Nhiều việc phải làm sau nâng hạng

Nâng cao trải nghiệm của nhà đầu tư ngoại

Theo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, tính đến nay, Bộ Tài chính đã ban hành các giải pháp đáp ứng 9 tiêu chí để được FTSE Russell xem xét nâng hạng.

Với tiêu chí “Nhận được phản hồi tích cực” từ các tổ chức đầu tư nước ngoài – một yếu tố quan trọng trong quyết định nâng hạng – Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 68/2024/TT-BTC và Thông tư 18/2025/TT-BTC nhằm xử lý hai tiêu chí từng bị đánh giá “chưa đáp ứng” tại kỳ đánh giá tháng 9/2024, gồm “Chu kỳ thanh toán (DvP)” và “Thanh toán – chi phí liên quan đến giao dịch thất bại”.

Bà Phạm Thị Thuỳ Linh, Trưởng ban Phát triển thị trường chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết, các cơ chế mới đã vận hành hiệu quả và ổn định. Hiện 10 công ty chứng khoán và 10 ngân hàng lưu ký đã triển khai NPF (“non-prefunding” – cho phép nhà đầu tư tổ chức nước ngoài giao dịch cổ phiếu mà không cần có đủ tiền trước khi đặt lệnh).

Từ khi hệ thống KRX chính thức hoạt động (5/5/2025), thị trường ghi nhận hơn 90.000 giao dịch NPF với tổng giá trị trên 20.000 tỷ đồng (bình quân hơn 6.000 giao dịch/ngày, tương ứng 1.400 tỷ đồng/ngày), tăng khoảng 3 lần về số lượng và gấp đôi về giá trị so với giai đoạn trước đó. Giao dịch NPF hiện chiếm khoảng 50% tổng giá trị mua của khối ngoại.

Cơ chế xử lý giao dịch thất bại cũng phát huy hiệu quả: trong hàng trăm nghìn lệnh NPF, chỉ có 4 giao dịch thất bại và đều được xử lý an toàn. Bên cạnh đó, 100% doanh nghiệp niêm yết và công ty đại chúng đã công bố thông tin định kỳ bằng tiếng Anh.

Sau 3 tháng vận hành, hệ thống công nghệ KRX cho thấy chất lượng kết nối ổn định, an toàn, mở ra cơ hội triển khai cơ chế đối tác bù trừ trung tâm (CCP), giao dịch chứng khoán chờ về, giao dịch trong ngày, các sản phẩm phái sinh mới…, giúp thị trường chứng khoán ngày càng tiệm cận các chuẩn mực quốc tế.

Ngoài ra, Bộ Tài chính đã phối hợp với Ngân hàng Nhà nước xây dựng Thông tư 03/2025/TT-NHNN (thay thế Thông tư 05/2014/TT-NHNN), có hiệu lực từ 16/6/2025, đơn giản hóa thủ tục mở và sử dụng tài khoản bằng đồng Việt Nam cho hoạt động đầu tư gián tiếp của khối ngoại.

Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cũng đã thành lập Nhóm đối thoại tư vấn phát triển thị trường vốn (IAG) gồm 33 thành viên, chia thành 3 tổ công tác để cập nhật, tháo gỡ các vướng mắc, tối ưu trải nghiệm cho nhà đầu tư nước ngoài trong khuôn khổ pháp luật. Đồng thời, nhiều chương trình xúc tiến đầu tư quốc tế được triển khai để quảng bá thị trường và thu hút sự quan tâm từ các định chế tài chính toàn cầu.

Ông Bùi Hoàng Hải, Phó chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết, nhà đầu tư quốc tế đánh giá cao khung pháp lý, tiềm năng tăng trưởng và thanh khoản của thị trường chứng khoán Việt Nam.

Theo ông Hải, nâng hạng – nếu đạt được trong tháng 9 tới – sẽ là kết quả đáng khích lệ, nhưng đây không phải đích đến cuối cùng, mà là một trong những động lực để hướng tới một thị trường chứng khoán minh bạch, hiệu quả, trở thành kênh huy động vốn quan trọng cho các doanh nghiệp và hấp dẫn dòng vốn đầu tư dài hạn.

Bà Trần Ngọc Thúy Vy, chuyên viên phân tích Công ty Chứng khoán Mirae Asset Việt Nam nhận xét, với hiệu lực của Thông tư 68/2024/TT-BTC từ 2/11/2024, “điểm nghẽn” lớn nhất cản trở nâng hạng là cơ chế prefunding (nhà đầu tư phải có đủ tiền trước khi đặt lệnh) đã được gỡ bỏ.

“Việc này là điều kiện tiên quyết để FTSE Russell xem xét nâng Việt Nam lên thị trường mới nổi hạng hai, đồng thời mở ra cơ hội để MSCI đưa Việt Nam vào danh sách theo dõi nâng hạng trong tương lai gần”, bà Vy nhấn mạnh.

Tháo gỡ điểm nghẽn, mở đường nâng hạng

Song song với việc đáp ứng tiêu chí của MSCI và mục tiêu xây dựng thị trường phát triển bền vững, cơ quan quản lý đang triển khai nhiều giải pháp chủ động.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi cho rằng, để góp phần đạt mục tiêu tăng trưởng cao của đất nước, thị trường chứng khoán phải phát triển vượt bậc, thu hút dòng vốn trung và dài hạn phục vụ đầu tư hạ tầng, phát triển kinh tế và doanh nghiệp.

Theo ông Chi, đây là thời điểm cần nhận diện và tháo gỡ “điểm nghẽn” pháp lý, bổ sung hàng hóa chất lượng, tái cấu trúc thị trường, nâng cấp hạ tầng công nghệ – kỹ thuật và nâng cao năng lực nhà đầu tư. Kỳ vọng hiện nay không chỉ dừng ở việc nâng hạng thành công, mà còn hướng tới các bậc xếp hạng cao hơn.

“Việc này đòi hỏi cam kết chính sách, hành động cụ thể và bền bỉ từ tất cả các chủ thể liên quan”, ông Chi nhấn mạnh.

Theo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, thời gian tới, cơ quan quản lý sẽ tiếp tục triển khai nhiều giải pháp, gồm: sửa đổi giới hạn sở hữu nước ngoài tại Nghị định 155/2020/NĐ-CP (đang trình Chính phủ); triển khai cơ chế CCP (dự kiến đầu năm 2027); phối hợp với Ngân hàng Nhà nước sửa đổi Thông tư 17/2024/TT-NHNN để đơn giản hóa thủ tục mở, đóng và sử dụng tài khoản thanh toán cho khối ngoại.

TS. Chu Tuấn Linh, giảng viên sau đại học, Đại học Hùng Vương cho rằng, để trở thành kênh dẫn vốn trung – dài hạn hiệu quả và ổn định, Việt Nam cần tái cấu trúc mạnh mẽ thị trường chứng khoán. Chính phủ nên sớm ban hành Chiến lược quốc gia về phát triển thị trường vốn giai đoạn 2025 – 2035, xác định rõ vai trò, mục tiêu, lộ trình phát triển, gắn với chiến lược kinh tế quốc gia và xu hướng toàn cầu như số hóa tài chính, tài chính xanh, hội nhập dòng vốn quốc tế. Bên cạnh đó, xây dựng khung pháp lý và có chính sách đủ mạnh để phát triển Trung tâm tài chính quốc tế, đưa mục tiêu nâng hạng thị trường chứng khoán vào hệ thống chỉ tiêu quốc gia.

Ở cấp độ thị trường, tiếp tục đa dạng hóa sản phẩm (trái phiếu xanh, chứng quyền có bảo đảm, ETF trái phiếu, chỉ số ESG…) nhằm đáp ứng nhu cầu đầu tư ngày càng phong phú của các nhóm nhà đầu tư; song song với đó, nâng cấp toàn diện hạ tầng giao dịch và kỹ thuật vận hành.

Ở cấp cộng đồng, TS. Linh kỳ vọng, bộ môn “Tài chính cá nhân” sẽ được đưa vào chương trình giáo dục phổ thông từ bậc trung học phổ thông, đồng thời hình thành hệ sinh thái cố vấn tài chính chuyên nghiệp, tin cậy, tiếp cận rộng rãi, giúp phổ cập kiến thức đầu tư, quản trị rủi ro và hoạch định tài chính dài hạn.

Ông Phạm Lưu Hưng, Kinh tế trưởng kiêm Giám đốc Trung tâm Phân tích và Tư vấn đầu tư SSI (SSI Research) nhấn mạnh, trở thành thị trường mới nổi là khởi đầu cho giai đoạn phát triển mới.

“Còn rất nhiều việc phải làm sau nâng hạng. Xa hơn, không chỉ nâng hạng theo tiêu chuẩn của FTSE Russell, mà việc cải thiện xếp hạng tín nhiệm quốc gia và đạt chuẩn nâng hạng của MSCI sẽ góp phần đưa thị trường chứng khoán trở thành kênh cung ứng vốn quan trọng cho tăng trưởng kinh tế Việt Nam”, ông Hưng nói.