Mới đây, Bộ Tài chính đã tổ chức Hội nghị lấy ý kiến cho Dự thảo Nghị định quy định cơ chế hợp tác công – tư (PPP) trong lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Đây là bước đi cụ thể nhằm hiện thực hóa Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị về phát triển khoa học công nghệ gắn với tăng trưởng kinh tế và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh, dù đã có Luật PPP, mô hình này vẫn chưa triển khai được trong lĩnh vực khoa học công nghệ do thiếu cơ chế linh hoạt, quy trình phức tạp, ưu đãi chưa hấp dẫn và niềm tin của nhà đầu tư tư nhân chưa được củng cố.
Dự thảo mới vì vậy được xây dựng với tư duy mở: Mở rộng phạm vi hợp tác, bổ sung ưu đãi vượt trội và thiết kế các phương thức lựa chọn nhà đầu tư đa dạng, không bó buộc chỉ trong một khuôn khổ pháp lý cứng nhắc.
Một điểm đáng chú ý là cơ chế chia sẻ rủi ro được đề xuất rất mạnh tay: Nếu trong 3 năm đầu vận hành, doanh thu của nhà đầu tư thấp hơn phương án tài chính đã duyệt, Nhà nước sẽ bù 100% phần chênh lệch. Trường hợp doanh thu tụt sâu dưới 50%, nhà đầu tư có quyền rút khỏi dự án và được thanh toán toàn bộ chi phí đã đầu tư.
Theo giới quan sát, điều này chưa từng có tiền lệ trong các nghị định PPP trước đó, và có thể tạo nên một bước ngoặt quan trọng trong việc thu hút vốn tư nhân, nhất là các doanh nghiệp công nghệ, hạ tầng lớn.
Tín hiệu mạnh mẽ gửi tới Vingroup, Viettel, FPT
Đáng chú ý, hội nghị lần này thu hút sự góp mặt của nhiều doanh nghiệp tư nhân đầu ngành như Vingroup, FPT, CMC, Viettel, VNPT… Đại diện các tập đoàn này đều bày tỏ đồng thuận với mục tiêu tạo cơ chế hợp tác mới giữa Nhà nước và khu vực tư nhân trong phát triển khoa học công nghệ – một nền tảng quan trọng cho nền kinh tế tri thức.
Nhiều ý kiến đồng tình rằng, việc thiếu khuôn khổ pháp lý rõ ràng cho tài sản trí tuệ, sáng chế và nghiên cứu khiến doanh nghiệp khó mạnh dạn đầu tư lâu dài. Việc quản lý tài sản công, nhất là tài sản KHCN “vô hình”, cũng là điểm nghẽn lớn. Các vụ định giá sai có thể dẫn tới rủi ro pháp lý, làm lung lay niềm tin nhà đầu tư. Do đó, việc chuẩn hóa quy trình định giá, minh bạch quyền sở hữu và phân chia lợi ích là điều kiện tiên quyết để PPP trong đổi mới sáng tạo thực sự đi vào cuộc sống.
Từ công nghệ số đến hạ tầng: Cơ hội kết nối chiến lược
Dù dự thảo nghị định lần này tập trung vào lĩnh vực đổi mới sáng tạo, nhưng cơ chế linh hoạt, mở rộng định nghĩa PPP và mạnh tay chia sẻ rủi ro đang được kỳ vọng sẽ tạo “tiền lệ chính sách” cho các lĩnh vực hạ tầng lớn hơn, như giao thông, năng lượng hay đô thị thông minh. Và đường sắt cao tốc Bắc – Nam có thể là một trong những thử nghiệm đầu tiên.
Theo các chuyên gia, việc ứng dụng PPP trong ngành hạ tầng không thể tách rời công nghệ. Hệ thống điều hành đường sắt cao tốc, nền tảng vận hành thông minh, AI trong quản lý lưu thông, mô hình TOD tích hợp đô thị – tất cả đều đòi hỏi sự kết hợp giữa hạ tầng cứng và chất xám công nghệ cao.
Trong bối cảnh đó, sự hiện diện của các doanh nghiệp như Viettel, FPT, Vingroup tại hội nghị chính là lời xác nhận rằng nhà đầu tư tư nhân đang quan tâm không chỉ tới nghiên cứu mà cả chuỗi hạ tầng ứng dụng liên quan.
Cũng cần nhắc lại, Vingroup gần đây đã đề xuất tham gia đầu tư đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam theo mô hình không sử dụng vốn ngân sách, còn THACO cũng đang xây dựng khu công nghiệp cơ khí 2,9 tỷ USD làm hậu cứ cho ngành đường sắt. Những tín hiệu này cho thấy một cuộc đua chiến lược đang hình thành, và nếu cơ chế PPP mới được ban hành đúng kỳ vọng, cánh cửa cho nhà đầu tư tư nhân sẽ rộng mở hơn bao giờ hết.
Nguồn: https://kinhtechungkhoan.vn/nong-chinh-phu-hop-ban-voi-cac-seu-dau-dan-du-an-duong-sat-cao-toc-bac-nam-di-theo-huong-moi-1386609.html
