Cam kết tài chính chưa từng có của doanh nghiệp nội
VinSpeed hiện là một trong số các doanh nghiệp đã chính thức đề xuất phương án đầu tư tuyến đường sắt cao tốc Bắc – Nam. Theo tính toán, dự án có tổng vốn đầu tư khoảng 1.562 nghìn tỷ đồng (tương đương khoảng 61,35 tỷ USD), chưa bao gồm chi phí bồi thường, hỗ trợ tái định cư và giải phóng mặt bằng.
Điểm đáng chú ý là VinSpeed không xin cấp ngân sách mà đề xuất phương án tài chính theo mô hình vay lại: Nhà nước cho vay 80% vốn đầu tư với thời hạn 35 năm, không tính lãi suất; 20% còn lại, tương đương khoảng 312.330 tỷ đồng (khoảng 12,27 tỷ USD), doanh nghiệp sẽ tự xoay xở từ vốn tự có và đi vay thương mại, đồng thời chịu toàn bộ lãi suất.
Theo bà Đào Thụy Vân – Phó Tổng giám đốc VinSpeed, điểm mấu chốt là phương án này giúp Nhà nước không phải bỏ vốn cho dự án. Không chỉ vậy, phía VinSpeed còn cam kết hoàn trả toàn bộ khoản vay trong vòng 35 năm, đồng thời gánh vác rủi ro thị trường và áp lực tài chính sau vận hành.
Trong khi phương án hiện tại theo báo cáo trình Quốc hội là nhà nước đầu tư toàn bộ (61,35 tỷ USD) và thời gian thu hồi vốn có thể kéo dài đến 70 năm, thì đề xuất của VinSpeed trở thành lựa chọn “giảm gánh nặng ngân sách” mà vẫn đảm bảo tiến độ thi công.
“Mã gen kỳ tích” từ hệ sinh thái Vingroup
Dù chỉ mới thành lập, nhưng VinSpeed không phải cái tên xa lạ khi đứng sau là tỷ phú Phạm Nhật Vượng – người giữ 51% cổ phần doanh nghiệp, đồng thời là Chủ tịch Tập đoàn Vingroup. Tập đoàn này sở hữu hệ sinh thái đa ngành gồm bất động sản, ô tô điện, y tế, du lịch, bán lẻ và năng lượng.
VinSpeed được thành lập với vốn điều lệ 6.000 tỷ đồng, trong đó có sự góp vốn của cá nhân ông Vượng, các công ty liên quan và thành viên trong gia đình. Đây cũng là dự án đầu tiên liên quan đến đường sắt mà ông Vượng thể hiện cam kết đầu tư lâu dài.
TS. Lê Xuân Nghĩa nhận xét: “Trước khi có VinFast, ít ai tin người Việt có thể sản xuất ô tô. Nay họ dẫn đầu thị trường xe điện nội địa, với tỷ lệ nội địa hóa gần 70%. VinSpeed cũng mang ‘mã gen kỳ tích’ đó”.
Ngoài ra, hệ sinh thái Vingroup từng chứng minh năng lực thi công vượt trội qua hàng loạt công trình như nhà máy VinFast trong 21 tháng, tuyến vành đai 2 vượt tiến độ hay Trung tâm Hội chợ Triển lãm Quốc gia hoàn thành chỉ trong 10 tháng.
Tư nhân làm – nhà nước kiểm soát
Đề xuất tài chính của VinSpeed cũng nhanh chóng nhận được sự quan tâm của giới chuyên gia.
PGS.TS Hoàng Văn Cường – nguyên Phó Hiệu trưởng trường Đại học Kinh tế Quốc dân nhận định: “Phương án này có lợi hơn cho ngân sách. Thay vì nhà nước phải chi tiền đầu tư toàn bộ và không biết khi nào thu hồi, thì nay doanh nghiệp tư nhân tạm ứng vốn và cam kết hoàn trả”.
Tuy nhiên, ông Cường cũng lưu ý rằng, đây là dự án hạ tầng chiến lược quốc gia nên dù tư nhân làm vẫn phải tuân thủ các định hướng và quy chuẩn do Nhà nước ban hành. “Không thể có chuyện nhà đầu tư muốn dừng vận hành vì thấy không hiệu quả”, ông nhấn mạnh.
Đồng tình, PGS.TS Trần Đình Thiên đánh giá: “Không thể đòi hỏi doanh nghiệp tư nhân làm tất cả mà không có cơ chế san sẻ rủi ro hợp lý. Nếu được giao thực hiện, cần đi kèm cơ chế đặc thù, bao gồm khoản vay ưu đãi, cơ chế kiểm soát minh bạch và ràng buộc tiến độ”.
Luật sư Trương Thanh Đức cũng cho rằng khoản vay 0% không phải là đặc quyền cho doanh nghiệp, mà là phần Nhà nước nên đầu tư. “Việc tư nhân vào cuộc là để chia sẻ gánh nặng đầu tư, đẩy nhanh tiến độ và nâng hiệu quả quản trị. Đường sắt cao tốc không đơn thuần là giao thông mà là động lực phát triển kinh tế – xã hội”.
Còn đó những đối trọng
Hiện nay, một số liên minh doanh nghiệp khác cũng đề xuất phương án tham gia dự án với những điều kiện khác biệt. Đơn cử, liên minh Mekolor (Việt Nam) và Great USA (Mỹ) tuyên bố sẵn sàng tự bỏ ra 100 tỷ USD và không yêu cầu bảo lãnh. Tuy nhiên, năng lực thực tế của đơn vị này vẫn là dấu hỏi khi vốn điều lệ chỉ 1 tỷ đồng và doanh nghiệp đặt trụ sở trong một con hẻm nhỏ ở Cần Thơ, không ghi nhận doanh thu trong nhiều năm.
So với đó, VinSpeed được nhìn nhận có nền tảng tài chính vững chắc, khả năng tổ chức thi công lớn và từng triển khai nhiều dự án hạ tầng quy mô. Tuy nhiên, thử thách lớn với đơn vị này vẫn là sự nghiêm ngặt của các thủ tục đầu tư công, đặc biệt với dự án tầm vóc như đường sắt cao tốc Bắc – Nam.
Dù vậy, sự xuất hiện của những doanh nghiệp tư nhân như VinSpeed với không chỉ đề xuất mà còn đưa ra phương án tài chính cụ thể được đánh giá là tín hiệu tích cực, phản ánh tinh thần dấn thân của doanh nghiệp Việt trong kỷ nguyên vươn mình của cả dân tộc.
Nguồn: https://kinhtechungkhoan.vn/neu-vinspeed-duoc-lam-duong-sat-cao-toc-bac-nam-1384888.html
