Quy mô nhu cầu thép ray và tính dàn trải theo tiến độ
Theo báo cáo Vietnam Dynamics 2026 của MBS Research, giai đoạn 2026–2030 được xem là chu kỳ đầu tư công trung hạn mới, trong đó đường sắt được xác định là một trong những hướng đầu tư hạ tầng trọng tâm, bên cạnh mạng lưới cao tốc đã cơ bản hoàn thiện. Hàng loạt dự án quy mô lớn được đưa vào lộ trình triển khai, bao gồm đường sắt cao tốc Bắc – Nam, tuyến Hà Nội – Hải Phòng – Lào Cai, cùng các tuyến đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP.HCM. Ngoài ra, một số tuyến khác như Hà Nội – Quảng Ninh hay Bến Thành – Cần Giờ cũng đang được nghiên cứu, chuẩn bị đầu tư.
Theo MBS, đặc điểm của các dự án đường sắt là quy mô lớn, thời gian triển khai kéo dài và yêu cầu kỹ thuật cao, khác biệt so với các dự án hạ tầng đường bộ. Chính yếu tố này khiến nhu cầu vật liệu đầu vào, đặc biệt là thép ray mang tính dài hạn và ổn định hơn, thay vì phụ thuộc vào chu kỳ ngắn hạn của thị trường bất động sản.
Theo thông tin từ Bộ Xây dựng cho thấy, tổng nhu cầu thép ray cho các dự án đường sắt chiến lược ước khoảng 28,7 triệu mét, tương đương gần 4 triệu tấn thép ray, con số này thậm chí chưa bao gồm đầy đủ một số dự án đang trong giai đoạn nghiên cứu và chuẩn bị đầu tư, do đó nhu cầu thực tế có thể cao hơn nếu các tuyến mới được triển khai trong giai đoạn sau.
Khác với thép xây dựng thường tăng mạnh theo từng đợt mở bán dự án bất động sản, nhu cầu thép ray sẽ được phân bổ theo tiến độ thực hiện từng dự án, trải dài từ giai đoạn 2026 đến sau 2030. Việc giải ngân theo nhiều giai đoạn phản ánh đặc thù của đầu tư đường sắt, qua đó tạo ra dòng cầu ổn định, mang tính nền tảng cho ngành thép trong nhiều năm.
Nguồn cung trong nước đang trong giai đoạn hình thành
Thép ray là dòng sản phẩm có yêu cầu kỹ thuật cao, khác biệt rõ so với thép xây dựng và HRC thông thường. Việc sản xuất thép ray đòi hỏi công nghệ, tiêu chuẩn chất lượng và khả năng kiểm soát quy trình nghiêm ngặt, khiến không nhiều doanh nghiệp thép có thể tham gia phân khúc này. Chính yếu tố rào cản gia nhập cao giúp thép ray được nhìn nhận như một phân khúc có tính ổn định cao hơn trong cơ cấu ngành thép, đặc biệt trong bối cảnh thị trường thép truyền thống cạnh tranh ngày càng gay gắt.
Hiện tại, năng lực sản xuất thép ray trong nước đang ở giai đoạn đầu tư và hình thành. Cụ thể, Tập đoàn Hòa Phát đang triển khai nhà máy thép ray với công suất khoảng 1 triệu tấn, dự kiến hoàn thành vào năm 2027. Song song với đó, Vinmetal (thuộc Tập đoàn Vingroup) cũng đang thực hiện kế hoạch đầu tư sản xuất thép ray theo mô hình cán từ HRC, với định hướng công suất lớn hơn trong dài hạn.
Trên cơ sở này, giai đoạn 2027–2028 có thể xuất hiện sự lệch pha nhất định giữa cung và cầu, khi nhu cầu thép ray từ các dự án đường sắt bắt đầu tăng lên, trong khi các nhà máy mới chưa vận hành hết công suất. Sau giai đoạn này, khi các dự án đầu tư hoàn tất và đi vào hoạt động ổn định, nguồn cung thép ray trong nước được kỳ vọng sẽ dần đáp ứng tốt hơn nhu cầu thị trường.
Ý nghĩa trong cấu trúc tăng trưởng và triển vọng dài hạn
Sự xuất hiện của thép ray mang ý nghĩa vượt ra ngoài phạm vi một dòng sản phẩm cụ thể, trong bối cảnh xuất khẩu thép vẫn chịu ảnh hưởng từ các biện pháp phòng vệ thương mại tại nhiều thị trường lớn, còn tiêu thụ thép xây dựng phụ thuộc nhiều vào chu kỳ bất động sản, thép ray được nhìn nhận là yếu tố có thể giúp mở rộng không gian tăng trưởng dài hạn cho ngành thép nội địa.
Bên cạnh đó, việc gắn kết nhu cầu thép với chiến lược phát triển hạ tầng đường sắt quốc gia giúp ngành thép dịch chuyển dần từ phụ thuộc vào các chu kỳ ngắn hạn sang bám sát các động lực tăng trưởng mang tính cấu trúc, gắn với đầu tư hạ tầng và công nghiệp nền tảng của nền kinh tế.
Theo MBS, giai đoạn 2026–2030 trong kịch bản thuận lợi có thể hình thành một chu kỳ tăng trưởng mới của ngành thép nội địa, trong đó thị trường trong nước giữ vai trò trung tâm. Bên cạnh thép xây dựng và HRC, thép ray được xác định là một động lực tăng trưởng dài hạn, hưởng lợi trực tiếp từ chiến lược phát triển mạng lưới đường sắt quốc gia.
Dù thời điểm hiện thực hóa nhu cầu còn phụ thuộc vào tiến độ triển khai các dự án hạ tầng lớn, việc hình thành phân khúc thép ray cho thấy cấu trúc tăng trưởng của ngành thép Việt Nam đang dần thay đổi. Thay vì chỉ xoay quanh bất động sản và xuất khẩu, ngành thép đang mở rộng sang các lĩnh vực hạ tầng nền tảng, mang tính chiến lược và dài hạn hơn. Và trong bức tranh đó, thép ray đường sắt được xem là mảnh ghép mới, góp phần định hình diện mạo tăng trưởng của ngành thép Việt Nam trong thập kỷ tới.
Nguồn: https://kinhtechungkhoan.vn/loat-du-an-sap-kich-hoat-nang-luc-san-xuat-thep-ray-cua-hoa-phat-vingroup-co-du-cong-suat-dap-ung-1419171.html
