Áp lực từ thị trường Mỹ và sự dịch chuyển sang các thị trường khác
Trong bảy tháng đầu năm 2025, xuất khẩu tôm Việt Nam đạt 2,5 tỷ USD, tăng tới 24% so với cùng kỳ. Đây là một con số ấn tượng nếu đặt trong bối cảnh nhiều thách thức về thuế quan. Thế nhưng, ngay sau sự bùng nổ này, ngành tôm lại đối diện một thông tin khiến nhiều doanh nghiệp và nhà đầu tư phải lo lắng. Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) đã cảnh báo rằng tôm Việt Nam có nguy cơ bị loại khỏi thị trường Mỹ nếu kết quả cuối cùng của kỳ rà soát hành chính POR19 không thay đổi.
Mỹ vốn là thị trường quan trọng bậc nhất của ngành tôm, nhưng hiện đang áp thuế đối ứng lên tới 20%. Nguy hiểm hơn, kết quả sơ bộ POR19 còn đề xuất mức thuế chống bán phá giá 35,29%. Nếu con số này được giữ nguyên khi Mỹ công bố kết quả chính thức vào tháng 12, năng lực cạnh tranh của tôm Việt sẽ bị bào mòn nghiêm trọng. Không ít doanh nghiệp có thể phải tính đến kịch bản rút khỏi thị trường vốn chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu xuất khẩu. Diễn biến tháng 7 vừa qua đã phần nào phản ánh điều này khi kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ giảm tới 29%, chỉ còn 63 triệu USD.
Tuy nhiên, khi một cánh cửa khép lại, những cánh cửa khác lại mở ra. Trước những khó khăn tại Mỹ, doanh nghiệp xuất khẩu tôm Việt Nam đã và đang chủ động chuyển hướng sang các thị trường khác. Chỉ tính trong 7 tháng, kim ngạch sang Trung Quốc và Hong Kong đã đạt 710 triệu USD, tăng tới 78% so với cùng kỳ. Các nước trong khối CPTPP cũng ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng với 699 triệu USD, trong đó Nhật Bản đóng góp 320 triệu USD. Thị trường châu Âu không kém phần sôi động khi đạt 309 triệu USD, tăng 17%, còn Hàn Quốc cũng nhập khẩu 203 triệu USD, cao hơn 13% so với năm trước.
Triển vọng còn nhiều ẩn số
Trong bức tranh chung của ngành, quý II/2025 vừa qua đã ghi nhận nhiều tín hiệu tích cực từ các doanh nghiệp xuất khẩu tôm. Công ty CP Thủy sản Sao Ta (HOSE: FMC) công bố doanh thu đạt 1.876 tỷ đồng, tăng 51% so với cùng kỳ năm ngoái; lợi nhuận sau thuế đạt hơn 101 tỷ đồng, tăng 21,8%. Doanh nghiệp cho biết kết quả khả quan này chủ yếu nhờ đẩy mạnh bán hàng và hoạt động nuôi tôm đạt hiệu quả. Lũy kế nửa đầu năm, Sao Ta đem về 3.867 tỷ đồng doanh thu, tăng 43%, trong khi lợi nhuận sau thuế đi ngang ở mức 139 tỷ đồng, hoàn thành gần 60% kế hoạch doanh thu và hơn 32% kế hoạch lợi nhuận cả năm.
Camimex Group (HOSE: CMX) cũng tạo bất ngờ khi báo lãi ròng quý II đạt 32,7 tỷ đồng, gấp hơn 5 lần cùng kỳ. Sau 6 tháng, lợi nhuận sau thuế của Camimex tăng gấp 2,4 lần, đạt 63,5 tỷ đồng và đã hoàn thành gần 63% kế hoạch cả năm.
Đáng chú ý, Tập đoàn Thủy sản Minh Phú (UPCOM: MPC) cũng ghi nhận mức lợi nhuận cao nhất trong 10 quý gần đây. Riêng quý II, lãi ròng đạt 165 tỷ đồng, gấp hơn 4 lần so với cùng kỳ 2024. Tính chung nửa đầu năm, lợi nhuận sau thuế của Minh Phú đạt 183 tỷ đồng, tăng gấp 4 lần, qua đó hoàn thành hơn 18% chỉ tiêu lợi nhuận năm.
Sự dịch chuyển này cho thấy ngành tôm Việt không còn đặt tất cả kỳ vọng vào một thị trường duy nhất. Thay vào đó, chiến lược đa dạng hóa đang mang lại hiệu quả rõ rệt, giúp duy trì đà tăng trưởng bất chấp khó khăn từ Mỹ.
Điều đáng chú ý là tôm vẫn là mặt hàng chiến lược trên thị trường thực phẩm toàn cầu. Xu hướng tiêu dùng hướng tới nguồn đạm sạch và bền vững đang khiến nhu cầu về tôm duy trì ổn định trong dài hạn. Chính vì vậy, dù trước mắt phải đối diện rủi ro thuế quan, triển vọng của ngành thủy sản nói chung và ngành tôm nói riêng vẫn còn nhiều dư địa.
Một yếu tố khác có thể thay đổi cục diện là chính sách thương mại của Mỹ với các đối thủ cạnh tranh. Ngày 6/8 vừa qua, Nhà Trắng thông báo áp thêm 25% thuế đối với hàng hóa Ấn Độ, nâng tổng mức thuế lên 50%. Đây được xem là cơ hội để tôm Việt giành thêm thị phần, bởi trước đây giá tôm Việt cao hơn sản phẩm Ấn Độ từ 30–40%. Khi chênh lệch thu hẹp, chất lượng và uy tín của tôm Việt có thể trở thành lợi thế để mở rộng hiện diện tại những thị trường vốn chuộng sự ổn định về nguồn cung.
Ngành tôm Việt Nam đang bước vào một ngã rẽ lớn. Một bên là thị trường Mỹ với những rào cản ngày càng khắt khe, một bên là các thị trường châu Á, châu Âu và khối CPTPP đang rộng mở. Cách mà doanh nghiệp điều chỉnh chiến lược xuất khẩu sẽ quyết định hướng đi trong giai đoạn tới. Với nhà đầu tư, thời điểm này không chỉ là thử thách mà còn là cơ hội để tìm kiếm giá trị dài hạn từ những doanh nghiệp đủ năng lực thích ứng.
Nguồn: https://kinhtechungkhoan.vn/tom-viet-co-nguy-co-bi-loai-khoi-thi-truong-my-cac-doanh-nghiep-xoay-xo-ra-sao-1397250.html
