Hàng không không phải ‘cuộc chơi’ dễ dàng

Đòi hỏi năng lực thật sự

Dữ liệu của Cục HKVN cho thấy, tính đến tháng 8 năm nay, Vietnam Airlines nắm hơn 47% thị phần nội địa, Vietjet gần 42%; Bamboo giữ gần 6%, Vietravel Airlines khoảng 2%.

Trao đổi với PV Tiền Phong , lãnh đạo Cục Hàng không Việt Nam (HKVN) cho biết, sự thay đổi thị phần giữa các hãng là kết quả tổng hợp của nhiều yếu tố, từ năng lực đội bay, chính sách giá vé, chất lượng dịch vụ cho đến chiến lược thương hiệu hay mạng lưới liên minh – liên danh giữa các hãng.

Chiến lược giá cùng phân khúc và chất lượng phục vụ khách hàng sẽ là những yếu tố quan trọng để một hãng hàng không mở rộng thị phần. Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại và trong giai đoạn trước mắt, năng lực đội máy bay (khả dụng) chính là yếu tố then chốt và trực tiếp nhất quyết định sự thay đổi thị phần tại thị trường hàng không Việt Nam .

Lãnh đạo Cục HKVN khẳng định, năng lực vận chuyển thể hiện qua đội bay là nhân tố chính quyết định khả năng cung ứng của một hãng hàng không. Hãng nào có đội máy bay lớn hơn sẽ có cơ hội tốt hơn để gia tăng và cạnh tranh cung ứng. Năng lực đội bay tác động trực tiếp đến tần suất khai thác và mạng bay.

Trên đường bay trục chính hay trọng điểm, năng lực đội bay tốt cho phép hãng gia tăng tần suất khai thác, tạo ra khả năng cạnh tranh với các hãng khác;. Trên các đường bay “ngách”, năng lực đội bay chính là cơ sở cho phép các hãng quyết định khai thác, cung ứng tải, mở rộng mạng bay. Điều này cũng được thể hiện rõ nét từ thực tế trên thị trường hàng không Việt Nam thời gian qua, việc đội máy bay của một số hãng hàng không bị sụt giảm do những nguyên nhân khác nhau đã để lại khoảng trống thị phần và các hãng khác có năng lực đội bay tốt hơn đã ngay lập tức lấp đầy, chiếm lĩnh.

Cơ quan quản lý đánh giá dư địa phát triển hàng không Việt Nam vẫn rất rộng. Nhà nước luôn tạo điều kiện cho các hãng mới gia nhập thị trường, điển hình là sự xuất hiện của Sun PhuQuoc Airways. Việc tham gia của các hãng hàng không mới sẽ góp phần tăng tải cung ứng, mở rộng mạng đường bay, điều tiết giá vé máy bay và nâng cao chất lượng dịch vụ.

Lãnh đạo Cục HKVN nhấn mạnh, vận tải hàng không không phải “cuộc chơi” dễ dàng. Chỉ những doanh nghiệp sở hữu nền tảng tài chính – kỹ thuật mạnh, chiến lược khác biệt và đội ngũ nhân sự chất lượng cao mới có thể trụ vững và đóng góp thực chất cho thị trường.

Việc thẩm định cấp phép cho hãng mới được thực hiện dựa trên nhu cầu thị trường, khả năng đáp ứng của hạ tầng sân bay và yêu cầu an toàn trong khai thác tàu bay.

Thị trường phân chia thế nào?

Theo chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long, thị trường nội địa hiện chia thành 3 nhóm hãng: Nhóm dẫn dắt, nhóm đuổi theo và nhóm “sống còn”. Hiện Vietnam Airlines trong vai trò dẫn dắt; Vietjet với mô hình giá rẻ và mạng bay rộng; Bamboo Airways sau giai đoạn tăng trưởng nóng đã thu hẹp đội bay, tập trung vào các đường bay mang lại hiệu quả cao; Vietravel Airlines quy mô nhỏ.

Đường bay quyết định phần lớn doanh thu và thị phần của các hãng. Trục Hà Nội – TPHCM – Đà Nẵng là “xương sống lợi nhuận”, trong khi các đường bay du lịch trở thành nơi diễn ra cuộc đua giá vé khốc liệt. Đường bay địa phương lại phụ thuộc mùa vụ và hiệu quả thấp, khiến cuộc chơi càng khó khăn cho những hãng thiếu nền tảng tài chính mạnh.

“Trong bối cảnh chi phí đầu vào tăng 20-30%, áp lực tỷ giá, lãi suất lớn và nguồn nhân lực phi công, kỹ thuật khan hiếm, việc lập hãng mới vẫn thu hút vốn tư nhân nhưng rủi ro cao hơn nhiều so với giai đoạn trước. Các hãng mới buộc phải tìm ngách hoặc chấp nhận lỗ dài hạn nếu muốn cạnh tranh trực diện”, ông Long nói và nhấn mạnh rằng, thị trường dịch chuyển theo hai cực rõ rệt là giá rẻ và truyền thống , bất kỳ hãng nào không định hình được bản sắc đều dễ bị “hòa tan”.

Vietnam Airlines ghi nhận doanh thu hợp nhất quý III năm nay đạt hơn 30.780 tỷ đồng, tăng hơn 12% so với cùng kỳ. Biên lãi gộp cải thiện nhưng lợi nhuận sau thuế giảm còn 732 tỷ đồng do chi phí tăng mạnh. Đáng chú ý, vốn chủ sở hữu của hãng đã thoát âm, đạt gần 6.370 tỷ đồng, củng cố nền tảng tài chính sau nhiều năm khó khăn.

Vietjet duy trì đà tăng trưởng với doanh thu vận tải quý III gần 16.730 tỷ đồng; lũy kế 9 tháng đạt gần 52.330 tỷ đồng và lợi nhuận trước thuế gần 1.990 tỷ đồng. Đáng chú ý, HDBank vừa quyết định thoái toàn bộ vốn tại Vietjet, dự kiến thu về 1.150 – 1.250 tỷ đồng.

Ở nhóm tái cấu trúc, sau khi về lại FLC, Bamboo Airways đang được tập đoàn này thiết kế lại chiến lược giai đoạn 2026-2030, chuẩn bị roadshow huy động vốn nhằm tái định vị thương hiệu và mở rộng quy mô đội bay, mạng bay

Vietravel – đơn vị sáng lập Vietravel Airlines – cũng tuyên bố rời cuộc chơi khi quyết định thoái toàn bộ vốn trước 31/12, khép lại 5 năm đầy biến động và chuyển giao hãng cho nhóm cổ đông mới.

Sun PhuQuoc Airways cất cánh từ 1/11, hướng tới thị trường du lịch nghỉ dưỡng cao cấp với các đường bay kết nối Phú Quốc.

Năm 2026, Cục HKVN đặt ra các chỉ tiêu về vận tải hàng không với sản lượng vận chuyển 95 triệu khách, 1,6 triệu tấn hàng hóa, tương ứng tăng 13% và 15% so với năm nay.