Thay đổi cơ chế đầu tư
Sau khi sáp nhập với Bình Thuận, Lâm Đồng đã trở thành tỉnh có diện tích lớn nhất cả nước (hơn 24.233km²), dân số khoảng 3,3 triệu người. Với lợi thế địa hình và vị trí trung chuyển giữa cao nguyên và duyên hải Nam Trung Bộ, địa phương này hiện sở hữu hai sân bay là Liên Khương và Phan Thiết, đây được xem là cấu trúc hạ tầng hiếm có trong hệ thống giao thông vùng. Trong đó, Cảng hàng không Phan Thiết được xem là cửa ngõ chiến lược kết nối tam giác du lịch – dịch vụ – logistics của khu vực Nam Trung Bộ mở rộng.
Tại phiên họp chuyên đề sáng 27/10, HĐND tỉnh Lâm Đồng đã thông qua nghị quyết dừng chủ trương đầu tư Cảng hàng không Phan Thiết theo hình thức BOT. Đồng thời, dự án được chuyển sang cơ chế đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư trực tiếp, phù hợp với quy định của Luật Đầu tư. Theo tờ trình số 5335 của UBND tỉnh gửi HĐND ngày 15/10, khu đất từng thuộc phạm vi dự án BOT sân bay Phan Thiết đã được đưa vào danh mục đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư có sử dụng đất (đợt 2).
Việc dừng mô hình BOT vốn tồn tại nhiều vướng mắc về chia sẻ rủi ro, huy động vốn và cơ chế quản lý được xem là bước chuyển đáng chú ý trong cách tiếp cận hạ tầng hàng không. Lâm Đồng kỳ vọng cơ chế mới này sẽ tạo hành lang pháp lý rõ ràng, giúp việc lựa chọn nhà đầu tư minh bạch, đồng thời rút ngắn thời gian chuẩn bị và triển khai dự án.
Theo quy hoạch được duyệt, sân bay Phan Thiết mang tính lưỡng dụng quân sự – dân dụng, đạt tiêu chuẩn kỹ thuật 4E, cho phép khai thác các dòng máy bay lớn và mở cửa đón khách quốc tế. Nằm ngay trung tâm khu du lịch biển Mũi Né – Bình Thuận, sân bay được định vị là đầu mối hạ tầng quan trọng, phục vụ vận tải hàng hóa, hành khách và phát triển chuỗi đô thị – dịch vụ ven biển.
Cuộc đua mới của tư nhân trong hạ tầng hàng không
Trong khi cơ chế đầu tư được “làm mới”, trước đó nhiều tập đoàn tư nhân có tiềm lực trong nước đã sớm bày tỏ sự quan tâm.
Trong đó, Sun Group là cái tên tiên phong, Tập đoàn này từng đề xuất đầu tư hạng mục dân dụng của sân bay Phan Thiết theo hình thức đầu tư kinh doanh, không áp dụng cơ chế BOT. Kế hoạch khởi công ban đầu dự kiến diễn ra ngày 19/8, nhưng do tỉnh thay đổi hình thức đầu tư, toàn bộ hồ sơ pháp lý phải được hoàn thiện lại, khiến tiến độ tạm thời lùi lại.
Kinh nghiệm của Sun Group trong lĩnh vực hàng không được xem là lợi thế lớn. Tập đoàn này từng xây dựng và vận hành Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn (sân bay tư nhân đầu tiên tại Việt Nam), đưa vào khai thác từ năm 2018. Tiếp đó là dự án mở rộng Cảng hàng không Phú Quốc với tổng mức đầu tư khoảng 22.000 tỷ đồng, dự kiến triển khai giai đoạn 2025–2027. Gần đây, Công ty CP Cảng hàng không Mặt Trời (thành viên Sun Group) còn đảm nhận vai trò tổng thầu thi công Cảng hàng không Gia Bình (Bắc Ninh), dự án cấp 4E do Bộ Tư lệnh Cảnh sát cơ động làm chủ đầu tư. Chuỗi dự án này cho thấy năng lực toàn diện của doanh nghiệp từ đầu tư, thi công đến vận hành và khai thác dịch vụ.
Bên cạnh đó, T&T Group cũng đang nổi lên như một ứng viên tiềm năng. Dù ít hiện diện trong mảng sân bay, tập đoàn này lại cho thấy chiến lược mở rộng mạnh mẽ sang lĩnh vực hạ tầng giao thông và logistics. T&T từng đề xuất nghiên cứu khu đô thị sân bay Cà Mau theo mô hình “airport city” tương tự Changi (Singapore), trong đó sân bay là lõi phát triển cho các khu tài chính, thương mại, du lịch và giải trí xung quanh. Ngoài ra, doanh nghiệp này còn tham gia đầu tư sân bay Quảng Trị theo mô hình PPP với vai trò nhà đầu tư tư nhân. Những dự án đó cho thấy năng lực phát triển hạ tầng tích hợp, yếu tố mà Lâm Đồng kỳ vọng ở nhà đầu tư tương lai của Phan Thiết.
Masterise Group cũng là cái tên đáng chú ý trong danh sách quan tâm. Dù khởi nguồn từ bất động sản cao cấp, tập đoàn này đang từng bước mở rộng sang lĩnh vực hạ tầng – giao thông. Tại TP.HCM, Masterise đã đề xuất tham gia nhiều dự án lớn như cầu Đồng Nai 2, Phú Mỹ 2 và tuyến metro số 3. Trong mảng hàng không, doanh nghiệp từng trình đề xuất đầu tư Cảng hàng không Gia Bình (Bắc Ninh), quy mô cấp 4E, công suất phục vụ khoảng 50 triệu hành khách mỗi năm. Tham vọng mở rộng sang lĩnh vực hàng không – logistics của Masterise được giới chuyên môn đánh giá là bước tiến phù hợp với xu hướng tích hợp chuỗi đô thị – vận tải – thương mại hiện nay.
Dù cơ hội mở ra rõ ràng, để dự án có thể triển khai thực tế, Lâm Đồng cần xác lập những điều kiện tiên quyết. Hồ sơ mời thầu và tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư phải cụ thể, minh bạch, trong đó yêu cầu về năng lực tài chính, kinh nghiệm xây dựng và vận hành sân bay cấp 4E cần được đặt ra rõ ràng. Cơ chế phối hợp giữa phần quân sự và dân dụng, cùng việc giải phóng mặt bằng và sử dụng quỹ đất, cũng cần được quy định thống nhất để tránh xung đột pháp lý. Ngoài ra, điều khoản về chia sẻ rủi ro, phân bổ doanh thu và cam kết tiến độ phải được xác lập ngay từ đầu, tránh lặp lại những vướng mắc từng tồn tại ở nhiều dự án BOT trước đây.
Nếu các điều kiện này được tháo gỡ, cơ chế đấu thầu minh bạch sẽ trở thành tiền đề để Lâm Đồng lựa chọn được nhà đầu tư có đủ năng lực. Khi đó, Cảng hàng không Phan Thiết sẽ không chỉ đóng vai trò kết nối giao thông đơn thuần, mà còn là hạt nhân cho một chuỗi phát triển rộng hơn – từ du lịch Mũi Né đến logistics ven biển và các khu đô thị phụ trợ của vùng Nam Trung Bộ.
Nguồn: https://kinhtechungkhoan.vn/dieu-chinh-co-che-dau-tu-tai-san-bay-phan-thiet-cuoc-dua-cua-nhung-ong-lon-tu-nhan-chinh-thuc-khoi-dong-1411858.html
