Quá trình hình thành và phát triển của một doanh nghiệp thủy điện
Công ty CP Thủy điện Sông Ba Hạ (UPCoM: SBH) được hình thành theo Nghị quyết 792/NQ-EVN-HĐQT năm 2007, với ba cổ đông sáng lập là Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Công ty Điện lực 2 và Công ty Điện lực 3. Sau đại hội cổ đông lần đầu tháng 12/2007, doanh nghiệp chính thức nhận Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh với vốn điều lệ 1.280 tỷ đồng, sau đó điều chỉnh về mức vốn thực góp 1.242,25 tỷ đồng năm 2014.
Từ nền tảng này, SBH vận hành Nhà máy Thủy điện Sông Ba Hạ, đây là một công trình công suất thiết kế 220 MW, sản lượng điện trung bình khoảng 750 triệu kWh/năm. Suốt giai đoạn hơn 15 năm, doanh nghiệp tập trung vào mục tiêu đảm bảo phát điện ổn định, tuân thủ quy trình vận hành hồ chứa và duy trì an toàn công trình, đồng thời đáp ứng nhu cầu phụ tải tăng của khu vực Phú Yên.
Công ty trở thành doanh nghiệp đại chúng từ năm 2018 và đăng ký giao dịch cổ phiếu SBH trên UPCoM. Đến nay, cơ cấu cổ đông xoay quanh ba nhóm chính gồm EVNGENCO2 nắm 61,78%, Công ty CP Năng lượng REE nắm 25,76% và Tổng công ty Điện lực miền Nam sở hữu 7,21%. Tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối đa là 0%.
Hoạt động chính của Sông Ba Hạ là sản xuất và kinh doanh điện năng. Nhà máy vận hành theo phương thức thủy điện hồ chứa, phụ thuộc đáng kể vào điều kiện thủy văn vùng sông Ba. Năm 2024, hiện tượng El Nino kéo dài làm suy giảm lượng nước về hồ, ảnh hưởng trực tiếp đến sản lượng phát điện. Doanh nghiệp ghi nhận 499,4 triệu kWh sản lượng phát, hoàn thành 71,8% kế hoạch năm. Hệ số khả dụng đạt 96,19% trong khi suất sự cố bằng 0%.
Trong thị trường điện, SBH xây dựng chiến lược chào giá theo ngày và theo giờ, bám sát tình hình thủy văn để tối ưu sản lượng Qc và doanh thu. Giá bán điện bình quân chưa gồm thuế phí đạt 1.112,48 đồng/kWh trong năm 2024.
Bên cạnh hoạt động vận hành, SBH đã hoàn tất xây dựng trụ sở mới trên đường Hùng Vương (Tuy Hòa), đưa vào sử dụng từ tháng 6/2024. Đây là công trình duy nhất đã hoàn thành trong danh mục đầu tư trong năm 2024.
Bên cạnh việc vận hành ổn định nhà máy hiện hữu, năm 2024 SBH đã dành nhiều nguồn lực cho công tác chuẩn bị đầu tư, đặc biệt là các dự án năng lượng tái tạo và mở rộng công suất đang được đề nghị đưa vào Quy hoạch điện VIII điều chỉnh.
Theo báo cáo thường niên 2024, nhóm dự án này đang được doanh nghiệp làm việc thường xuyên với các cơ quan thẩm quyền để hoàn thiện hồ sơ, đánh giá kỹ thuật và đề xuất bổ sung quy hoạch. Trong đó:
Dự án mở rộng Nhà máy Thủy điện Sông Ba Hạ (60 MW): Đây là dự án quan trọng nhất trong danh mục khai thác nguồn thủy năng còn lại trên lưu vực sông Ba. Dự án bổ sung thêm 60 MW công suất, tận dụng hạ tầng hồ chứa hiện tại. Nếu được phê duyệt, phần mở rộng sẽ giúp tăng tổng công suất lắp đặt của SBH vượt mức 280 MW, đồng thời gia tăng khả năng điều tiết nước và nâng cao sản lượng điện thương phẩm trong những năm thủy văn thuận lợi.
Dự án “Sử dụng hiệu quả nguồn nước” 18 MW: Song song với phần mở rộng chính, SBH đề xuất dự án 18 MW nhằm tối ưu lượng nước xả qua các hạng mục kỹ thuật. Dự án hướng tới thu hồi phần công suất nhỏ bị thất thoát trong quá trình vận hành, bổ sung sản lượng mà không làm biến đổi cấu trúc hồ chứa. Đây là dạng “thủy điện bù” với quy mô không lớn nhưng đóng góp trực tiếp vào hiệu suất vận hành chung của nhà máy.
Điện mặt trời nổi trên lòng hồ (220 MWp): Dự án mặt trời nổi quy mô 220 MWp là điểm nhấn lớn nhất trong chiến lược chuyển dịch năng lượng của SBH. Với diện tích mặt hồ rộng và ổn định, mô hình mặt trời nổi giúp khai thác không gian mặt nước mà không ảnh hưởng tới đất liền, đồng thời giảm bốc hơi nước, đây là yếu tố có lợi cho thủy điện vào mùa khô. Việc triển khai mô hình này phù hợp với xu hướng phát triển các cụm điện tái tạo kết hợp thủy điện và điện mặt trời đang được áp dụng tại nhiều hồ chứa trong nước.
Điện mặt trời Sông Ba (45 MWp): Khác với dự án nổi, dự án 45 MWp đặt trên mặt đất, phù hợp với quỹ đất phụ trợ quanh khu vực hồ. Quy mô nhỏ hơn nhưng có đặc điểm thi công đơn giản hơn, dễ hòa lưới và có thể triển khai độc lập từng phần tùy tiến độ. Đây được xem như bước mở rộng hợp lý để SBH tiến hành đa dạng hóa nguồn điện bên cạnh thủy điện truyền thống.
Điện gió Tuy An 5 (200 MW): Dự án điện gió công suất 200 MW tại Tuy An nằm trong nhóm đề xuất bổ sung quy hoạch của SBH trong năm 2024. Khu vực Tuy An có điều kiện gió khá ổn định theo khảo sát của GE2 và các đơn vị tư vấn trước đó. Việc bổ sung nguồn gió giúp SBH tăng mức độ linh hoạt trong vận hành, khi đặc tính gió – thủy văn có xu hướng bù trừ theo mùa.
Danh mục 5 dự án này, dù chưa bước vào giai đoạn triển khai, cho thấy SBH đang dần chuyển từ mô hình “một nhà máy thủy điện duy nhất” sang cấu trúc danh mục đa nguồn, kết hợp thủy điện – mặt trời – gió, điều này thể hiện định hướng chiến lược quan trọng nhất của doanh nghiệp trong giai đoạn trung hạn, theo chính nội dung báo cáo thường niên.
Bức tranh tài chính của doanh nghiệp
Tính đến cuối tháng 9/2025, quy mô tổng tài sản của Công ty CP Thủy điện Sông Ba Hạ đạt 2.034 tỷ đồng, tăng thêm 253 tỷ đồng so với đầu năm. Sự dịch chuyển này chủ yếu đến từ tài sản ngắn hạn, khi nhóm mục này tăng từ 1.178 tỷ đồng lên 1.386 tỷ đồng trong chín tháng. Ngược lại, tài sản dài hạn ghi nhận mức giảm nhẹ, từ 702 tỷ đồng xuống còn 648 tỷ đồng.
Trong cơ cấu tài sản ngắn hạn, khoản đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn tiếp tục chiếm tỷ trọng lớn nhất với 836 tỷ đồng, bên cạnh khoản phải thu ngắn hạn từ khách hàng hơn 434 tỷ đồng. Nợ phải trả của doanh nghiệp duy trì ở mức thấp, khoảng 244 tỷ đồng và không phát sinh nợ vay tài chính.
Về tình hình kinh doanh, SBH ghi nhận doanh thu lũy kế 9 tháng đạt 517,5 tỷ đồng, tăng gần 36% so với cùng kỳ. Lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp đạt 271 tỷ đồng, tăng mạnh tới 133%. Tính đến cuối tháng 9, lợi nhuận sau thuế chưa phân phối của doanh nghiệp đạt 271 tỷ đồng.
Trước đó, trong năm 2024, SBH ghi nhận doanh thu thuần đạt 627,65 tỷ đồng, giảm 34,74%, trong khi lợi nhuận sau thuế đạt 273,55 tỷ đồng, giảm 43,87%. Nguyên nhân chủ yếu đến từ điều kiện thủy văn bất lợi. Mặc dù vậy, SBH không sử dụng nợ dài hạn, tỷ lệ nợ trên tổng tài sản ở mức thấp 7,47%. Hệ số thanh toán ngắn hạn đạt 8,10 lần, một con số cho thấy doanh nghiệp duy trì mức độ an toàn tài chính đáng kể.
Trong nhiều năm liền, Thủy điện Sông Ba Hạ (SBH) luôn nằm trong nhóm doanh nghiệp có chính sách cổ tức tiền mặt cao và ổn định nhất ngành điện. Theo công bố chính thức, SBH đã hoàn tất chi trả cổ tức năm 2023 với tổng tỷ lệ 53,25% bằng tiền mặt, được thực hiện vào ngày 30/1/2024, đây là mức chi trả cao hiếm thấy.
Bước sang năm 2024, doanh nghiệp tiếp tục duy trì chính sách chia cổ tức đều đặn. Hai đợt chi trả cổ tức năm 2024 gồm đợt 1 tỷ lệ 5% (ngày 27/12/2024) và đợt 2 tỷ lệ 10% (ngày 16/9/2025), nâng tổng mức cổ tức năm 2024 lên 15% bằng tiền mặt. Tính liên tục này cho thấy SBH có nền tảng tài chính bền vững, ít chịu rủi ro biến động và luôn ưu tiên lợi ích cổ đông thông qua dòng cổ tức thực.
Từ năm 2018 đến nay, SBH chưa từng bỏ qua năm nào trong việc chia cổ tức, với tỷ lệ phổ biến 15–25%, có năm đặc biệt cao vượt 50% (năm 2023). Chính sự đều đặn ấy đã giúp cổ phiếu SBH được nhà đầu tư xem là một mã “cổ tức phòng thủ” tiêu biểu trong nhóm doanh nghiệp thủy điện miền Trung.
Là nhà máy thủy điện lớn tại tỉnh Phú Yên, SBH đóng vai trò quan trọng trong cung ứng điện khu vực và điều tiết nước mùa mưa lũ. Công ty cũng tham gia các hoạt động quan trắc môi trường, hỗ trợ cộng đồng vùng tái định cư và thực hiện công tác phòng chống thiên tai theo yêu cầu quản lý hồ chứa.
Thách thức lớn nhất của SBH đến từ điều kiện thủy văn, vốn được xem yếu tố đặc thù không thể kiểm soát. Chu kỳ khô – mưa thất thường dưới tác động El Nino/La Nina ảnh hưởng trực tiếp đến sản lượng phát điện hằng năm.
Trong bối cảnh đó, chiến lược trung và dài hạn của SBH tập trung vào ba nhóm trọng tâm:
Duy trì vận hành an toàn, ổn định, đảm bảo hệ số khả dụng cao.
Đầu tư nâng cấp thiết bị – công nghệ, sửa chữa định kỳ và tối ưu bảo dưỡng.
Nghiên cứu mở rộng sản xuất qua các dự án thủy điện bổ sung và năng lượng tái tạo, hướng tới tăng thêm nguồn điện và cải thiện năng lực thích ứng trước biến động thủy văn.
Nguồn: https://kinhtechungkhoan.vn/om-gan-nghin-ty-tien-gui-thuy-dien-song-ba-ha-sbh-tinh-mo-rong-cong-suat-va-trien-khai-loat-du-an-lon-1416199.html
