‘Vua thép’ một thời tiết lộ giai đoạn đội vốn đầu tư hơn 3.000 tỷ, âm vốn lưu động, mất thanh khoản và thương vụ không thành với THACO

Công ty cổ phần Thép Pomina (mã CK: POM) vừa có văn bản gửi Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội giải trình nguyên nhân và phương án khắc phục việc cổ phiếu bị hạn chế giao dịch trên UPCoM.

Thép Pomina cho biết nguyên nhân chậm nộp BCTC kiểm toán trong 2 năm 2023-2024 xuất phát từ tình trạng âm vốn lưu động.

Dịch bệnh và xung đột quốc tế

Năm 2021, dịch bệnh Covid-19 bùng nổ trong giai đoạn Pomina đang xây dựng dự án Lò cao thuộc dự án nhà máy luyện phôi thép tại Khu công nghiệp Phú Mỹ 1, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu (nay thuộc thành phố Hồ Chí Minh) dẫn đến dự án bị kéo dài thời gian lắp đặt, chạy thử, chuẩn bị đi vào hoạt động, gây phát sinh nhiều chi phí khiến cho vốn đầu tư dự án tăng lên rất nhiều so với dự toán ban đầu.

Năm 2022, khi chưa kịp phục hồi kinh tế sau đại dịch Covid-19, nền kinh tế nói chung trong đó có Pomina tiếp tục chịu ảnh hưởng của cuộc xung đột Nga-Ukraine, tác động suy thoái kinh tế toàn cầu và chính sách zero covid của Trung Quốc.

Toàn nền kinh tế Việt Nam rơi vào khủng hoảng. Giá nguyên vật liệu đầu vào phục vụ sản xuất tăng cao trong khi giá phôi thép, thép thành phẩm giảm, ngành bất động sản đóng băng.

Do vậy, Chính phủ cũng đã phải vào cuộc can thiệp yêu cầu các ngân hàng tái cơ cấu nợ vay, cắt giảm lãi suất cho doanh nghiệp để bù đắp khó khăn cho doanh nghiệp. Ngoài ra, nguồn huy động vốn bị siết chặt, lãi suất vay tăng mạnh cũng như tình hình lạm phát kèm theo các chính sách thắt chặt tiền tệ để kìm chế lạm phát đã khiến cho Pomina vừa phải cắt giảm sản lượng sản xuất, vừa bị bào mòn lợi nhuận dẫn đến vốn lưu động bị âm (nợ ngắn hạn lớn hơn tài sản lưu động).

Ngoài các điểm đề cập trên, theo dự toán tổng chi phí đầu tư dự án lò cao là 2.833 tỷ, trên thực tế tổng chi phí đầu tư đã tăng lên mức 5.880 tỷ bởi cần bổ sung một số hạn mục cần thiết nhằm mở rộng khai thác lợi thế (đây cũng là kết quả báo cáo tổng chi phí đầu tư của công ty TNHH Kiểm Toán AFC Việt Nam).

Việc siết chặt tín dụng buộc Pomina cần sử dụng vốn ngắn hạn bổ sung vốn dài hạn để sớm hoàn thiện dự án, điều này đã đưa Pomina rơi vào tình trạng vốn lưu động bị âm đồng nghĩa Pomina không có khả năng đảm bảo trả nợ đúng hạn cho các tổ chức tín dụng đưa đến ngân hàng ngừng cấp tín dụng. Đây cũng là nguyên nhân chính khiến Pomina rơi vào tình trạng mất thanh khoản, không có vốn hoạt động và buộc Pomina phải ngừng sản xuất vào tháng 09/2022.

Cuộc đổ vỡ với Nansei và THACO

Tháng 07/2023, Pomina đã tổ chức ĐHĐCĐ thường niên và được thông qua nội dung hạn mục cho phát hành cổ phiếu riêng lẻ 701,7 tỷ đồng từ tháng 08/2023 đến 31/12/2024 và thông qua tỷ lệ sở hữu nhà đầu tư nước ngoài dưới 65%.

Ngay sau khi ĐHĐCĐ thông qua thì Pomina đã ký hợp đồng tư vấn vào ngày 11/10/2023 với CTCP Chứng Khoán Ngân hàng Công thương Việt Nam – Chi Nhánh Tp.HCM tư vấn xây dựng phương án phát hành hơn 70 triệu cổ phiếu, chào bán cổ phiếu riêng lẻ cho nhà đầu tư chiến lược.

Song song đó, Pomina tiến hành thương thảo với đối tác Nansei. Ban lãnh đạo cấp cao giữa 2 bên đã thảo luận và đi đến thống nhất ký biên bản ghi nhớ hợp tác vào tháng 09/2023.

Nội dung biên bản ghi nhớ được thể hiện Pomina sẽ chuyển nhượng 51% cổ phần cho Nansei Co., Ltd với tổng giá trị 58,9 triệu USD.

Tuy nhiên, việc chuyển nhượng cổ phiếu cho nhà đầu tư nước ngoài đã bị vướng bởi tỷ lệ chuyển nhượng cho doanh nghiệp nước ngoài tối đa không vượt quá 50% theo qui định của UBCKNN.

Quy định này đã không thể đáp ứng yêu cầu của nhà đầu tư nước ngoài như thỏa thuận ban đầu với Pomina theo tỷ lệ chuyển nhượng 51% cổ phiếu, buộc Pomina phải xoay qua tìm cơ hội hợp tác khác với các nhà đầu tư trong nước và các quỹ đầu tư.

Với đối tác là Công ty THACO Industries , tuy là nhà đầu tư chuyên nghiệp nhưng cũng chưa am hiểu chiều sâu về ngành công nghiệp luyện thép.

Vì vậy, trước khi ký thỏa thuận hợp tác đầu tư, Thaco muốn nắm rõ được quy trình vận hành nhà máy, đặc biệt là lò cao. Mặt khác, mục tiêu của Thaco ngoài việc sản xuất phôi thép phục vụ ngành xây dựng thì còn mong muốn sản xuất các chủng loại thép đặc biệt phục vụ cho ngành công nghiệp sản xuất ô tô. Đây là yêu cầu cần có thời gian đồng nghĩa lộ trình hợp tác sẽ bị kéo dài.

Kết quả, 2 bên đã không thể tiếp tục triển khai.

Đến tháng 6/2024, Pomina đã ký biên bản ghi nhớ với Tổng công ty Thép Việt Nam – VNSteel (mã CK: TVN) về việc thành lập Công ty Cổ phần Pomina Phú Mỹ.

Theo kế hoạch, Pomina Phú Mỹ sẽ có vốn điều lệ khoảng 2.700 – 2.800 tỷ đồng, chiếm 40% tổng nguồn vốn; phần còn lại, tương đương 4.000 tỷ đồng (60%), sẽ được huy động từ vốn vay ngân hàng. Về tỷ lệ sở hữu, Pomina dự kiến nắm 35% vốn điều lệ (tương đương 900 – 1.000 tỷ đồng), còn VNSteel nắm 65% (tương đương 1.800 – 1.900 tỷ đồng).

Pomina góp toàn bộ quyền sử dụng đất, nhà xưởng và dây chuyền thiết bị của hai nhà máy Pomina 1 và Pomina 3; VNSteel góp vốn bằng tiền mặt. Hiện hai bên đang đàm phán chi tiết và dự kiến hoàn tất thủ tục thành lập công ty trong quý 1/2026.

Về phương án khắc phục, Pomina cho biết, doanh nghiệp đang thúc đẩy quá trình ký kết hợp đồng hợp tác, cung cấp cho đơn vị kiểm toán các bằng chứng rõ ràng về việc khắc phục tình trạng âm vốn lưu động, qua đó phục vụ đánh giá khả năng hoạt động liên tục.

Dự kiến, đến quý 2/2026, Pomina sẽ cung cấp cho đơn vị kiểm toán đầy đủ tài liệu để hoàn thiện báo cáo tài chính kiểm toán các năm 2023, 2024 và 2025, đồng thời tổ chức Đại hội đồng cổ đông thường niên muộn nhất vào quý 2/2026.

Trên thị trường chứng khoán, phiên giao dịch ngày 7/8, giá cổ phiếu POM tăng trần lên mức 2.600 đồng/cp, trắng bên bán.