Thị trường HRC bước vào giai đoạn siết chặt nhập khẩu
Ngày 27/10/2025, Bộ Công Thương ban hành Quyết định 3176/QĐ-BCT, chính thức khởi xướng cuộc điều tra chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại đối với thép cuộn cán nóng (HRC) có xuất xứ từ Trung Quốc, tập trung vào loại có khổ rộng trên 1.880mm và nhỏ hơn hoặc bằng 2.300mm. Đây là bước đi nối tiếp chuỗi chính sách bảo hộ được thiết lập từ đầu năm, khi Bộ lần lượt áp thuế chống bán phá giá (CBPG) tạm thời và chính thức đối với HRC Trung Quốc khổ hẹp hơn.
Theo Chứng khoán HSC, bức tranh thị trường cho thấy dấu hiệu rõ rệt của việc “né thuế”, trong khi tổng lượng HRC Trung Quốc nhập vào Việt Nam trong 8 tháng đầu năm 2025 giảm 40%, chỉ còn 3,3 triệu tấn, thì lượng HRC khổ trên 1.880mm lại tăng gấp 19 lần so với cùng kỳ, đạt 832.000 tấn. Đây chính là “vùng trũng” mà hàng hóa nước ngoài tận dụng để lách biện pháp CBPG hiện hành.
Trước đó, các quyết định 460/QĐ-BCT (ngày 21/2/2025) và 1959/QĐ-BCT (ngày 4/7/2025) đã áp thuế CBPG 19,38–27,83% với HRC khổ dưới 1.880mm, có hiệu lực 5 năm kể từ 6/7/2025. Chỉ sau vài tháng áp dụng, tổng nhập khẩu HRC vào Việt Nam giảm 24% xuống 5,6 triệu tấn, kéo thị phần nhập khẩu từ 72% còn 54%. Dấu hiệu rõ ràng của chính sách này là đường cong thị phần đảo chiều mạnh, khi HRC nội địa dần chiếm vị trí chủ đạo.
Cuộc điều tra mới không chỉ nhằm “vá” khoảng trống trong khung bảo hộ mà còn thể hiện tư duy chuyển pha của chính sách công nghiệp Việt Nam, từ phòng vệ bị động sang chủ động bảo vệ chuỗi sản xuất trong nước. Nếu kết quả điều tra xác nhận hành vi lẩn tránh, phạm vi áp thuế có thể được mở rộng sang nhóm sản phẩm khổ lớn, chặn hoàn toàn dòng hàng nhập khẩu giá rẻ.
“Sân chơi” thay đổi: Hòa Phát trỗi dậy giữa làn sóng bảo hộ
Tác động của chính sách đã thể hiện rõ trong cơ cấu cung – cầu HRC. Theo Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), sản lượng HRC tiêu thụ trong 9 tháng đầu năm 2025 đạt gần 6 triệu tấn, tăng 17% so với cùng kỳ; trong đó, tiêu thụ nội địa tăng tới 65%, trong khi xuất khẩu giảm mạnh 65%. Nói cách khác, nhu cầu trong nước đang dần được đáp ứng bởi năng lực sản xuất nội địa thay vì nhập khẩu.
Trong bối cảnh đó, Tập đoàn Hòa Phát (HPG) nổi lên như tâm điểm của giai đoạn chuyển đổi. Sản lượng tiêu thụ HRC của Hòa Phát tăng 51%, đạt 3,43 triệu tấn, đưa thị phần tăng từ 44,3% lên 57,3% chỉ trong vòng 9 tháng. Trái lại, Formosa Hà Tĩnh giảm 10% sản lượng xuống 2,56 triệu tấn do xuất khẩu yếu. Nếu tính chung toàn thị trường, HPG và Formosa Hà Tĩnh đã giành được 46% thị phần nhập khẩu trong năm 2024, nay con số này đã lên tới 54%, phản ánh thế tiến công mạnh mẽ của khối sản xuất nội.
Điều đáng chú ý là cú bứt phá của Hòa Phát không chỉ đến từ chính sách thuế, mà còn từ thời điểm mở rộng công suất mang tính chiến lược. Trong năm 2025, doanh nghiệp đưa thêm 6 triệu tấn công suất HRC vào hoạt động, nâng tổng lên 9 triệu tấn/năm, quy mô lớn nhất Việt Nam và nằm trong nhóm dẫn đầu Đông Nam Á. Khi công suất tăng đúng vào thời điểm thị trường được bảo hộ, HPG gần như “đứng ở tâm sóng” của hai lực đẩy gồm bảo hộ và nhu cầu nội địa.
Theo ước tính, Việt Nam tiêu thụ 10,35 triệu tấn HRC trong 8 tháng đầu năm 2025, tăng nhẹ 1% so với cùng kỳ, song cấu trúc thị trường đã thay đổi mạnh khi thị phần nhập khẩu giảm từ 72% xuống 54%, trong khi HPG tăng từ 13% lên 25% và Formosa từ 15% lên 21%. Dù nhu cầu tổng thể chỉ nhích nhẹ, nhưng phần “miếng bánh” của các nhà sản xuất trong nước lại phình ra đáng kể. Điều này hé lộ chuyển động cấu trúc của ngành thép Việt Nam khi năng lực nội địa bắt đầu thay thế vai trò nhập khẩu.
Bức tranh cổ phiếu thép dưới hiệu ứng thuế
Theo đánh giá của HSC, Hòa Phát (HPG) là bên hưởng lợi rõ rệt nhất từ xu hướng bảo hộ thương mại. Công ty chứng khoán này duy trì khuyến nghị “Mua vào” với giá mục tiêu 37.900 đồng/cổ phiếu, cao hơn 39% so với thị giá 27.250 đồng. Mức P/E dự phóng 2025 chỉ 8,68 lần, phản ánh tiềm năng tăng trưởng dài hạn khi doanh nghiệp đã khép kín chuỗi sản xuất thép dẹt, mảnh ghép chiến lược mà ngành thép Việt Nam từng phụ thuộc nhập khẩu.
Trong khi đó, các doanh nghiệp tôn mạ thuộc nhóm sử dụng HRC làm nguyên liệu đầu vào như Hoa Sen (HSG) và Nam Kim (NKG) lại đứng trước thử thách lớn, khi chi phí nguyên liệu có thể tăng khi HRC Trung Quốc bị hạn chế hoàn toàn. Tuy nhiên, mức độ ảnh hưởng được đánh giá vẫn trong tầm kiểm soát, nhờ các công ty này đã chủ động đa dạng hóa nguồn cung.
Cụ thể, HSG đã giảm tỷ lệ nhập HRC từ 60% xuống 30%, chuyển hướng sang Nhật Bản, Hàn Quốc và Indonesia, loại bỏ hoàn toàn nguồn Trung Quốc. Thép Nam Kim (NKG) cũng đang tự cung khoảng 60% nhu cầu HRC, phần còn lại nhập từ các nước phát triển như Nhật Bản, Ấn Độ, Hàn Quốc. HSC duy trì khuyến nghị “Giảm tỷ trọng” với NKG (rủi ro giảm giá 9%) và đang xem xét lại HSG, cho rằng cả hai đã bước vào giai đoạn ổn định hơn sau bảy tháng thích ứng với thuế CBPG.
Tuy nhiên, về dài hạn, chính sách bảo hộ được mở rộng sẽ làm mất dần lợi thế nguyên liệu rẻ, khiến doanh nghiệp hạ nguồn phải tối ưu hóa quy trình và gia tăng tỷ trọng sản phẩm giá trị cao. Ở chiều ngược lại, các nhà sản xuất như Hòa Phát với chuỗi khép kín từ quặng đến HRC lại có cơ hội củng cố vị thế độc tôn trong mảng thép dẹt, lĩnh vực mà Việt Nam đang dần tự chủ.
Nguồn: https://kinhtechungkhoan.vn/hoa-phat-hoa-sen-nam-kim-truoc-ngoi-no-tu-cuoc-dieu-tra-moi-1412705.html
