Sau bốn năm vận hành lặng lẽ, tuyến đường sắt Trung – Lào dài 1.000 km nối từ Côn Minh tới thủ đô Viêng Chăn đang cho thấy vai trò chiến lược vượt xa ý nghĩa của một công trình giao thông. Theo nghiên cứu mới của chính phủ Trung Quốc công bố tháng 10, tuyến đường này đã trở thành “huyết mạch” quan trọng giúp Bắc Kinh đảm bảo nguồn cung kali – nguyên liệu then chốt trong sản xuất phân bón và an ninh lương thực quốc gia.
.jpg)
Từ lâu, Trung Quốc phụ thuộc nặng nề vào nhập khẩu kali từ Bắc Mỹ, nơi tập trung phần lớn trữ lượng toàn cầu. Tuy nhiên, cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung năm 2018 đã buộc Bắc Kinh phải tính lại bài toán tự chủ tài nguyên, trong đó kali được xem là “mắt xích sống còn” để bảo đảm năng suất nông nghiệp cho 1,4 tỷ dân. Trong bối cảnh đó, Lào – quốc gia nhỏ nhưng sở hữu hơn 1/5 trữ lượng kali toàn cầu trở thành điểm tựa chiến lược mới của Trung Quốc.
Trước đây, địa hình hiểm trở và hạ tầng yếu kém khiến tiềm năng khoáng sản của Lào gần như bị “chôn vùi”. Nhưng kể từ khi tuyến đường sắt Trung – Lào đi vào hoạt động cuối năm 2021, dòng chảy thương mại khoáng sản giữa hai nước đã thay đổi hoàn toàn. Theo số liệu của Hải quan Trung Quốc, xuất khẩu kali từ Lào sang Trung Quốc tăng vọt từ gần như bằng 0 lên hơn 2 triệu tấn năm 2024, và dự kiến còn tăng mạnh khi các mỏ mới tại Lào đi vào khai thác.
Nghiên cứu của Cục Khảo sát Địa chất Trung Quốc cho thấy sự kết hợp giữa tuyến đường sắt và các dự án khai thác kali quy mô lớn do doanh nghiệp Trung Quốc đầu tư đã giúp Bắc Kinh nhanh chóng đa dạng hóa nguồn cung. Cùng với nguồn nhập khẩu từ Nga – quốc gia đã vượt Canada để trở thành nhà cung cấp kali lớn nhất cho Trung Quốc trong năm qua, hai đối tác này hiện chiếm phần lớn lượng kali nhập khẩu, giúp giảm mạnh sự phụ thuộc vào thị trường phương Tây.
Ông Liu Jiufen, kỹ sư trưởng Trung tâm Khảo sát Tài nguyên Tổng hợp Quốc gia Trung Quốc, cho rằng “an ninh kali của Trung Quốc trong tương lai sẽ tương đối ổn định” nhờ sự vận hành hiệu quả của tuyến đường sắt Trung – Lào cùng với việc tăng sản lượng tại các mỏ do Trung Quốc đầu tư ở nước ngoài. Không chỉ giúp vận chuyển tài nguyên, tuyến đường sắt còn đóng vai trò chiến lược trong việc gắn kết kinh tế hai nước, mở rộng ảnh hưởng của Bắc Kinh tại khu vực Đông Nam Á.
Theo nhóm nghiên cứu, nhu cầu kali của Trung Quốc không dừng lại ở nông nghiệp mà còn lan sang nhiều lĩnh vực công nghiệp mới. Sự phát triển của ngành năng lượng tái tạo, dược phẩm và chế biến thực phẩm đang thúc đẩy nhu cầu sử dụng các hợp chất kali chuyên dụng như kali nitrat hay kali sunfat–magie, đặc biệt trong sản xuất nông sản giá trị cao như trái cây, rau củ, thuốc lá. Nhu cầu nội địa dự kiến tăng từ 16 triệu tấn năm 2025 lên tới 22 triệu tấn năm 2030 – cao hơn nhiều so với dự báo trước đây.
Với mạng lưới logistic hoàn thiện hơn, Trung Quốc không chỉ chủ động hơn về nguồn cung kali mà còn giành ưu thế lớn trong các cuộc đàm phán thương mại với phương Tây. Việc giảm mạnh nhập khẩu nông sản từ Mỹ, điển hình là đậu nành, nhưng vẫn giữ ổn định nguồn cung trong nước, là minh chứng rõ nét cho chiến lược tự chủ ngày càng hiệu quả.
Nghiên cứu cũng khuyến nghị Trung Quốc tiếp tục đẩy mạnh đổi mới công nghệ khai thác và mở rộng đầu tư ra nước ngoài, đặc biệt ở Trung Á, châu Phi và Đông Nam Á – những khu vực được xem là “vành đai tài nguyên” mới. Mục tiêu không chỉ là khai thác tài nguyên cho nhu cầu trong nước, mà còn xây dựng năng lực xuất khẩu công nghệ khai khoáng và logistics ra thế giới.
Tuyến đường sắt Trung – Lào, vì thế, không chỉ đơn thuần là dự án giao thông xuyên biên giới, mà đang trở thành “đường mạch chiến lược” trong bản đồ an ninh kinh tế của Bắc Kinh – nơi một hạt khoáng sản nhỏ như kali có thể định hình lại thế cân bằng lương thực và công nghiệp toàn cầu.
Nguồn: https://kinhtechungkhoan.vn/co-mot-con-duong-to-lua-bang-sat-am-tham-van-hanh-suot-4-nam-ket-noi-2-nuoc-lang-gieng-cua-viet-nam-1409321.html
