Tỉnh táo trước “sóng Lớn”

Đà bứt phá mạnh mẽ

Hai con số tiêu biểu cho tín hiệu bứt phá mạnh mẽ của thị trường chứng khoán trong 3 tuần gần đây là VN-Index vượt mốc 1.600 điểm và thanh khoản bình quân duy trì trên 50.000 tỷ đồng/phiên. Nhiều yếu tố trong và ngoài nước đã củng cố cho đà tăng này.

Trên bình diện quốc tế, yếu tố đầu tiên là chính sách nới lỏng tiền tệ của các ngân hàng trung ương sau khi lạm phát được kiểm soát. Nhiều ngân hàng trung ương còn nỗ lực hạ lãi suất nhanh hơn để thúc đẩy tăng trưởng, trong đó Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đã cắt giảm lãi suất tới 8 lần. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) cũng đã hạ lãi suất khoảng 100 điểm cơ bản (1%) trong năm 2024, nhưng sau đó tạm dừng do lạm phát vẫn dai dẳng. Thị trường kỳ vọng, Fed sẽ nối lại việc giảm lãi suất vào ngay trong tháng 9/2025 tới. Chính sách tiền tệ nới lỏng trên toàn cầu là một động lực quan trọng hỗ trợ thị trường tài sản, đặc biệt là chứng khoán, tăng điểm từ đầu năm tới nay.

Tâm lý thị trường cũng cải thiện rõ rệt sau khi chạm đáy bởi cú sốc thuế quan từ Tổng thống Mỹ Donald Trump. Các vòng đàm phán đã giúp hầu hết mức thuế thấp hơn, đưa tâm lý trở lại trạng thái ổn định và thị trường phục hồi sau cú sụt mạnh hồi tháng 4/2025. Sự suy yếu của đồng USD đã thúc đẩy dòng vốn rời khỏi các tài sản định giá bằng USD để quay lại mua vào tại các thị trường mới nổi và cận biên. Dòng tiền dịch chuyển sang các tài sản có độ “nóng” cao hơn như chứng khoán và tiền mã hóa góp phần giúp thị trường Mỹ tăng điểm tốt và tiền mã hóa liên tiếp lập đỉnh mới.

Trong nước, kinh tế phục hồi mạnh nhờ chính sách nới lỏng linh hoạt cả tiền tệ lẫn tài khóa. Hầu hết các chỉ số đều cải thiện, đặc biệt GDP quý II/2025 tăng 7,96% – cao nhất so với các quý II kể từ sau đại dịch Covid-19, cho thấy nền kinh tế đang lấy lại đà sau giai đoạn biến động năm 2023. Tín dụng toàn hệ thống tính đến tháng 7 tăng khoảng 9,64%, mức cao nhất kể từ hậu đại dịch, góp phần đẩy thanh khoản thị trường lên vùng cao mới.

Các chính sách hỗ trợ nâng hạng thị trường tạo thêm động lực khi Chính phủ hoàn thiện khung pháp lý, tháo gỡ điểm nghẽn nâng hạng. Lợi nhuận doanh nghiệp quý II/2025 tăng trưởng cao, khoảng 33% so với cùng kỳ (dựa trên 90% số doanh nghiệp đã công bố báo cáo), mức tăng mạnh nhất kể từ sau dịch. Động lực đến từ nhóm cổ phiếu có nền lợi nhuận thấp năm ngoái như bất động sản, điện, bán lẻ, hàng không, cao su, phân bón; trong khi ngân hàng tăng trưởng ổn định 17,5% và dịch vụ tài chính tăng gần 43%.

Nhịp điều chỉnh ngắn hạn là cần thiết

Ông Trần Thái Bình, CFA, Giám đốc Cấp cao Khối Phân tích, Công ty Chứng khoán OCBS nhận định, diễn biến hiện tại gợi nhớ giai đoạn hưng phấn năm 2021, khi động lực tăng được thúc đẩy bởi yếu tố vĩ mô thuận lợi, kết quả kinh doanh khả quan và kỳ vọng nâng hạng thị trường. Tuy nhiên, với mức định giá P/E hiện tiệm cận trung bình 10 năm (khoảng 15 lần) và dư nợ vay ký quỹ (margin) ở mức cao kỷ lục, áp lực chốt lời đang gia tăng, nhất là tại các cổ phiếu đã tăng nóng.

Một nhịp điều chỉnh kỹ thuật trong ngắn hạn là cần thiết để thị trường tìm điểm cân bằng, giảm bớt tâm lý FOMO và thu hút dòng tiền mới vào những cổ phiếu có nền tảng tốt nhưng chưa bứt phá. Điều này sẽ không làm thay đổi xu hướng tăng trung – dài hạn, vốn được củng cố bởi chính sách hỗ trợ tăng trưởng và dòng vốn FDI.

“Chiến lược đầu tư hiện tại cần thận trọng hơn, duy trì kỷ luật, theo dõi sát tín hiệu thị trường và chuẩn bị cho khả năng điều chỉnh ngắn hạn để tối ưu hóa lợi nhuận, hạn chế rủi ro. Với thanh khoản cao và tâm lý FOMO lan rộng, kiểm soát cảm xúc và tuân thủ kế hoạch đầu tư là yếu tố then chốt”, ông Bình khuyến nghị.

Tránh “say sóng”

Nhìn lại các đợt sóng tăng 2016 – 2018, thị trường có 5 nhịp tăng mạnh từ 20 – 30%, sau đó thường có chặng nghỉ, đi ngang từ 2 tuần trở lên, điều chỉnh trung bình khoảng 10%. Giai đoạn 2020 – 2022, VN-Index có 4 nhịp tăng mạnh hơn, từ 37 – 52%, sau đó điều chỉnh 13 – 16%. Nhà đầu tư có thể dựa vào các mô hình này để dự đoán thời điểm điều chỉnh và tận dụng cơ hội mua – bán hợp lý.

Về định giá, sau khi tăng 50% từ đáy, P/E và P/B của VN-Index đã tiến sát mức trung bình 10 năm, tức thị trường đã chuyển từ vùng định giá rẻ sang hợp lý, thường sẽ có nhịp đi ngang.

Ông Phan Dũng Khánh, Giám đốc Tư vấn Đầu tư, Công ty Chứng khoán Maybank Investment Bank lưu ý, nhà đầu tư ngắn hạn nên lướt sóng ở mức vừa phải tại các vùng kháng cự – hỗ trợ ngắn để tránh mất hàng, đồng thời hạn chế dùng đòn bẩy cao nhằm tránh áp lực khi thị trường biến động. Với nhà đầu tư trung – dài hạn, có thể tiếp tục nắm giữ cổ phiếu và gia tăng vị thế khi thị trường điều chỉnh, nhưng chỉ nên áp dụng với danh mục không hoặc ít dùng margin.

“Giai đoạn này, nhà đầu tư nên theo dõi chặt dòng tiền và cung – cầu qua các chỉ báo kỹ thuật, đồng thời tuân thủ kỷ luật để hạn chế rủi ro trong các nhịp điều chỉnh. Cơ cấu danh mục hợp lý hiện nay là 50% cổ phiếu và 50% sức mua”, ông Khánh khuyến nghị.