Thí điểm thị trường tài sản mã hóa: Lộ diện dòng chảy kinh tế ‘ngầm’

Đưa “vùng xám” ra ánh sáng

Chính phủ vừa ban hành Nghị quyết 05/2025/NQ-CP về triển khai thí điểm thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam , lộ trình kéo dài 5 năm. Tài sản mã hóa phải dựa trên tài sản cơ sở là tài sản thực, không bao gồm chứng khoán hay tiền pháp định.

Chỉ những tổ chức được Bộ Tài chính cấp phép mới được cung cấp dịch vụ giao dịch, lưu ký, phát hành và tiếp thị liên quan đến tài sản mã hóa. Doanh nghiệp muốn lập sàn phải có vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỷ đồng, trong đó ít nhất 65% vốn do tổ chức góp, và trên 35% đến từ ít nhất 2 định chế tài chính lớn như ngân hàng, công ty chứng khoán, công ty bảo hiểm hoặc doanh nghiệp công nghệ. Tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài không vượt quá 49% vốn điều lệ.

Doanh nghiệp phải đáp ứng yêu cầu cao về nhân sự, hệ thống công nghệ, quy trình quản trị rủi ro , phòng chống rửa tiền, kiểm soát nội bộ, bảo mật thông tin và giám sát giao dịch…

Ông Phan Đức Trung – Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA) – cho biết, thị trường cũng như cộng đồng tham gia thị trường tài sản mã hóa Việt Nam đã chờ đợi rất lâu về một nghị quyết như vậy. Việc nghị quyết có hiệu lực ngay cho thấy, Chính phủ đặt trọng tâm vào tính thực thi, mở ra hành lang pháp lý cụ thể để thị trường vận hành.

Cũng theo ông Trung, nghị quyết này sẽ đem lại nhiều cơ hội cho Việt Nam trong tương lai. Việc chấp thuận thí điểm là cơ hội để xác định các dòng chảy tài sản mã hóa trong ‘vùng xám’ trước kia, chưa được định danh rõ ràng. Nếu khung pháp lý vận hành tốt, dòng chảy kinh tế ngầm có thể trở nên minh bạch và đóng góp cho tăng trưởng. Ngược lại, đây cũng là dịp để cơ quan quản lý kịp thời điều chỉnh nếu quy định còn chưa phù hợp.

Khi pháp luật thừa nhận và tạo hành lang cho hoạt động gọi vốn công khai qua sàn giao dịch, nhà đầu tư sẽ có lựa chọn minh bạch, an toàn hơn. Những hình thức huy động vốn trong nhóm kín, với cam kết lợi nhuận 20-30% sẽ dần mất chỗ đứng.

Chuẩn cao, tối đa 3 sàn đủ năng lực

Bàn đến những thách thức thị trường phải đối mặt, Chủ tịch VBA cho rằng, lo ngại lớn nhất nằm ở nguồn nhân lực. Thị trường đã có hàng chục triệu người tham gia tự phát, trong khi thiếu nền tảng và đội ngũ quản lý, giám sát chuyên nghiệp. Hằng ngày, cơ quan công an vẫn xử lý nhiều vụ lừa đảo, cho thấy rủi ro rất lớn. Thách thức là xây dựng lực lượng đủ chuẩn, từ cơ quan quản lý đến doanh nghiệp cung cấp dịch vụ , để thị trường vận hành an toàn.

Bên cạnh đó, thách thức còn là kỳ vọng thu hút vốn quốc tế. Việc chỉ cho phép nhà đầu tư nước ngoài tham gia đợt phát hành này đồng nghĩa Việt Nam phải cạnh tranh toàn cầu về sản phẩm, thanh khoản và độ hấp dẫn của thị trường.

Với mức vốn tối thiểu 10.000 tỷ đồng và yêu cầu cổ đông là ngân hàng, chứng khoán, đáp ứng tiêu chuẩn cấp độ 4 an toàn hệ thống công nghệ thông tin… theo ông Trung, việc đặt ra giới hạn là cần thiết. “Theo đánh giá của tôi, chỉ có tối đa 3 sàn đủ năng lực vận hành hiệu quả. Các tiêu chuẩn rất khắt khe, nên dù được cấp phép, việc triển khai mô hình vừa phục vụ nhà đầu tư, vừa tạo nguồn thu cho nền kinh tế là không dễ dàng.

Giai đoạn đầu, các công ty được cấp phép phải chủ động cùng cơ quan quản lý xây dựng chuẩn mực, chứ không thể chỉ chờ hướng dẫn. Một sàn muốn tồn tại phải đảm bảo ba yếu tố: đông khách, phí cạnh tranh và an toàn, mà quan trọng nhất, nếu có sự cố mất tiền thì sàn phải có khả năng bồi hoàn, không thể trông chờ Nhà nước đứng ra bảo lãnh”, ông Trung nói.

Ông Trần Huyền Dinh – Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần AlphaTrue Solutions, đơn vị phát triển dự án chuyển đổi tài sản mã hoá đầu tiên tại Việt Nam được cấp phép thử nghiệm – cũng bày tỏ kỳ vọng về cơ hội mở ra với doanh nghiệp trong nước khi có nghị quyết thí điểm được ban hành.

Nghị quyết giới hạn tối đa 5 đơn vị cung cấp dịch vụ sàn giao dịch tài sản số. Tuy nhiên, hệ sinh thái blockchain còn nhiều mảng khác như hạ tầng công nghệ, trao đổi tài sản, dịch vụ hỗ trợ… và hy vọng sắp tới sẽ có thêm cơ chế cho các doanh nghiệp công nghệ Việt tham gia.

“Điều quan trọng nhất là bảo vệ người dùng trong nước. Khi tài sản được giao dịch tại Việt Nam, nhà đầu tư ít nhất sẽ có pháp luật đứng ra bảo vệ nếu xảy ra tranh chấp, thay vì rủi ro bị mất trắng như hiện nay,” ông Dinh chia sẻ.