Quyết định chọn hướng tự phát triển công nghệ cho dự án 24 tỷ USD
Tháng 3/2024, Nga chính thức khởi công tuyến đường sắt cao tốc (ВСМ) đầu tiên, nối Moscow – Saint Petersburg, dài 679 km đi qua sáu vùng trọng điểm của quốc gia. Tuyến tàu được thiết kế cho vận tốc trên 250 km/h, giúp rút ngắn thời gian di chuyển giữa hai thành phố lớn xuống chỉ còn khoảng 2 giờ 15 phút. Tổng thống Nga nhấn mạnh, toàn bộ dự án phải ưu tiên công nghệ và thiết bị nội địa, biến đây thành biểu tượng cho chiến lược tự chủ công nghệ quốc gia.
Theo Bộ Giao thông Nga, tổng vốn đầu tư dự kiến khoảng 2,2 nghìn tỷ Ruble, tương đương 24 tỷ USD. Dự án không chỉ mang ý nghĩa kinh tế mà còn được coi là cú hích chiến lược để hình thành ngành đường sắt cao tốc hoàn toàn do Nga làm chủ, hướng tới xuất khẩu công nghệ sang các thị trường tiềm năng tại châu Phi và châu Á.
Sau nhiều năm nghiên cứu và tham khảo kinh nghiệm quốc tế, Nga quyết định chọn hướng tự phát triển công nghệ thay vì nhập khẩu hay hợp tác toàn phần như trước đây. Theo ông Pavel Ivankin, Chủ tịch Trung tâm Nghiên cứu “Vận tải và Hạ tầng”, nước này đã cân nhắc ba kịch bản: tự chủ, nhập khẩu hoặc hợp tác. Tuy nhiên, trong bối cảnh địa chính trị hiện nay, Nga lựa chọn con đường tự lực công nghệ như một tuyên ngôn độc lập.
Tờ Global Railway Review cho biết, Nga sẽ tận dụng nền tảng đường sắt thông minh sẵn có để hỗ trợ việc xây dựng và quản lý tuyến cao tốc. Các công nghệ hiện đại như BIM, IoT, dữ liệu lớn và hệ thống giám sát kỹ thuật số sẽ được tích hợp sâu vào quá trình thiết kế, thi công và vận hành. BIM (Building Information Modeling) giúp mô phỏng 3D toàn bộ dự án, tối ưu hóa lập kế hoạch, kiểm soát chi phí và giảm rủi ro. IoT hỗ trợ giám sát thiết bị, công trường và hạ tầng sau khi vận hành, đảm bảo an toàn và tiết kiệm năng lượng. Dữ liệu lớn và hệ thống phân tích dự đoán giúp Nga duy trì hoạt động ổn định và bảo trì tuyến đường hiệu quả hơn.
Theo các chuyên gia, dù định hướng tự chủ, Nga vẫn có thể mua một phần công nghệ hoặc vật liệu từ Trung Quốc, đặc biệt là trong lĩnh vực điều khiển, tín hiệu và tự động hóa. Bà Alla Yurova, Giám đốc xếp hạng doanh nghiệp của NRA nhận định điều này là cần thiết để đẩy nhanh tiến độ, trong khi các doanh nghiệp Trung Quốc cũng quan tâm tới thị trường Nga như một cơ hội mở rộng sau khi mạng lưới nội địa đã bão hòa.
Ý tưởng đường sắt cao tốc đã có từ rất sớm
Ý tưởng về đường sắt cao tốc ở Nga thực ra đã xuất hiện từ rất sớm. Năm 1991, chính phủ Nga ban hành sắc lệnh thành lập tuyến Saint Petersburg – Moscow, nhưng đến cuối thập niên 1990, do thiếu vốn đầu tư nước ngoài, dự án rơi vào bế tắc và công ty RAO “Đường sắt cao tốc” được lập ra cho dự án này sau đó phá sản.
Sang giai đoạn 2000 – 2010, Nga tái khởi động kế hoạch với tuyến Moscow – Kazan, dự kiến kéo dài đến Yekaterinburg. Khi đó, Moscow tìm đến Nhật Bản, Pháp và Trung Quốc để học hỏi công nghệ, đồng thời kỳ vọng hình thành hành lang vận tải cao tốc Á – Âu Moscow – Bắc Kinh. Năm 2014, Nga và Trung Quốc ký biên bản ghi nhớ hợp tác, theo đó Bắc Kinh cam kết góp 104 tỷ Ruble vào công ty dự án. Tuy nhiên, kế hoạch tiếp tục đổ vỡ vì chi phí quá cao và lưu lượng hành khách thấp, khiến toàn bộ chương trình bị hoãn vô thời hạn.
Đến năm 2023, trước bối cảnh bị cô lập bởi các lệnh trừng phạt phương Tây, Nga một lần nữa quay lại với giấc mơ đường sắt cao tốc, lần này theo cách khác: không dựa vào công nghệ ngoại quốc mà tự phát triển từ trong nước. Bộ Giao thông Nga khẳng định việc tự chủ này không chỉ mang ý nghĩa công nghệ mà còn là khẳng định năng lực quốc gia.
Nguồn: https://kinhtechungkhoan.vn/tu-choi-cong-nghe-nhat-va-trung-quoc-du-an-duong-sat-cao-toc-24-ty-usd-van-bang-bang-ve-dich-1409269.html
