KBSV: Việt Nam có thể hút tới 7,5 tỷ USD các quỹ chủ động sau khi được nâng hạng, nhóm VN30 hưởng lợi lớn

Rạng sáng ngày 8/10 (theo giờ Việt Nam), FTSE Russell xác nhận Việt Nam đã được nâng hạng từ thị trường cận biên (Frontier) lên thị trường mới nổi thứ cấp (Secondary Emerging).

Theo đánh giá của FTSE, Việt Nam đã đạt được những tiến triển quan trọng trong việc cải thiện theo các tiêu chí nâng hạng lên thị trường mới nổi thứ cấp, bao gồm: triển khai mô hình không ký quỹ trước (non-prefunding – NPF) vào tháng 11/2024, loại bỏ yêu cầu ký quỹ trước đối với các nhà đầu tư tổ chức nước ngoài (FIIs) và thiết lập quy trình xử lý giao dịch thất bại chính thức.

Việc nâng hạng sẽ có hiệu lực vào ngày 21/09/2026. Tuy nhiên, quyết định này phụ thuộc vào một cuộc đánh giá tạm thời vào tháng 03/2026 để xác định tiến độ triển khai khả năng tiếp cận các nhà môi giới toàn cầu (global brokers). FTSE Russell nhấn mạnh đây là yếu tố thiết yếu để hỗ trợ việc mô phỏng chỉ số (index replication).

Hiện nay, quy mô các quỹ theo dõi chỉ số FTSE Emerging All Cap Index đang quản lý hơn 100 tỷ USD tài sản. Việc đưa Việt Nam vào chỉ số FTSE Secondary Emerging Market Index sẽ tự động kích hoạt hoạt động mua vào từ các quỹ thụ động (ETF và các quỹ ủy thác tổ chức) tham chiếu theo các chỉ số lớn như FTSE All-World và FTSE EM.

Theo ước tính của KBSV, dòng vốn thụ động tham chiếu theo chỉ số FTSE Emerging có thể đạt khoảng 0,7 – 1 tỷ USD, dựa trên tỷ trọng vốn hóa dự kiến của thị trường Việt Nam (khoảng 0,5 – 0,8%, tương ứng với vốn hóa của Philippines và Kuwait).

Trong khi đó, tác động từ các quỹ chủ động còn lớn hơn do quy mô tài sản do các quỹ này quản lý thường gấp nhiều lần quỹ thụ động (ước tính gấp 5 lần). Dựa trên giả định này, KBSV dự báo dòng vốn chủ động có thể lên tới 2,5 – 7,5 tỷ USD. Các nhà đầu tư chủ động thường có xu hướng tái cơ cấu danh mục và tăng tỷ trọng tại Việt Nam sớm hơn để đón đầu kỳ vọng tăng giá, tương tự như lịch sử của Saudi Arabia và Kuwait khi chuẩn bị được nâng hạng.

Tuy nhiên, áp lực bán ròng cơ cấu có thể xảy ra trong ngắn hạn (dự kiến sau ngày công bố nâng hạng) trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Hiện tượng này xảy ra do cơ chế thoái vốn bắt buộc (exit mandate) từ các quỹ theo dõi thị trường cận biên. Theo nguyên tắc quỹ thụ động, các quỹ này phải bán cổ phiếu của Việt Nam do quốc gia này không còn thuộc chỉ số Frontier Market mà quỹ đang theo dõi.

Theo KBSV, việc bán ròng tạm thời này được dự đoán sẽ nhanh chóng đảo ngược khi các dòng vốn thụ động và chủ động lớn hơn, tham chiếu theo chỉ số Emerging Market, bắt đầu giải ngân tham gia trước và sau thời điểm chính thức nâng hạng.

Về tác động đến diễn biến thị trường, từ quan sát một số trường hợp đã được nâng hạng trước đây, nhóm phân tích nhận thấy yếu tố này thường có tác động khá tích cực đến diễn biến thị trường trong các giai đoạn trước thời điểm được công bố nâng hạng và trước khi được chính thức nâng hạng. Dòng tiền thường mang tính đầu cơ đón đầu và phản ánh kỳ vọng sớm hơn diễn biến thực tế.

Diễn biến chỉ số trước và sau ngày công bố/chính thức nâng hạng.

Tuy nhiên, sau thời điểm được công bố nâng hạng và cả sau khi được chính thức nâng hạng, thị trường thường có xu hướng điều chỉnh do động thái chốt lời của nhà đầu tư khi yếu tố kỳ vọng được đáp ứng. Mức độ điều chỉnh của nhịp sau đó còn tùy thuộc vào các chuyển biến của môi trường vĩ mô khi các thông tin mới xuất hiện.

Nhìn chung, từ việc nâng hạng, các cổ phiếu nhóm VN30 dự kiến sẽ được hưởng lợi chính. Trong đó, các cổ phiếu đầu ngành đáp ứng tiêu chí về vốn hóa và thanh khoản như VCB, MSN, VNM, HPG, VIC, VHM, SSI… sẽ là những ứng viên hàng đầu được thêm vào rổ chỉ số. Bên cạnh đó, các cổ phiếu có triển vọng tăng trưởng tốt và còn “room” cho khối ngoại cũng sẽ nằm trong tầm ngắm của các quỹ chủ động.

Cổ phiếu đáp ứng đủ tiêu chí để được thêm vào FTSE Emerging Index.

Ngoài ra, nhóm công ty chứng khoán, đặc biệt là những đơn vị có thị phần môi giới cho tổ chức nước ngoài lớn nhất như SSI, HCM, và VCI, cũng sẽ hưởng lợi trực tiếp từ sự gia tăng lợi nhuận và phí giao dịch.