Chiêu trò thao túng chứng khoán: Khi “đội lái” và tin tặc bắt tay nhau

Tham luận tại Hội nghị Thành viên 2025 do Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam tổ chức ngày 14/3, Trung tá Triệu Mạnh Tùng, Phó Cục trưởng Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm công nghệ cao (Bộ Công an) cho biết, trong thời gian qua, thị trường chứng khoán Việt Nam không chỉ ghi nhận sự tăng trưởng tích cực mà còn đối mặt với nhiều thách thức liên quan đến tội phạm công nghệ cao. Các đối tượng xấu đã lợi dụng không gian mạng để thực hiện nhiều hành vi vi phạm pháp luật, gây thiệt hại lớn cho nhà đầu tư và ảnh hưởng đến sự ổn định của thị trường.

Lực lượng chức năng triệt phá nhiều vụ án trong lĩnh vực tài chính, chứng khoán

Một trong những thủ đoạn phổ biến nhất là tấn công xâm nhập vào hệ thống công nghệ thông tin của các công ty chứng khoán nhằm đánh cắp dữ liệu, mã hóa hệ thống để đòi tiền chuộc (Ransomware). Điển hình như vụ tin tặc tấn công vào hệ thống của Công ty Chứng khoán VNDirect vào ngày 24/3/2024, làm gián đoạn giao dịch của nhà đầu tư, khiến cổ phiếu VND bị bán tháo và giảm giá trị tới 3,1% trong hai ngày sau đó. Không chỉ gây thiệt hại về tài chính, sự cố này còn đe dọa đến bảo mật thông tin cá nhân của khách hàng, làm giảm niềm tin vào hệ thống giao dịch chứng khoán.

Trung tá Triệu Mạnh Tùng nêu, tội phạm công nghệ cao còn sử dụng các hội nhóm trên không gian mạng để thao túng thị trường chứng khoán. Các “đội lái” thường tận dụng danh tiếng của những người có ảnh hưởng (KOLs) để lôi kéo nhà đầu tư tham gia nhóm kín, từ đó tạo ra hiệu ứng “phím hàng” nhằm thổi phồng giá trị cổ phiếu. Khi giá cổ phiếu đạt mức mong muốn, các đối tượng này sẽ bán tháo để trục lợi, đẩy nhà đầu tư nhỏ lẻ vào tình trạng thua lỗ.

Một vụ việc tiêu biểu diễn ra trong năm 2024 liên quan đến cổ phiếu CMS của Công ty CP Tập đoàn CMH. Một nhóm đối tượng do Trần Bình Minh cầm đầu đã thiết lập nhiều hội nhóm trên Zalo để lôi kéo nhà đầu tư mua cổ phiếu CMS trong một khoảng thời gian nhất định, khiến giá cổ phiếu tăng bất thường. Nhờ sự vào cuộc của Cục An ninh mạng và Công an TP Hà Nội, đường dây này đã bị triệt phá vào tháng 8/2024, với bảy đối tượng bị khởi tố về hành vi thao túng giá chứng khoán, trong đó ba đối tượng chủ mưu bị tạm giam.

Không chỉ thao túng giá, một số đối tượng còn lợi dụng không gian mạng để tung tin đồn thất thiệt, gây hoảng loạn cho nhà đầu tư. Điển hình là trường hợp của Đặng Như Quỳnh, người đã sử dụng Facebook để phát tán những thông tin chưa được kiểm chứng về nhiều doanh nghiệp lớn như Gelex (GEX) hay Viglacera (VGC). Những thông tin này đã gây ra làn sóng bán tháo, làm giá cổ phiếu giảm mạnh, ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường chứng khoán. Đặng Như Quỳnh đã bị bắt khẩn cấp vào tháng 4/2022 để điều tra về hành vi “Lợi dụng quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước”.

Ngoài ra, tội phạm mạng còn tinh vi hơn khi giả danh nhân viên các công ty chứng khoán để lừa đảo, chiếm đoạt tài sản của nhà đầu tư. Các đối tượng này thường mời gọi nhà đầu tư tham gia các khóa học trực tuyến hoặc đầu tư vào các quỹ giả mạo, hứa hẹn lợi nhuận hấp dẫn. Khi nhà đầu tư nạp tiền vào tài khoản, chúng sẽ tạo ra lợi nhuận ảo để dụ dỗ họ tiếp tục đầu tư thêm, sau đó bất ngờ đánh sập hệ thống và chiếm đoạt toàn bộ số tiền.

Tội phạm công nghệ cao sử dụng mạng xã hội lừa đảo, lôi kéo nhà đầu tư

Trước thực trạng này, các cơ quan chức năng đã và đang tăng cường các biện pháp giám sát, phòng chống tội phạm công nghệ cao trong lĩnh vực chứng khoán. Cục An ninh mạng và UBCKNN đang đẩy mạnh hơn nữa công tác kiểm tra, đánh giá an ninh hệ thống của các công ty chứng khoán để kịp thời phát hiện và xử lý các lỗ hổng bảo mật.

Các công ty chứng khoán cũng cần chủ động đầu tư nâng cấp hệ thống bảo mật, thường xuyên kiểm tra an toàn thông tin và nâng cao nhận thức cho nhân viên về nguy cơ bị tấn công mạng. Đồng thời, các cơ quan quản lý thị trường cần phối hợp chặt chẽ với các thành viên thị trường để tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho nhà đầu tư về các thủ đoạn lừa đảo trên không gian mạng, giúp họ có đủ kiến thức để tự bảo vệ tài sản của mình.

Việc đấu tranh với tội phạm công nghệ cao trong lĩnh vực chứng khoán không chỉ là nhiệm vụ của các cơ quan quản lý, mà còn cần sự phối hợp của tất cả các thành viên tham gia thị trường, từ công ty chứng khoán đến từng nhà đầu tư. Khi mỗi cá nhân nâng cao ý thức cảnh giác, thị trường chứng khoán sẽ ngày càng minh bạch, ổn định và phát triển bền vững hơn.