Nhiều doanh nghiệp mất chuẩn đại chúng rời sàn giữa làn sóng IPO quy mô lớn

Nhiều doanh nghiệp mất chuẩn đại chúng rời sàn giữa làn sóng IPO quy mô lớn

Danh sách doanh nghiệp mất chuẩn đại chúng rời sàn tiếp tục nối dài trong nửa cuối năm 2025, trong bối cảnh loạt ông lớn đổ bộ lên sàn qua các thương vụ IPO quy mô lớn.

* Doanh nghiệp rời sàn vì không còn đủ “chuẩn đại chúng”

Từ tháng 6/2025 đến nay, thị trường chứng khoán chứng kiến loạt doanh nghiệp làm thủ tục rời sàn trên nhiều phương diện khác nhau.

Có đơn vị buộc phải rời do không còn đáp ứng tiêu chí vốn và cơ cấu cổ đông theo quy định mới; có trường hợp rời sàn vì thua lỗ kéo dài, vi phạm nghĩa vụ công bố thông tin; nhưng cũng xuất hiện doanh nghiệp muốn rời sàn dù kết quả kinh doanh vẫn tích cực.

Nhìn chung, phần lớn trong nhóm doanh nghiệp phải rời sàn chứng khoán do cơ cấu cổ đông cô đặc (chiếm hơn 90%) khiến tỷ lệ cổ đông nhỏ lẻ giảm mạnh; cùng với đó vốn điều lệ và vốn chủ sở hữu dưới 30 tỷ đồng, đã không còn đáp ứng điều kiện tối thiểu để được công nhận là công ty đại chúng.

Nhóm cổ đông lớn chiếm trên 90% vốn

Hiện một số doanh nghiệp đang trong quá trình làm thủ tục, xin ý kiến cổ đông hủy tư cách đại chúng, đây cũng là hệ quả tất yếu của việc không đáp ứng điều kiện pháp lý, thay vì chờ bị buộc rời sàn.

Điển hình như CTCP Bao bì Biên Hòa (Sovi, HOSE: SVI) chuẩn bị họp ĐHĐCĐ bất thường vào giữa tháng 12/2025 nhằm trình phương án hủy tư cách công ty đại chúng và lộ trình hủy niêm yết. Cơ cấu cổ đông SVI đến ngày 18/11/2025 cho thấy TCG Solutions Pte. Ltd., đơn vị thuộc Thai Containers Group – Công ty thành viên Tập đoàn SCG (Thái Lan), nắm 94.11% vốn; phần còn lại 5.89% không đáp ứng yêu cầu tối thiểu về số lượng và tỷ lệ cổ đông nhỏ lẻ theo quy định.

Hay Tổng Công ty Khoáng sản TKV – CTCP (Vimico, HNX: KSV) vẫn chưa đạt điều kiện tối thiểu về cơ cấu cổ đông. Với vốn điều lệ 2,000 tỷ đồng nhưng Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV) đang nắm hơn 96% vốn, khiến cơ cấu cổ đông bị tập trung gần như tuyệt đối. Nguy cơ hủy tư cách đại chúng có thể xảy ra từ đầu năm 2026 nếu Doanh nghiệp không được chấp thuận cơ chế đặc thù.

Tại Bibica (HOSE: BBC), Tập đoàn PAN (HOSE: PAN) hiện đang là công ty mẹ sở hữu trực tiếp 98.3% vốn BBC. Theo lộ trình, sau khi UBCKNN ra thông báo về việc hủy tư cách đại chúng, HOSE sẽ thực hiện hủy đăng ký niêm yết cổ phiếu BBC. Sau đó, Công ty sẽ tiến hành thủ tục hủy đăng ký chứng khoán tại VSDC.

Đầu tháng 11/2025, cổ đông CTCP Đầu tư Nước sạch Sông Đà (UPCoM: VCW) đã thông qua hủy tư cách công ty đại chúng và hủy đăng ký giao dịch cổ phiếu. Hai cổ đông lớn nắm hơn 98% vốn VCW gồm CTCP Hạ tầng GELEX 62.46% và Công ty TNHH Nước sạch REE 35.95%.

Tương tự, Tổng Công ty Công Nghiệp Dầu Thực Vật Việt Nam (Vocarimex, UPCoM: VOC) và CTCP Phát triển Công trình Viễn thông (UPCoM: TEL) cũng đang trong quá trình làm thủ tục hủy tư cách công ty đại chúng.

Trong khi đó, hơn 10.1 triệu cp CTCP Vang Thăng Long (UPCoM: VTL) đã bị hủy đăng ký giao dịch vào ngày 10/10/2025, sau khi VTL hủy tư cách công ty đại chúng theo quyết định của UBCKNN ngày 17/09, vì cơ cấu cổ đông không còn đáp ứng quy định tối thiểu 10% cổ phần do ít nhất 100 nhà đầu tư nhỏ nắm giữ, trong khi vốn chủ sở hữu tại ngày 31/12/2024 chỉ còn hơn 5 tỷ đồng, thấp hơn nhiều so với mức 30 tỷ đồng theo luật định.

CTCP Giày da và May mặc Xuất khẩu (Legamex, UPCoM: LGM) cũng chính thức rời sàn ngày 05/09, bị hủy tư cách công ty đại chúng ngày 05/08/2025, do nhóm cổ đông lớn nắm tới 90.7% cổ phần và vốn chủ sở hữu cuối năm 2024 âm gần 79 tỷ đồng.

Vốn điều lệ dưới 30 tỷ đồng

HNX mới đây cảnh báo Xi măng Thái Bình (HNX: TBX) nguy cơ hủy niêm yết khi vốn điều lệ chỉ 15 tỷ đồng.

Công trình Đô thị Gò Công (UPCoM: MTX) bị hủy đăng ký giao dịch toàn bộ 645,000 cổ phiếu kể từ ngày 22/09/2025, do vốn điều lệ chỉ 6.45 tỷ đồng dù mới lên sàn hơn một năm.

Tương tự, CTCP Sách và Thiết bị Bình Thuận (HNX: BST) có vốn điều lệ 11 tỷ đồng, dẫn đến hủy niêm yết từ 29/08.

Các doanh nghiệp như CTCP Sách và Thiết bị Bình Định (OTC: BDB), CTCP Công trình Đô thị Bảo Lộc (DTB), CTCP In sách giáo khoa tại Thành phố Hà Nội (TPH) và CTCP Công trình Công cộng và Dịch vụ Du lịch Hải Phòng (Haputou, UPCoM: CDH) đều rơi vào tình huống tương tự khi vốn điều lệ nhỏ, cơ cấu cổ đông không đáp ứng điều kiện và buộc phải rời sàn.

Rời sàn do vi phạm

Bên cạnh nhóm mất chuẩn, một số doanh nghiệp rời sàn vì tình trạng tài chính suy yếu kéo dài hoặc vi phạm nghĩa vụ công bố thông tin.

Đơn cử như CTCP Đầu tư và Phát triển Xây dựng (Investco, UPCoM: ING) bị hủy đăng ký giao dịch toàn bộ hơn 20.8 triệu cp vào ngày 24/11/2025, trong bối cảnh mã này bị hạn chế giao dịch và lỗ kỷ lục 232 tỷ đồng trong 9 tháng đầu năm. Lỗ lũy kế đến cuối tháng 9/2025 gần 545 tỷ đồng, khiến vốn chủ âm hơn 289 tỷ đồng.

Sông Đà 27 (UPCoM: S27) bị hủy giao dịch gần 1.6 triệu cổ phiếu sau khi mất tư cách đại chúng ngày 03/10/2025. Trước đó, doanh nghiệp đã bị đình chỉ giao dịch vì không có biện pháp khắc phục việc bị đưa vào diện hạn chế, do không tổ chức ĐHĐCĐ thường niên trong hai năm tài chính liên tiếp.

Điều tương tự cũng xảy ra tại CTCP Phòng cháy Chữa cháy và Đầu tư Xây dựng Sông Đà (UPCoM: SDX) và CTCP Sản xuất và Thương mại Tùng Khánh (UPCoM: TKG).

Trong khi đó, có doanh nghiệp tự nguyện rời sàn. Tổng CTCP Đầu tư Xây dựng và Thương mại Việt Nam (CTX Holdings, UPCoM: CTX) thông qua chủ trương phi đại chúng hóa doanh nghiệp theo quy định.

Động thái này diễn ra ngay sau khi doanh nghiệp công bố kết quả kinh doanh quý 3, với lợi nhuận ròng cao kỷ lục hơn 216 tỷ đồng, gấp 98 lần cùng kỳ, nhờ chuyển nhượng dự án đất vàng 3 mặt tiền tại Hà Nội.

Tập đoàn HIPT (UPCoM: HIG) cũng xin rời sàn theo đề xuất của chính doanh nghiệp là một trong các nội dung được thông qua tại ĐHĐCĐ 2025 của HIG.

Sự sàng lọc là tất yếu của thị trường

Theo ông Nguyễn Thế Minh – Giám đốc Khối Nghiên cứu và Phát triển khách hàng cá nhân của Chứng khoán Yuanta Việt Nam, một phần nguyên nhân khiến nhiều doanh nghiệp phải rời sàn do tình hình hoạt động không hiệu quả. Điều này khiến các doanh nghiệp thu hẹp dần vốn chủ sở hữu, thậm chí rơi vào tình trạng âm vốn chủ sở hữu, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp phải chịu áp lực lớn từ nghĩa vụ của một công ty đại chúng, bao gồm các quy định về số lượng cổ đông, tỷ lệ nắm giữ và việc thực hiện báo cáo theo quy trình. Sau một thời gian, họ cảm thấy mô hình doanh nghiệp đại chúng không còn phù hợp.

Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp không nhận thấy lợi ích trong việc huy động vốn trên thị trường. Thậm chí, việc niêm yết còn gây rủi ro biến động tài sản cho nhóm cổ đông lớn, ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh, khiến bị thiệt hại hơn là có lợi, nên phải rút lui.

Đối với doanh nghiệp bị hủy tư cách đại chúng do vi phạm công bố thông tin, ông Minh cho biết chi phí phạt hàng năm của UBCKNN đối với các doanh nghiệp niêm yết vi phạm là rất lớn. Luật pháp đang ngày càng khắt khe hơn, theo hướng minh bạch và phát triển thị trường vốn bền vững, bảo vệ quyền lợi của các cổ đông, đặc biệt là cổ đông nhỏ lẻ. Vì vậy, khi niêm yết, doanh nghiệp bắt buộc phải tuân thủ Luật Chứng khoán.

Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp không quan tâm đến trách nhiệm của mình đối với cổ đông, thường hoạt động theo mô hình gia đình và không nhận thấy nghĩa vụ phải thực hiện các yêu cầu của doanh nghiệp đại chúng.

Ngoài ra, để tuân thủ về quản trị công ty và công bố thông tin, cần người am hiểu sâu về Luật Chứng khoán. “Các doanh nghiệp nhỏ không đủ chi phí để duy trì đội ngũ chuyên trách như các doanh nghiệp lớn, dẫn đến dễ bị thiếu sót và sai phạm”, ông Minh nói.

Làn sóng IPO sẽ còn sôi động hơn

Trái ngược với xu hướng rời sàn, hoạt động IPO đang sôi động với nhiều thương vụ lớn, điển hình như Vinpearl (HOSE: VPL), Chứng khoán Kỹ Thương (HOSE: TCX), hay Hạ tầng GELEX và Nông nghiệp Hòa Phát (HPA) cũng vừa được UBCKNN cấp giấy chứng nhận đăng ký chào bán lần đầu ra công chúng.

Ông Minh cho rằng thời gian tới thị trường còn đón nhận thêm nhiều thương vụ IPO lớn, trong đó có cả doanh nghiệp Nhà nước. Nhà đầu tư cá nhân vẫn là lực lượng đông đảo nhất, nhưng dòng vốn dẫn dắt sẽ nghiêng về nhà đầu tư tổ chức trong nước, còn khối ngoại tiếp tục đóng vai trò xúc tác.

Về triển vọng ngành nghề, ông đánh giá nhóm tài chính và bất động sản vẫn giữ vị trí quan trọng trong dài hạn nhưng tỷ trọng có thể giảm dần, khi nhóm viễn thông và sản xuất tiêu dùng ngày càng mở rộng.

Thanh Tú

FILI

– 09:22 02/12/2025