Trái chiều room ngoại

Tỷ lệ sở hữu của khối ngoại trên thị trường chứng khoán Việt Nam liên tục giảm từ năm 2023 đến nay

Công ty cổ phần Tập đoàn Bệnh viện TNH (mã TNH) mới đây đã nhận được công văn của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước công nhận hồ sơ tăng tỷ lệ sở hữu tối đa nước ngoài lên 70%. Theo đó, việc Công ty nới room ngoại phù hợp với các quy định hiện hành.

Cũng trong tuần cuối tháng 2/2025, cổ đông Sicav thông báo mua vào 152.270 cổ phiếu TNH, sau đó mua tiếp 1,62 triệu cổ phiếu vào ngày 20/2.

Sau giao dịch, Quỹ Sicav nâng khối lượng sở hữu cổ phiếu TNH lên 11,6 triệu đơn vị, tương đương 8,05% số cổ phiếu đang lưu hành, giúp tổng tỷ lệ sở hữu nước ngoài tại doanh nghiệp tăng lên 46%.

Ngày 5/3, Blooming Earth Pte., Ltd, tổ chức đến từ Singapore cũng đã mua thêm 6.723.300 cổ phiếu TNH để nâng sở hữu từ 9,08% lên 13,74% vốn điều lệ.

Với cổ phiếu VIB của Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam, khối lượng giao dịch lớn trong phiên ngày 5/3/2025 được cho là đến từ giao dịch thỏa thuận bán ra của Commonwealth Bank of Australia (CBA). Cụ thể, phiên giao dịch ngày 5/3 có hơn 127 triệu cổ phiếu VIB được mua vào, trị giá 2.696 tỷ đồng, trong khi gần 131 triệu cổ phiếu bị bán ra, trị giá 2.772 tỷ đồng. Bên mua là một nhà đầu tư nước ngoài khác. Giá cổ phiếu VIB đóng cửa ở mức 21.000 đồng/cổ phiếu, giảm 0,47% so với phiên liền trước, nhưng vẫn cao hơn 7% so với đầu năm 2025.

CBA là cổ đông chiến lược của VIB từ năm 2010 khi mua lại 15% cổ phần, với giá khoảng 4.000 tỷ đồng. Một năm sau đó, CBA nâng tỷ lệ sở hữu tại Ngân hàng lên 20%.

Ở những doanh nghiệp có nhà đầu tư nước ngoài nắm lượng lớn cổ phần, vấn đề quản trị doanh nghiệp và quyền lợi của các nhóm cổ đông thường được chú trọng và bảo đảm cân bằng.

Năm 2024, CBA được cho là bị ép phải thoái hơn 15% vốn cho các nhà đầu tư trong nước với giá dao động quanh 18.000 – 18.500 đồng/cổ phiếu. Đại hội đồng cổ đông bất thường của VIB vào tháng 6/2024 đã thông qua việc giảm tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài từ 20,5% xuống 4,99%. Điều này buộc các nhà đầu tư ngoại phải bán ra cho nhà đầu tư trong nước để đưa tỷ lệ sở hữu về mức tối đa cho phép.

Sau đó, VIB ghi nhận biến động tỷ lệ sở hữu của một số cổ đông lớn. Công ty cổ phần Unicap báo cáo, ngày 29/10/2024, bà Tống Ngọc Mỹ Trâm không còn là người liên quan của Unicap, qua đó tổ chức này và những người liên quan giảm sở hữu tại VIB từ 222,55 triệu cổ phiếu (tỷ lệ 7,47%) xuống 119,77 triệu cổ phiếu (tỷ lệ 4,02%). Trong số này, Unicap nắm giữ 60,22 triệu cổ phiếu (tỷ lệ 2,02%); bà Nguyễn Thùy Nga, Chủ tịch Hội đồng quản trị Unicap và người liên quan là ông Trương Hồng Hải nắm giữ 59,5 triệu cổ phiếu (tỷ lệ 1,99%).

Cũng trong ngày 29/10/2024, Unicap và những người liên quan mua vào 85 triệu cổ phiếu VIB, nâng khối lượng nắm giữ lên 204,77 triệu đơn vị (tỷ lệ 6,87%), trở lại ghế cổ đông lớn. Trong đó, Unicap nắm giữ 103,2 triệu cổ phiếu (tỷ lệ 3,46%), bà Nguyễn Thùy Nga và ông Trương Hồng Hải nắm giữ 101,5 triệu cổ phiếu (tỷ lệ 3,4%).

Unicap được thành lập ngày 4/9/2024, vốn điều lệ 100 tỷ đồng, gồm 3 cổ đông sáng lập: bà Nguyễn Thuỳ Nga (49,5%), bà Tống Ngọc Mỹ Trâm (49,5%) và ông Đặng Khắc Cường (1%). Trên thị trường chứng khoán, ông Đặng Khắc Cường được biết đến là cổ đông lớn tại Công ty Chứng khoán KAFI. Chủ tịch KAFI hiện nay là ông Lê Quang Trung, người từng đảm nhiệm vị trí phó Tổng giám đốc VIB.

Việc Unicap tăng sở hữu cổ phiếu VIB được cho là có liên quan đến cổ đông lớn CBA – Unicap tăng sở hữu tại Ngân hàng khi CBA bán ra lượng lớn cổ phiếu. Trong phiên 29/10/2024, CBA đã bán ra 300 triệu cổ phiếu VIB, giảm sở hữu từ 440,2 triệu đơn vị (tỷ lệ 14,77%) xuống 140,2 triệu đơn vị (tỷ lệ 4,7%).

Thực tế cho thấy, ở những doanh nghiệp có nhà đầu tư nước ngoài nắm lượng lớn cổ phần, vấn đề quản trị doanh nghiệp và quyền lợi của các nhóm cổ đông thường được chú trọng và bảo đảm cân bằng. Với tỷ trọng sở hữu lớn, là các nhà đầu tư chuyên nghiệp, họ thường có nhiều ý kiến đóng góp ở các kỳ họp đại hội đồng cổ đông. Thông thường, các ý kiến đóng góp được trao đổi trước với ban lãnh đạo doanh nghiệp và các nhóm cổ đông khác, mà ít khi phải ra đại hội.

Còn ở những đại hội mà cổ đông nước ngoài phải đứng lên chất vấn những vấn đề “nhạy cảm”, tức là hai bên đã khó đạt được sự đồng thuận. Điều này trong nhiều trường hợp ảnh hưởng trọng yếu tới thị giá cổ phiếu trên sàn.