Với nguồn cung nhiều loại phân bón đang dư thừa so với nhu cầu tiêu thụ trong nước, việc sớm có các chính sách thúc đẩy xuất khẩu là rất quan trọng để giúp ngành sản xuất này tăng sức cạnh tranh.
Tiến sĩ Phùng Hà, Chủ tịch Hiệp hội Phân bón Việt Nam phát biểu tại hội thảo “Một số bất cập của Luật Trồng trọt và các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến lĩnh vực phân bón”. Ảnh: Anh Nguyễn/Bnews/vnanet.vn
Nguồn cung nhiều loại phân bón như đạm ure, supe lân đều đang dư thừa so với nhu cầu tiêu thụ trong nước, việc sớm có các chính sách thúc đẩy xuất khẩu là rất quan trọng để giúp ngành phân bón trong nước tăng sức cạnh tranh và phát triển bền vững.
*Nguồn cung trong nước dư thừa
Tại hội thảo “Một số bất cập của Luật Trồng trọt và các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến lĩnh vực phân bón” vừa diễn ra, Tiến sỹ Phùng Hà – Chủ tịch Hiệp hội Phân bón Việt Nam cho biết, hiện năng lực sản xuất ure của 4 nhà máy trong nước gồm Đạm Cà Mau và Đạm Phú Mỹ (thuộc Tập đoàn Công nghiệp Năng lượng Quốc gia Việt Nam-Petrovietnam); Đạm Ninh Bình và Đạm Hà Bắc (thuộc Tập đoàn Hoá chất Việt Nam-Vinachem) đã đạt khoảng 3 triệu tấn. Trong khi đó, nhu cầu về ure cho sản xuất nông nghiệp trong nước chỉ khoảng 1,6 đến 1,8 triệu tấn/năm nên đến thời điểm này, nguồn cung phân ure trong nước đã vượt xa nhu cầu.
Tương tự như vậy, hiện tổng công suất sản xuất phân bón supe lân của Công ty cổ phần Supe Phốt phát và Hóa chất Lâm Thao, Công ty cổ phần Phân bón miền Nam, Công ty cổ phần Tập đoàn Hóa chất Đức Giang (Vinachem); Supe lân Apromaco Lào Cai thuộc Công ty Vật tư nông sản đạt khoảng 1,5 -1,6 triệu tấn/năm. Thêm vào đó, sản lượng phân lân nung chảy của 3 nhà máy phân lân (Văn Điển, Ninh Bình, Lào Cai) vào hơn 600.000 tấn/năm. Vì vậy, tổng sản lượng supe lân và lân nung trong nước đạt hơn 2 triệu tấn/năm. Trong khi đó, theo thống kê của Hiệp hội Phân bón Việt Nam, nhu cầu phân supe lân sử dụng trực tiếp ở mức 500.000 tấn/năm, lượng supe lân nguyên liệu cho sản xuất phân bón tổng hợp NPK khoảng 600.000 tấn/năm. Vì vậy, năng lực sản xuất phân bón supe lân đang dư thừa tới hàng triệu tấn/năm.
Đại diện Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (PVFCCo Phú Mỹ) cho biết, PVFCCo đang mua khí thiên nhiên với giá trên 10 USD/MMBtu, cao hơn so với các nước trong khu vực chỉ 6 – 8 USD/MMBtu. Giá khí lại hoàn toàn thả nổi theo thị trường quốc tế, không có ưu đãi. Khi nguồn cung khí nội địa suy giảm, PVFCCo có thể phải nhập LNG, làm tăng thêm chi phí. Vì vậy, với nguồn cung ure trong nước dư thừa như hiện nay doanh nghiệp sản xuất như PVFCCo Phú Mỹ buộc phải xuất khẩu để duy trì nhà máy hoạt động ổn định và có nguồn tiền mua nguyên liệu.
PVFCCo Phú Mỹ xuất khẩu 45.000 tấn Đạm Phú Mỹ dạng xá (dạng rời) sang Ấn Độ. Ảnh: A.N/Bnews/vnanet.vn
*Linh hoạt trong chính sách thuế
Đại diện PVFCCo Phú Mỹ cho biết, theo Nghị định số 144/2024/NĐ-CP ngày 1/11/2024 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 26/2023/NĐ-CP ngày 31/5/2023 của Chính phủ về “Biểu thuế xuất khẩu, Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi, Danh mục hàng hóa và mức thuế tuyệt đối, thuế hỗn hợp, thuế nhập khẩu ngoài hạn ngạch thuế quan”, phân bón ure được áp thuế xuất khẩu 5%. Chính sách này ban hành trong bối cảnh thị trường biến động, thị trường trong nước dư cung và cạnh tranh gay gắt từ hàng nhập khẩu giá rẻ. Trong khi đó, các nước sản xuất ure ở Trung Đông, Trung Quốc, Indonesia, Malaysia, Brunei đều không áp thuế xuất khẩu để tăng sức cạnh tranh cho doanh nghiệp. Thực tế là trong số 42 nước xuất khẩu ure trên thế giới, hiện chỉ có Nga áp dụng thuế xuất khẩu từ 1/10/2023 ở mức 7 – 10%, tùy theo tỷ giá USD/Rúp nhằm phản ứng trước lệnh trừng phạt từ EU.
Vì vậy, việc áp thuế xuất khẩu 5% tại Việt Nam đang làm giảm cơ hội kinh doanh, giảm năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp phân bón Việt Nam trên thị trường quốc tế. Doanh nghiệp kiến nghị giảm thuế suất xuất khẩu ure từ 5% về 0% để hỗ trợ tiêu thụ lượng dư thừa, tăng năng lực cạnh tranh, tận dụng công suất nhà máy và đóng góp ngoại tệ, đại diện PVFCCo-Phú Mỹ đề xuất.
Đồng quan điểm này, Phó Tổng giám đốc Công ty cổ phần Vật tư Nông sản (Apromaco) Đỗ Đức Hùng cho biết, theo quy định, mặt hàng phân bón (bao gồm phân supe lân) được chế biến từ nguyên liệu chính là tài nguyên, khoáng sản có tổng giá trị là tài nguyên, khoáng sản cộng với chi phí năng lượng dưới 51% giá thành sản xuất sản phẩm thì thuế xuất khẩu là 0%; nếu giá trị tài nguyên khoáng sản cộng chi phí năng lượng chiếm từ 51% giá thành trở lên thì áp dụng thuế suất xuất khẩu 5%. Trong khi đó, thực tế cho thấy tổng chi phí nguyên liệu và năng lượng hiện chỉ chiếm từ 35 – 40% giá thành sản phẩm. Việc áp thuế xuất khẩu 5% khiến supe lân Việt Nam kém cạnh tranh so với Trung Quốc và các nước không đánh thuế, gây áp lực tồn kho, buộc doanh nghiệp phải cắt giảm sản lượng và lao động.
“Chính phủ sớm sửa đổi Nghị định 26/2023/NĐ-CP, đưa thuế suất xuất khẩu supe lân về 0% để bảo vệ sản xuất trong nước, khuyến khích xuất khẩu và tăng cường đối thoại với doanh nghiệp”, ông Hùng đề xuất.
Trước đó, Petrovietnam đã có kiến nghị gửi Bộ Tài chính về việc xem xét giảm thuế suất thuế xuất khẩu một số loại phân bón như ure, supe lân, SOP từ 5% xuống 0% để khuyến khích xuất khẩu ure và tạo sự cạnh tranh bình đẳng giữa doanh nghiệp phân bón trong nước và phân bón nhập khẩu góp phần tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận cho các doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước.
Tiến sỹ Phùng Hà cũng cho biết, Hiệp hội Phân bón Việt Nam vừa có văn bản phúc đáp công văn số 12161/BTC-CST ngày 8/8/2025 của Bộ Tài chính yêu cầu Hiệp hội cho ý kiến cụ thể về mức thuế xuất khẩu phân bón hiện nay để Bộ Tài chính có cơ sở xử lý kiến nghị của doanh nghiệp phân bón. Theo đó, Hiệp hội Phân bón Việt Nam đã đề nghị Bộ Tài chính áp dụng thuế xuất khẩu 0% đối với các mặt hàng phân bón ure, supe lân và SOP nhằm hỗ trợ các nhà sản xuất và đồng thời cũng chính là hỗ trợ nông dân.
Nguồn: https://stockbiz.vn/tin-tuc/linh-hoat-trong-xuat-khau-phan-bon-khi-du-cung-trong-nuoc/35671251
