Tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo kể chuyện “giải cứu” HOSE: Doanh nghiệp tư nhân có đủ năng lực sáng tạo công nghệ

Bà Nguyễn Thị Phương Thảo, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Sovico tại phiên họp chuyên đề Uỷ ban I ngày 30/09 (Ảnh: Lê Toàn)

Tại phiên họp chuyên đề Uỷ ban I về công nghệ tài chính và tài sản số ngày 30/09 do Ban nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV) tổ chức, bà Nguyễn Thị Phương Thảo, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Sovico nhấn mạnh, doanh nghiệp tư nhân hoàn toàn có thể đóng góp thiết thực cho phát triển và ứng dụng công nghệ trong các lĩnh vực ngân hàng, tài chính, fintech hay tài sản số.

Bà Thảo dẫn lại câu chuyện năm 2020, khi Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE) gặp phải tình trạng nghẽn lệnh. Khi đó, một số doanh nghiệp buộc phải chuyển giao dịch hoặc hạn chế số lượng nhà đầu tư để tránh quá tải hệ thống công nghệ. Bà đặt câu hỏi: Tại sao không áp dụng ngay giải pháp công nghệ mà Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) sử dụng sang HOSE?

Sau khi trao đổi với ông Trương Gia Bình, Chủ tịch HĐQT CTCP FPT, hai bên nhận thấy phương án đưa giải pháp của sàn HNX sang sàn HOSE là khả thi.

“Với năng lực của các chuyên gia, chúng tôi có thể mở rộng khối lượng giao dịch, tăng số lệnh khớp và bổ sung tính năng đáp ứng yêu cầu của HOSE”, bà Thảo nói.

Xác định được kỹ thuật, nhưng đề lớn nhất lại là cơ chế không cho phép. Nhân cuộc gặp doanh nhân với Thủ tướng ngày 08/03, ông Bình và bà Thảo đã trình bày về sáng kiến “giải cứu HOSE”. Ngay tại diễn đàn, Thủ tướng đã đồng ý cho phép FPT, Sovico tham gia chương trình, đề xuất phương án với Bộ Tài chính.

Dù khi đó chưa có quy định tiếp nhận giải pháp do nhóm doanh nghiệp tư nhân đề xuất, chưa có cơ chế thí điểm hay thử nghiệm, nhưng nhờ quyết định kịp thời của Chính phủ và Thủ tướng, doanh nghiệp tư nhân mới được phép tiếp cận thông tin, triển khai giải pháp tại Bộ Tài chính.

Trong bối cảnh Covid-19, việc di chuyển của các chuyên gia là thách thức lớn. Khoảng 200 “chiến sĩ công nghệ” trên toàn quốc, kết nối với 100 công ty chứng khoán phải cần giấy thông hành, và Vietjet đã trực tiếp xin từ Bộ Y tế để được phép đi lại.

“Đây thực chất là việc “vượt qua” quy định nhà nước để tạo điều kiện cho đội ngũ chuyên gia công nghệ tham gia dự án trên phạm vi cả nước”, bà Thảo nói.

Dự án được đặt tên “100 ngày”, mục tiêu là hoàn thành trong 90 ngày cộng 10 ngày dự phòng. Quyết tâm cao nhất là hoàn thành đúng tiến độ để đưa giải pháp vào vận hành. Đúng ngày thứ 100, dự án đã hoàn thành, vận hành thành công, vượt qua toàn bộ quá trình kiểm thử, thí điểm, kết nối với các công ty chứng khoán, Trung tâm Lưu ký Chứng khoán và các hệ thống liên quan. Toàn bộ việc mua sắm phần cứng, máy chủ, bổ sung thiết bị, mua bản quyền và thủ tục cần thiết cũng được hoàn tất.

Đây hoàn toàn là một dự án “đứng ngoài” quy định Nhà nước, mọi chi phí và nguồn lực do doanh nghiệp tư nhân tổ chức.

Về chuyên môn, hệ thống đã “go live” thành công, nhưng khi bước sang giai đoạn nghiệm thu và phê chuẩn của HOSE lại phát sinh vấn đề. Không có quy định nào cho việc nghiệm thu giải pháp do nhóm doanh nghiệp tư nhân đề xuất nên không ai dám ký xác nhận, trong khi bên ngoài, nhà đầu tư và HOSE vẫn đang chờ. Doanh nghiệp tư nhân cũng chờ được tiếp nhận một giải pháp đã hoàn thành, có thể “giải cứu” tình trạng nghẽn lệnh.

“Chúng tôi buộc phải tiếp tục vượt qua thêm một loạt thủ tục liên quan đến Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và các cá nhân thành viên tham gia để đưa hệ thống vào vận hành, “giải cứu” thị trường. Thời gian vận động để hoàn tất kéo dài thêm vài tháng”, bà Thảo nói. Nhưng cuối cùng, toàn bộ dự án, nguồn lực và sự hỗ trợ cũng đã được đưa vào phục vụ thị trường chứng khoán.

Giải pháp này vận hành liên tục suốt bốn năm, ổn định, có những phiên giao dịch đạt tới 2 tỷ USD, với năng lực khớp lệnh 7 triệu lệnh/phiên (thiết kế thực tế có thể hơn 10 triệu lệnh).

Bà Thảo đánh giá đây là thời gian hoàn thành “siêu thần tốc” – 100 ngày, trong khi giải pháp của nước ngoài đã triển khai tại HOSE tới 12 năm nhưng chưa “go live”. Đến vừa qua, hệ thống KRX của Hàn Quốc mới được hoàn thiện và vận hành.

Các doanh nghiệp tham gia phiên họp của Uỷ ban I về công nghệ tài chính và tài sản số ngày 30/09 (Ảnh: Lê Toàn)

Câu chuyện “giải cứu” HOSE cho thấy khả năng của doanh nghiệp tư nhân, kể cả doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, trong việc vượt qua thủ tục, khó khăn, thách thức để đóng góp cho nền kinh tế, thị trường vốn và tài chính. Một giải pháp triển khai trong 100 ngày đã mang lại giá trị, ý nghĩa với thị trường tương đương một giải pháp triển khai 16 năm, với chi phí thực tế doanh nghiệp tư nhân bỏ ra chỉ vài triệu USD, trong khi giải pháp nước ngoài tốn hàng chục triệu USD và chi phí cơ hội rất lớn.

“Nhìn lại, tôi nghĩ nếu khi đó không phải là mình ở đúng thời điểm, xin được đóng góp, xin được cống hiến thì tất cả cũng khó trở thành hiện thực, cho dù có năng lực hay sáng kiến”, bà Thảo bày tỏ và khẳng định, điều đó cho thấy doanh nghiệp tư nhân có năng lực tạo ra giá trị, có năng lực sáng tạo, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ.

Bà Thảo tin rằng doanh nghiệp Việt Nam không hề thua kém bất kỳ doanh nghiệp nào trên thế giới, thậm chí ở một số lĩnh vực còn có thể tiên phong, ví dụ như tài sản số.

Đặc biệt, Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị khẳng định kinh tế tư nhân là động lực tăng trưởng. Câu hỏi đặt ra là doanh nghiệp sẽ hành động thế nào.

“Chúng ta đã có cơ chế, đã được lắng nghe tiếng nói. Vậy hãy lên tiếng, hãy đóng góp, hãy tiên phong và xông lên để thực thi những dự án, chương trình mà trước đây không có cơ hội vì vướng cơ chế”, bà kêu gọi và tin tưởng nguồn nội lực của các doanh nghiệp là rất lớn. Các doanh nghiệp đều có khả năng đưa ra các chương trình, dự án đột phá, tạo nên bước tiến dài cho doanh nghiệp, đóng góp cho kinh tế số, sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân và được công nhận.