Hộ kinh doanh Việt Nam: Đón cơ hội mới với sự hỗ trợ từ Nhà nước và ngân hàng

Hộ kinh doanh đang là động lực quan trọng của kinh tế Việt Nam, nhưng cần vượt qua các rào cản về quản lý và công nghệ để phát triển bền vững. Với sự hỗ trợ từ Nhà nước và các định chế tài chính, các hộ kinh doanh có cơ hội vượt qua điểm nghẽn, nâng cao năng lực cạnh tranh và vươn xa trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Trong bức tranh kinh tế sôi động của Việt Nam hiện nay, các hộ kinh doanh đang khẳng định vai trò quan trọng khi đóng góp lớn vào tổng thu nhập quốc nội (GDP) và thị trường việc làm cả nước.

Tuy nhiên, hành trình phát triển của họ không hề dễ dàng khi phải đối mặt với những thách thức về tính tự phát, khả năng quản lý tài chính, và yêu cầu chuyên nghiệp hóa ngày càng cao. Đặc biệt, năm 2025, với các chính sách hỗ trợ từ Nghị quyết 68 và sự đồng hành của các tổ chức tài chính, các hộ kinh doanh đứng trước cơ hội lớn để bứt phá.

Để làm rõ hơn bức tranh này, CafeF phối hợp cùng Ngân hàng Thương mại Cổ phần Bản Việt (BVBank) tổ chức talkshow với chủ đề “Tháo gỡ điểm nghẽn, đón cơ hội cùng hộ kinh doanh”. Talkshow có sự góp mặt của ba vị khách mời đặc biệt: bà Nguyễn Thị Cúc – Chuyên gia cao cấp về thuế, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam, ông Đậu Quang Thế – Thành viên Ban Điều hành kiêm Giám đốc Khối Khách hàng Cá nhân BVBank và ông Nguyễn Chánh Trung – Phó Giám đốc Khối Khách hàng Cá nhân BVBank với sự dẫn dắt bởi MC Phùng Ánh.

MC Phùng Ánh: Xin cảm ơn các vị khách mời đã tham gia chương trình. Để bắt đầu, xin bà Cúc chia sẻ về vai trò của hộ kinh doanh trong nền kinh tế Việt Nam hiện nay.

Bà Nguyễn Thị Cúc: Hộ kinh doanh hiện đóng vai trò rất quan trọng trong nền kinh tế. Cả nước có khoảng 5 triệu hộ kinh doanh, trong đó 3,6 triệu hộ được quản lý và nộp thuế. Họ cùng khối doanh nghiệp tư nhân đóng góp khoảng 30% ngân sách nhà nước, chiếm 82% tổng số lao động và khoảng 50% GDP cả nước. Điều này cho thấy vai trò không thể thiếu của hộ kinh doanh trong sự phát triển kinh tế Việt Nam.

MC Phùng Ánh: Như bà Cúc chia sẻ, hộ kinh doanh thực sự là một trụ cột quan trọng của nền kinh tế Việt Nam. Xin hỏi ông Đậu Quang Thế, từ dữ liệu giao dịch và tiếp xúc thực tế của BVBank, ông có thể phác họa những nhóm hộ kinh doanh điển hình hiện nay?

Ông Đậu Quang Thế: Từ góc độ ngân hàng, chúng tôi chia hộ kinh doanh thành ba nhóm chính. Nhóm thứ nhất là các hộ kinh doanh truyền thống, nhỏ lẻ như sạp chợ, cửa hàng tạp hóa, quán cà phê, ăn uống. Nhóm này có nhu cầu vốn không quá lớn và vòng quay vốn nhanh.

Nhóm thứ hai là các hộ kinh doanh quy mô lớn hơn, hoạt động trong sản xuất, thương mại, phân phối, hoặc vận tải, có nhu cầu cao về vốn cố định và vốn lưu động.

Nhóm thứ ba, đang phát triển mạnh mẽ, là các hộ kinh doanh trên sàn thương mại điện tử. Nhóm này cần các giải pháp quản lý dòng tiền, thanh toán và vốn vay nhanh, đặc biệt trên nền tảng số.

MC Phùng Ánh: Cảm ơn ông Thế. Quay lại với bà Cúc, chúng ta thường nghe cụm từ “hộ kinh doanh tự phát”. Vậy, đặc điểm nào khiến họ được gắn với cụm từ này?

Bà Nguyễn Thị Cúc: Theo tôi, cụm từ “tự phát” chưa hoàn toàn chính xác, mà chỉ phản ánh một phần thực tế. Hộ kinh doanh thường bắt đầu từ nhu cầu mưu sinh, như mở quán cà phê, phở, bún riêu, hay bán nước lá vối. Từ những hoạt động nhỏ lẻ, một số hộ phát triển thành kinh doanh quy mô lớn hơn, như sản xuất mía đường, gạch men, gốm sứ. Tuy nhiên, tính “tự phát” nằm ở việc họ thiếu chiến lược hay định hướng cụ thể, như xác định doanh thu, mở rộng mặt hàng, hay phát triển theo cung cầu thị trường. Để vượt qua, họ cần chuyển đổi, đáp ứng yêu cầu thị trường, định hướng kinh doanh rõ ràng và tận dụng sự hỗ trợ từ ngân hàng hay quỹ hỗ trợ.

MC Phùng Ánh: Cảm ơn bà Cúc. Theo ông Đậu Quang Thế, những thách thức chính mà hộ kinh doanh đang đối mặt là gì?

Ông Đậu Quang Thế: Từ góc độ ngân hàng, chúng tôi nhận thấy ba khó khăn chính. Thứ nhất, hộ kinh doanh gặp khó trong quản lý sổ sách, hóa đơn, chứng từ, hàng hóa và luân chuyển, vì phần lớn vẫn ghi chép thủ công, gây khó khăn trong quản lý và phát triển kinh doanh.

Thứ hai, họ gặp trở ngại trong việc triển khai các công việc mang tính tuân thủ quy định pháp luật, như kê khai nộp thuế hay đáp ứng tiêu chuẩn quản lý chất lượng, khiến họ kém cạnh tranh so với các doanh nghiệp lớn.

Thứ ba, về quản trị tài chính, họ khó minh bạch do chưa tách bạch dòng tiền kinh doanh và cá nhân, dẫn đến hệ thống quản lý thiếu rõ ràng.

MC Phùng Ánh: Theo bà Nguyễn Thị Cúc và ông Đậu Quang Thế, điểm nghẽn lớn nhất trong khả năng cạnh tranh của hộ kinh doanh là gì?

Bà Nguyễn Thị Cúc: Hộ kinh doanh thường có quy mô nhỏ và chưa áp dụng chế độ hóa đơn chứng từ đầy đủ. Với các doanh nghiệp, hàng hóa đầu vào có hóa đơn giá trị gia tăng giúp khách hàng được khấu trừ thuế, nhưng với hộ kinh doanh không có hóa đơn, người mua khó đưa vào chi phí. Điều này dẫn đến hạn chế sức mua và khả năng tham gia chuỗi cung ứng lớn hay xuất khẩu của hộ kinh doanh. Điều này cũng khiến ngân hàng e ngại rủi ro khi cho vay do thiếu minh bạch về doanh thu, địa chỉ, hay cơ sở vật chất. Để khắc phục, hộ kinh doanh cần thay đổi tư duy, áp dụng phần mềm kế toán, quản lý dòng tiền hiệu quả và tận dụng chính sách hỗ trợ từ Nhà nước.

Ông Đậu Quang Thế: Tôi đồng ý với bà Cúc. Như trên đã đề cập, việc quản lý sổ sách thủ công khiến doanh thu, chi phí và dòng tiền kinh doanh lẫn cá nhân không minh bạch. Điều này gây khó khăn trong việc chứng minh năng lực tài chính với ngân hàng, dẫn đến trở ngại khi tiếp cận vốn. Hộ kinh doanh cần vốn để mở rộng quy mô, đầu tư máy móc, công nghệ, nhưng thiếu minh bạch tài chính khiến ngân hàng e ngại. Đây là điểm nghẽn lớn nhất trong việc tiếp cận vốn. Chính phủ và ngân hàng cần có chính sách hỗ trợ để họ tự tin vượt qua trở ngại này và chuyên nghiệp hóa.

MC Phùng Ánh: Theo Nghị định 70, các hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng phải sử dụng hóa đơn điện tử. Xin hỏi bà Nguyễn Thị Cúc, những khó khăn trong quản lý hóa đơn và tuân thủ quy định pháp luật là gì?

Bà Nguyễn Thị Cúc: Theo Nghị định 70, từ ngày 1/6, các hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng phải sử dụng hóa đơn điện tử kết nối với cơ quan thuế. Điều này đòi hỏi họ phải có cơ sở vật chất như internet, điện thoại thông minh, hoặc máy POS để xuất hóa đơn và truyền dữ liệu, đồng thời am hiểu công nghệ.

Với người trẻ, việc tiếp cận công nghệ dễ hơn, nhưng với người lớn tuổi, đây là thách thức lớn. Do đó, cần tăng cường truyền thông và hỗ trợ từ cơ quan thuế, cộng đồng để giúp họ tuân thủ quy định.

MC Phùng Ánh: Theo Nghị quyết 68, đến năm 2026, thuế khoán sẽ bị bãi bỏ và yêu cầu sử dụng hóa đơn điện tử. Điều này ảnh hưởng thế nào đến hàng triệu hộ kinh doanh?

Bà Nguyễn Thị Cúc: Đây là bước đột phá hướng tới minh bạch. Hiện nay, với thuế khoán, hộ kinh doanh chỉ cần báo doanh thu hàng năm để cơ quan thuế ấn định mức thuế. Nhưng khi chuyển sang kê khai, họ phải xuất hóa đơn và nộp thuế theo doanh thu thực tế. Điều này giúp minh bạch tài chính, tăng sức mua khi hàng hóa có chứng từ hợp pháp, đồng thời giảm rủi ro trốn thuế hay vi phạm pháp luật. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi đòi hỏi sự hỗ trợ mạnh mẽ để họ làm quen với quy trình mới.

MC Phùng Ánh: Xin hỏi ông Đậu Quang Thế, ông nghĩ sao về vấn đề này?

Ông Đậu Quang Thế: Tôi đồng ý với bà Cúc. Việc áp dụng hóa đơn điện tử tạo áp lực ban đầu do thay đổi thói quen, nhưng mang lại ba lợi ích dài hạn. Thứ nhất, minh bạch tài chính giúp hộ kinh doanh dễ tiếp cận vốn ngân hàng. Thứ hai, quản lý hóa đơn điện tử giảm rủi ro mất mát trong vận hành. Thứ ba, minh bạch giúp tăng uy tín với khách hàng và đối tác, đặc biệt khi tham gia chuỗi cung ứng của các doanh nghiệp lớn. Đây là cơ hội để hộ kinh doanh chuyên nghiệp hóa và phát triển quy mô.

Bà Nguyễn Thị Cúc: Tôi xin bổ sung. Hóa đơn điện tử không chỉ mang lợi ích cho doanh nghiệp mà còn cho người tiêu dùng. Khi hàng hóa có hóa đơn rõ ràng, người tiêu dùng yên tâm hơn về nguồn gốc và chất lượng sản phẩm, góp phần nâng cao lợi ích của toàn xã hội.

MC Phùng Ánh: Giải pháp cụ thể để tháo gỡ điểm nghẽn cho hộ kinh doanh là gì, theo các vị chuyên gia?

Ông Đậu Quang Thế: Từ phía BVBank, chúng tôi xem hộ kinh doanh là phân khúc quan trọng và đã thiết kế nhiều sản phẩm phù hợp. Cụ thể, chúng tôi cung cấp giải pháp tích hợp quản lý dòng tiền, bán hàng, vật tư và khách hàng trong một ứng dụng duy nhất, giúp đơn giản hóa quy trình.

Về cung ứng vốn, chúng tôi đưa ra các khoản vay nhanh, tiện lợi, không cần nhiều chứng từ. Chúng tôi cam kết đồng hành với hộ kinh doanh trong giai đoạn chuyển đổi số, từ khi họ còn nhỏ lẻ đến khi phát triển thành doanh nghiệp lớn.

Bà Nguyễn Thị Cúc: Hội Tư vấn Thuế Việt Nam cam kết cùng cơ quan thuế, các công ty phần mềm và đại lý thuế tạo điều kiện thuận lợi, như cung cấp phần mềm miễn phí và hỗ trợ chuyển đổi, giúp hộ kinh doanh vượt qua điểm nghẽn và phát triển thuận lợi.

MC Phùng Ánh: Xin hỏi bà Cúc, bà từng nhấn mạnh về việc cần đẩy mạnh tuyên truyền về thuế. Vậy cần thay đổi nhận thức và tiếp cận như thế nào để hiệu quả hơn?

Bà Nguyễn Thị Cúc: Trước hết, hộ kinh doanh cần tự tìm hiểu pháp luật thuế, tự khai, tự nộp và chịu trách nhiệm về số liệu. Cơ quan thuế có vai trò tuyên truyền, hỗ trợ cơ sở vật chất và phần mềm để họ tuân thủ quy định. Hiện nay, cơ quan thuế đã tổ chức hội thảo, tọa đàm, thậm chí đến tận các chợ để hướng dẫn.

Ngày 18/8, Cục Thuế ra mắt cổng thông tin hỗ trợ doanh nhân, cung cấp thông tin về chính sách, cách lập hóa đơn và nộp thuế. Ngoài ra, các công ty như MISA, FPT cung cấp phần mềm miễn phí trong thời gian đầu, và hệ thống gần 800 đại lý thuế trên toàn quốc hỗ trợ thực hiện nghĩa vụ thuế. Trong giai đoạn chuyển đổi, cơ quan thuế cam kết không phạt ngay nếu hộ kinh doanh chưa quen quy định mới, trừ trường hợp cố tình không tuân thủ sau khi được hướng dẫn.

MC Phùng Ánh: Năm 2025, Nhà nước đã có nhiều chính sách khuyến khích sự phát triển kinh tế tư nhân. Với riêng hộ kinh doanh, Chính phủ đã có những chính sách hỗ trợ cụ thể nào?

Bà Nguyễn Thị Cúc: Năm 2025 là năm đặc biệt cho kinh tế tư nhân với Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị, Nghị quyết 198 của Quốc hội và Nghị quyết 139 của Chính phủ, nhằm biến kinh tế tư nhân thành động lực quan trọng của đất nước. Một giải pháp quan trọng là chuyển đổi từ hộ khoán sang hộ kê khai, với mục tiêu đến năm 2030 có 2 triệu hộ kinh doanh, trong đó gần 1 triệu chuyển đổi thành doanh nghiệp. Các giải pháp bao gồm hỗ trợ công nghệ thông tin, cơ sở hạ tầng, đất đai, tín dụng, tài chính và thuế.

Các nghị quyết mang lại nhiều ưu đãi lớn. Hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp được hỗ trợ đến 30% chi phí cơ sở vật chất, giảm tiền thuê đất, miễn lệ phí môn bài, miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 3 năm và miễn giảm thuế thu nhập cá nhân trong một số lĩnh vực. Ngân sách cũng hỗ trợ đào tạo miễn phí và cung cấp phần mềm kế toán dùng chung, giúp hộ kinh doanh chuyển đổi hiệu quả.

MC Phùng Ánh: Xin hỏi ông Nguyễn Chánh Trung, BVBank đã có những chính sách gì để hỗ trợ hộ kinh doanh?

Ông Nguyễn Chánh Trung: Nghị quyết 68 khuyến khích hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp để hưởng ưu đãi về thuế và dễ tiếp cận vốn. Các ngân hàng, trong đó có BVBank, được khuyến khích tham gia hỗ trợ chuyển đổi số và cung cấp các sản phẩm vay ưu đãi để hộ kinh doanh phát triển trong giai đoạn chuyển đổi.

Xem hộ kinh doanh như một thực thể kinh tế quan trọng, chúng tôi cung cấp các sản phẩm như:

Thứ nhất: Khoản vay nhanh, phê duyệt trước dựa trên dữ liệu thuế qua eTax hoặc dòng tiền, không cần thế chấp, giải ngân trong ngày.

Thứ hai: Giải pháp tài chính tích hợp qua ứng dụng Digistore, hỗ trợ quản lý dòng tiền, bán hàng và hóa đơn điện tử và chứng từ thuế.
Thứ ba: Tích hợp với cổng thanh toán để hỗ trợ thanh toán tiện lợi, cả trong nước và quốc tế.

MC Phùng Ánh: BVBank rất mạnh về chuyển đổi số. Ông có thể chia sẻ rõ hơn về các giải pháp chuyển đổi số cho hộ kinh doanh?

Ông Nguyễn Chánh Trung: Chúng tôi có ba giải pháp lớn:

Thứ nhất: Ngân hàng số, cho phép mở tài khoản, giao dịch, chuyển tiền online mà không phụ thuộc giờ hành chính.

Thứ hai: Ứng dụng Digistore, hỗ trợ quản lý bán hàng, thu chi, số hóa hóa đơn và chứng từ thuế.

Thứ ba: Tích hợp với các cổng thanh toán để thuận tiện cho giao dịch với bạn hàng và đối tác quốc tế.

MC Phùng Ánh: Cảm ơn ông Trung. Xin hỏi bà Cúc, bà đánh giá thế nào về các giải pháp của BVBank?

Bà Nguyễn Thị Cúc: Tôi rất ấn tượng với BVBank. Việc căn cứ vào dữ liệu thuế trên eTax để cấp vốn nhanh là một bước tiến lớn, giúp hộ kinh doanh tuân thủ tốt pháp luật thuế dễ tiếp cận vốn hơn. Digistore không chỉ hỗ trợ ngân hàng số mà còn giúp quản lý chứng từ thuế, tạo lợi ích cho cả hộ kinh doanh, ngân hàng và cơ quan thuế, đồng thời tăng thu ngân sách và của cải xã hội.

MC Phùng Ánh: Bà có đề xuất gì thêm cho BVBank và các ngân hàng khác?

Bà Nguyễn Thị Cúc: Tôi mong các ngân hàng, không chỉ BVBank, kết nối dữ liệu với cơ quan thuế để xác định hộ kinh doanh tuân thủ tốt pháp luật, từ đó đơn giản hóa thủ tục vay. Hiệp hội ngân hàng nên làm việc với cơ quan thuế để chia sẻ thông tin, giảm rủi ro gian lận và hỗ trợ hộ kinh doanh quản lý kế toán, hóa đơn. Điều này giúp tăng hiệu quả cho vay và quản lý thuế, đồng thời giảm chi phí xã hội.

MC Phùng Ánh: Xin hỏi ông Trung, ông có lời khuyên nào cho hộ kinh doanh và thông tin về các chính sách ưu đãi sắp tới của BVBank?

Ông Nguyễn Chánh Trung: Tôi có hai lời khuyên. Thứ nhất, hộ kinh doanh cần thay đổi tư duy, chuyển từ kinh doanh nhỏ lẻ sang bài bản, với kế hoạch tài chính minh bạch. Thứ hai, cần minh bạch tài chính, số hóa chứng từ và tham gia thuế điện tử theo định hướng của Nhà nước.

Về phía BVBank, chúng tôi sẽ tiếp tục phát triển các sản phẩm nhanh, tiện lợi, chú trọng chuyển đổi số và thuế điện tử, xem mình là người bạn đồng hành hỗ trợ tài chính và kế hoạch kinh doanh của hộ kinh doanh.

MC Phùng Ánh: Cảm ơn ông Trung. Là một chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực thuế, bà Nguyễn Thị Cúc có khuyến nghị gì cho hộ kinh doanh?

Bà Nguyễn Thị Cúc: Tôi khuyến khích hộ kinh doanh cân nhắc chuyển đổi thành doanh nghiệp. Khi áp dụng thuế giá trị gia tăng, hàng hóa của họ được chấp nhận trong chuỗi cung ứng, chi phí đầu tư được hạch toán, lỗ được chuyển 5 năm và có thể miễn thuế thu nhập doanh nghiệp. Chuyển đổi giúp nâng cao vị thế, doanh thu và khả năng kết nối trong nước lẫn trên trường quốc tế.

MC Phùng Ánh: Xin cảm ơn những chia sẻ quý báu từ bà Nguyễn Thị Cúc và hai vị lãnh đạo Ngân hàng Bản Việt. Hy vọng chương trình mang lại góc nhìn toàn diện, giúp hộ kinh doanh tự tin nắm bắt cơ hội và bứt phá trong kỷ nguyên mới của đất nước!