Than Núi Béo: Lợi nhuận giảm dần, áp lực thanh khoản vẫn đè nặng

Than Núi Béo vẫn rất ‘gầy’ tiền mặt

Sau cú ‘đổ đèo’ quý 3/2024 với khoản lỗ hơn 100 tỷ, Công ty CP Than Núi Béo – Vinacomin (HNX: NBC) cho thấy những chuyển biến tích cực ở hoạt động kinh doanh khi vẫn duy trì có lãi. Tuy nhiên, lợi nhuận của doanh nghiệp than đang ngày càng ‘teo tóp’, bức tranh tài chính bộc lộ nhiều vấn đề căn bản, đặc biệt ở nhóm vốn lưu động và khả năng thanh toán ngắn hạn.

Báo cáo tài chính quý 3 cho thấy NBC đang vận hành trong trạng thái vốn lưu động âm khá sâu. Tài sản ngắn hạn chỉ đạt khoảng 944,5 tỷ đồng, trong khi nợ ngắn hạn lên tới 1.674 tỷ đồng, tương đương mức thiếu hụt hơn 700 tỷ đồng. Đây là chênh lệch lớn đối với một doanh nghiệp có chu kỳ sản xuất – tiêu thụ phụ thuộc nhiều vào nhu cầu thị trường than, tiến độ khai thác và phân phối sản lượng.

Phần lớn áp lực tài chính công ty đến từ vay ngắn hạn với gần 900 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng đáng kể trong tổng nợ phải trả. Chi phí lãi vay theo đó cũng tác động mạnh lên biên lợi nhuận khi trong quý 3/2025, NBC ghi nhận hơn 12 tỷ đồng chi phí tài chính thì toàn bộ là chi phí lãi vay. Trong khi đó, lượng tiền mặt cuối kỳ chỉ còn khoảng 6 tỷ đồng, mức rất thấp nếu so với quy mô doanh thu hơn 300 tỷ đồng mỗi quý. Điều này cho thấy doanh nghiệp gần như không có lớp đệm thanh khoản đủ mạnh để ứng phó với biến động thị trường.

Một điểm đáng lưu ý trong cơ cấu tài sản là sự phình to của hàng tồn kho, lên tới 696,5 tỷ đồng, gấp gần 4 lần so đầu năm và chiếm khoảng 3/4 tài sản ngắn hạn. Diễn biến này có thể liên quan đến việc tích trữ than thành phẩm, nguyên liệu hoặc các chi phí dở dang trong quá trình khai thác. Tuy nhiên, tồn kho lớn cũng đặt ra rủi ro về tốc độ luân chuyển, đặc biệt trong bối cảnh nhu cầu than chịu ảnh hưởng từ sản lượng điện than và biến động tiêu thụ nội địa.

Ở chiều ngược lại, phải thu ngắn hạn giảm từ 832 tỷ xuống 202 tỷ đồng, cho thấy NBC đã thu hồi được lượng lớn công nợ, góp phần giảm áp lực vốn lưu động. Dù vậy, việc tiền mặt không tăng tương ứng phản ánh dòng vốn thu được đã được sử dụng ngay cho hoạt động sản xuất và trả nợ, thay vì cải thiện nguồn thanh khoản. Điều này kéo dài tình trạng tài chính ‘căng mỏng’ vốn đã hiện hữu nhiều kỳ trước.

Lợi nhuận đổi màu, dòng tiền kinh doanh duy trì dương

Từ góc độ kết quả kinh doanh, NBC ghi nhận sự phục hồi đáng kể so với cùng kỳ. Quý 3/2025, doanh thu đạt 337,2 tỷ đồng, gần tương đương mức 347,5 tỷ đồng của quý 3/2024. Điểm tạo khác biệt nằm ở khả năng kiểm soát chi phí khi giá vốn hàng bán chỉ còn 288,7 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ năm trước doanh nghiệp rơi vào tình trạng kinh doanh dưới giá vốn (giá vốn lên tới 410,5 tỷ đồng). Điều này giúp biên lợi nhuận gộp cải thiện rõ rệt, mang lại 48,4 tỷ đồng lãi gộp trong quý 3.

Sau khi trừ chi phí tài chính, bán hàng và quản lý với tổng cộng gần 46 tỷ đồng, NBC ghi nhận 1,76 tỷ đồng lợi nhuận sau thuế, đánh dấu bước ngoặt quan trọng khi thoát khỏi mức lỗ 104 tỷ đồng cùng kỳ năm 2024. Lũy kế 9 tháng, doanh nghiệp đạt 1.625 tỷ đồng doanh thu và 16,3 tỷ đồng lợi nhuận sau thuế, cải thiện mạnh so với khoản lỗ 71,5 tỷ đồng của cùng kỳ năm trước.

Tuy nhiên, dòng tiền cho thấy bức tranh hai mặt. Dòng tiền thuần từ hoạt động kinh doanh đạt 123,7 tỷ đồng, thấp hơn nhiều so với mức 297,65 tỷ đồng cùng kỳ 2024 nhưng vẫn là điểm sáng quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh công nợ thu được nhanh hơn và chi phí vận hành đang được kiểm soát tốt hơn. Ngược lại, dòng tiền từ hoạt động đầu tư và tài chính đều âm, kéo theo lưu chuyển tiền thuần 9 tháng âm hơn 582 triệu đồng.

Tiền cuối kỳ của Than Núi Béo chỉ còn 6 tỷ đồng, thấp hơn mức hơn 7 tỷ đồng cùng kỳ 2024 và phản ánh tình trạng thiếu hụt kéo dài trong khả năng tạo tiền mặt của doanh nghiệp. Đây là yếu tố đáng theo dõi trong các quý tới, bởi dòng tiền đang là cấu phần quyết định đối với một mô hình kinh doanh vốn thâm dụng chi phí như ngành than.

Áp lực đầu tư mới và sức chịu đựng tài chính của NBC

Một biến số quan trọng khác nằm ở chất lượng tài sản cố định. NBC đang vận hành hệ thống thiết bị, máy móc có mức hao mòn lũy kế hơn 3.823,6 tỷ đồng trên tổng nguyên giá khoảng 4.899,9 tỷ đồng, tương đương mức khấu hao lũy kế khoảng 78%. Điều này phản ánh thời gian sử dụng kéo dài và cho thấy doanh nghiệp có thể sớm bước vào giai đoạn đầu tư mới để duy trì năng lực khai thác.

Tài sản dở dang dài hạn hiện ở mức 91,3 tỷ đồng, cho thấy hoạt động đầu tư đang diễn ra nhưng vẫn còn khá nhỏ so với quy mô tài sản cố định đã hao mòn. Các dự án mở vỉa, nâng cấp công nghệ khai thác hoặc đầu tư mới hệ thống vận tải – nếu được triển khai – sẽ đòi hỏi dòng vốn lớn. Trong khi đó, với thanh khoản mỏng, tiền mặt thấp và dư địa lợi nhuận giữ lại hạn chế, khả năng NBC phải tiếp tục sử dụng đòn bẩy tài chính là điều khó tránh khỏi.

Trong bối cảnh đó, duy trì dòng tiền kinh doanh dương sẽ là yếu tố then chốt để doanh nghiệp từng bước tái cân bằng cấu trúc vốn, giảm phụ thuộc vào vay nợ. Rủi ro xuất hiện khi tồn kho tiếp tục tăng hoặc doanh thu không theo kịp chi phí vận hành và khấu hao, khiến dòng tiền quay lại trạng thái căng thẳng.

Thực tế cho thấy NBC đang trong giai đoạn kinh doanh khá thiếu ổn định trong 1 năm qua. Sau cú ‘đổ đèo’ vào quý 3/2024 với khoản lỗ hơn 104 tỷ đồng, doanh nghiệp này lập tức bật dậy mạnh mẽ trong quý 4/2024 khi báo lãi hơn 108 tỷ đồng. Dù vậy quý đầu năm 2025, NBC giảm lãi còn hơn 10 tỷ đồng, tiếp tục giảm mạnh vào quý 2/2025 (còn 4,2 tỷ đồng) và quý 3/2025 (1,76 tỷ đồng).

Có thể thấy, dù kết quả kinh doanh quay lại quỹ đạo có lãi và dòng tiền kinh doanh duy trì dương, nhưng lợi nhuận đang giảm dần đều, nợ ngắn hạn cao và vốn lưu động âm khiến an toàn tài chính của Than Núi Béo chưa được củng cố vững vàng.

Nhìn về phía trước, triển vọng của NBC phụ thuộc nhiều vào diễn biến giá than, nhu cầu tiêu thụ nội địa, chi phí khai thác và tiến độ đầu tư các dự án mới. Theo các chuyên gian, nếu doanh nghiệp duy trì được kỷ luật tài chính, kiểm soát tốt hàng tồn kho và giảm áp lực vay nợ, bức tranh tài chính có thể sáng hơn trong những quý tới. Ngược lại, các biến động bất lợi từ thị trường năng lượng hoặc chi phí vốn tăng lên có thể khiến NBC tiếp tục đối diện với vòng xoáy căng thẳng vốn lưu động như những năm gần đây.

Nguồn: https://kinhtechungkhoan.vn/than-nui-beo-loi-nhuan-giam-dan-ap-luc-thanh-khoan-van-de-nang-1414210.html