Theo Chứng khoán Rồng Việt (VDSC), việc áp dụng cơ chế giá điện mới và phân bổ khoản lỗ lũy kế của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) sẽ làm tăng chi phí điện đối với toàn bộ khách hàng. Trong đó, nhóm khách hàng sản xuất công nghiệp vốn tiêu thụ điện với công suất cực lớn và ổn định sẽ chịu tác động mạnh nhất do phải gánh thêm chi phí công suất đăng ký.
Theo báo cáo, trong giai đoạn 2022 – 2023, EVN ghi nhận khoản lỗ sau thuế lũy kế khoảng 45.000 tỷ đồng. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ việc giá mua điện gần bằng giá bán, chiếm khoảng 93% giá bán lẻ bình quân. Giá nhiên liệu than tăng mạnh hậu Covid khiến chi phí phát điện leo thang, trong khi thủy điện – nguồn rẻ nhất – lại hạn chế do tác động của chu kỳ thời tiết El-Nino.
Cụ thể, sản lượng thủy điện năm 2023 chỉ đạt 81,6 tỷ kWh, giảm 16% so với cùng kỳ, tương đương 30% cơ cấu hệ thống. Điều này buộc hệ thống điện phải phụ thuộc nhiều hơn vào nhiệt điện than và khí. Mặc dù chi phí sản xuất điện tăng cao, nhưng do khó khăn kinh tế hậu dịch bệnh, Bộ Công Thương đã hạn chế điều chỉnh tăng giá bán lẻ, dẫn đến tình trạng lỗ lũy kế kéo dài tại EVN.
Để xử lý khoản lỗ trên, EVN hiện đề xuất phân bổ chi phí vào giá bán lẻ điện trong thời gian tới. Tuy nhiên, tập đoàn vẫn chưa công bố phương pháp và lộ trình cụ thể. Song song, Luật Điện lực 2024 đã giao Bộ Công Thương xây dựng cơ chế giá điện theo mô hình hai thành phần để tăng tính minh bạch.
Theo dự thảo, giá điện sẽ gồm: (1) Thành phần điện năng tiêu thụ thực tế: Tính theo sản lượng điện mà khách hàng sử dụng, nhân với giá bán lẻ điện do EVN và Bộ Công Thương quy định. Tương tự cách tính điện 1 thành phần hiện tại. (2) Thành phần công suất đăng ký: Tính dựa trên mức công suất cực đại (khối lượng điện tối đa mà khách hàng lấy từ lưới tại một thời điểm bất kỳ) mà khách hàng đăng ký trước với nhà bán lẻ điện. Thành phần này phản ánh chi phí duy trì hạ tầng để luôn sẵn sàng đáp ứng mức tải cao nhất. Nếu khách hàng vượt quá công suất đăng ký, họ phải trả thêm phụ phí cho phần vượt mức.
Cơ chế này giúp phân bổ đúng chi phí duy trì hệ thống điện, đảm bảo đối tượng có nhu cầu công suất lớn như các khách hàng công nghiệp sẽ gánh mức chi phí tương xứng, thay vì dồn sang người dùng hộ gia đình. Bộ Công Thương dự kiến thử nghiệm mô hình điện hai thành phần từ tháng 7/2026 đến 7/2027, sau đó mở rộng triển khai từ tháng 8/2027.
Theo đánh giá của VDSC, điều chỉnh giá điện sẽ không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến doanh nghiệp tiêu thụ điện mà còn tác động lan tỏa tới kinh tế vĩ mô. Việc chi phí sản xuất tăng có thể đẩy lạm phát lên cao và làm giảm sức cạnh tranh của Việt Nam so với các quốc gia trong khu vực.
Ở chiều ngược lại, cải thiện doanh thu sẽ giúp EVN ổn định tài chính, tăng biên lợi nhuận gộp và có thêm nguồn vốn triển khai các dự án trọng điểm quốc gia như mở rộng lưới điện 500kV, phát triển hạ tầng năng lượng tái tạo tại Ninh Thuận, cũng như đảm bảo an ninh năng lượng dài hạn.
Nguồn: https://kinhtechungkhoan.vn/khong-phai-nguoi-dan-vdsc-chi-ra-nhom-khach-hang-bi-anh-huong-lon-nhat-khi-gia-dien-tang-cao-1403122.html
