Chủ tịch Hồ Quốc Lực (FMC): Khả năng chịu thuế POR19 cao là không lớn

Chủ tịch Hồ Quốc Lực (FMC): Khả năng chịu thuế POR19 cao là không lớn

Theo Chủ tịch FMC, hai bị đơn bắt buộc trong đợt ra soát thuế chống bán phá giá tôm lần thứ 19 (POR19) có khả năng cao gặp vấn đề về hồ sơ, khiến kịch bản mức thuế cao lan rộng sang các doanh nghiệp khác khó xảy ra.

POR19 là diễn biến chưa từng có tiền lệ

Ngày 07/06/2025, Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) công bố kết luận sơ bộ POR19 với mức thuế gây chấn động. Trong khi Công ty Thông Thuận được xác định không bán phá giá, Stapimex và 22 doanh nghiệp khác – trong đó có FMC – lại bị áp mức thuế sơ bộ lên tới 35.29%. Cách tính này khác hẳn thông lệ các kỳ trước, vốn dựa trên mức bình quân của 2 bị đơn bắt buộc.

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) gọi đây là diễn biến bất ngờ nhất trong gần 20 năm theo đuổi các vụ rà soát thuế. Theo VASEP, chưa từng có doanh nghiệp Việt Nam nào phải chịu mức thuế sơ bộ ở ngưỡng 2 chữ số như vậy, từ đó dấy lên nghi vấn về sai số trong quá trình tính toán, tương tự sự cố từng xảy ra tại POR12.

“Nếu mức sơ bộ này được giữ nguyên, tôm Việt gần như không còn khả năng cạnh tranh tại thị trường Mỹ”, Tổng Thư ký VASEP Nguyễn Hoài Nam nhận định tại Diễn đàn Thương mại Việt Nam – Hoa Kỳ 2025 tổ chức ở TPHCM.

Dù vậy, kết quả cuối cùng vẫn chưa được chốt. Theo lịch trình mới nhất, DOC sẽ công bố kết luận chính thức của POR19 vào ngày 16/02/2026, thay vì cuối năm 2025 như thông lệ các kỳ trước. Việc kết luận phải lùi sang năm 2026 chủ yếu do Chính phủ Mỹ đã có giai đoạn đóng cửa kéo dài, khiến tiến độ làm việc của DOC bị gián đoạn.

“Đây là tình huống mới mẻ và theo các hãng luật là chưa từng có tiền lệ”, ông Hồ Quốc Lực – Chủ tịch Thực phẩm Sao Ta (HOSE: FMC) – chia sẻ với người viết. Theo ông, chính sự khác thường này khiến việc dự đoán mức thuế cuối cùng đối với nhóm doanh nghiệp không bị điều tra trực tiếp trở nên khó khăn, do không có tiền lệ tương đồng để tham chiếu.

Theo hãng luật tư vấn cho vụ việc, cả hai bị đơn bắt buộc đều có khả năng gặp vướng mắc khi giải trình hồ sơ và có thể bị áp thuế toàn quốc (khoảng 25% – mức thuế cao mang tính chế tài, thường áp cho trường hợp hồ sơ không được chấp nhận). Trong kịch bản chỉ 1 bị đơn rơi vào diện này, nhóm doanh nghiệp không bị điều tra trực tiếp sẽ được áp theo mức thuế của bị đơn bắt buộc còn lại. “Vì vậy, khả năng các đơn vị này phải chịu mức thuế quá cao là không lớn”, ông Lực nói.

Tuy nhiên, tác động trước mắt lên kết quả kinh doanh là điều khó tránh. Trong 9 tháng đầu năm, FMC ghi nhận gần 100 tỷ đồng thuế chống bán phá giá, cao gấp đôi cùng kỳ. Thuế đối ứng cũng tăng mạnh, kéo chi phí bán hàng lên mức cao và khiến lợi nhuận bị thu hẹp, dù sản lượng và kim ngạch xuất khẩu đều tăng hai chữ số.

Trong bối cảnh đó, FMC cho biết đã chủ động điều chỉnh chiến lược xuất khẩu sang Mỹ trong giai đoạn 2024-2025. Doanh nghiệp đẩy nhanh tiến độ giao hàng và gia tăng hiện diện tại thị trường này, không chỉ để duy trì dòng đơn hàng mà còn nhằm đáp ứng điều kiện trở thành bị đơn bắt buộc trong kỳ rà soát hành chính tiếp theo (POR20).

Việc tham gia với tư cách bị đơn bắt buộc giúp hồ sơ của Công ty được DOC xem xét trực tiếp, thay vì chịu mức thuế bình quân áp cho nhóm doanh nghiệp tự nguyện. Đây được xem là bước chuẩn bị quan trọng, trong trường hợp kết quả POR19 không diễn biến theo kịch bản tích cực.

Chi phí thuế các loại của FMC tăng vọt hàng trăm tỷ đồng trong 9 tháng đầu năm 2025. Nguồn: BCTC quý 3/2025 của FMC

Mức thuế cuối cùng có thể không quá 5%

Diễn biến của POR19 xuất hiện đúng thời điểm ngành tôm đối mặt với giai đoạn khó khăn nhất trong hơn 1 thập niên. Nếu tính cả thuế đối ứng (20%) và thuế chống trợ cấp (2.48%), tổng gánh nặng thuế có thể lên gần 60%, được Tổng Thư ký VASEP mô tả là “rất khủng khiếp”.

Dù vậy, lãnh đạo FMC vẫn nhìn thấy những yếu tố tích cực. Việc Mỹ áp mức thuế rất cao với tôm Ấn Độ – nguồn cung chiếm tỷ trọng lớn nhất tại thị trường này – có thể tạo ra khoảng trống cho các nhà xuất khẩu khác, trong đó có Việt Nam. “Khi nguồn cung từ Ấn Độ bị thu hẹp, DOC sẽ khó ngăn dòng tôm từ các nước khác bù đắp”, ông Lực phân tích.

Từ góc độ này, Chủ tịch FMC cho rằng mức thuế cuối cùng của POR19 nhiều khả năng sẽ thấp hơn đáng kể so với con số sơ bộ, thậm chí chỉ quanh 1 chữ số. “Tôi nghĩ mức thuế cuối cùng dành cho tôm Việt ở POR19 sẽ không cao quá 10%, thậm chí không quá 5%“, lãnh đạo dự đoán và cho rằng Hoa Kỳ vẫn sẽ là thị trường hàng đầu của ngành tôm Việt Nam nói chung và của FMC nói riêng.

Trong thời gian chờ kết luận, nhiều doanh nghiệp đã chủ động điều chỉnh chiến lược xuất khẩu, tạm hạn chế các mặt hàng chịu thuế cao và chuyển trọng tâm sang tôm chế biến sâu. Nhờ đó, đà tăng của xuất khẩu thủy sản vẫn được duy trì. Tính đến hết tháng 11, kim ngạch tôm vượt 4.3 tỷ USD, tăng 21% và lập mức cao nhất từ trước tới nay, qua đó đưa tổng giá trị xuất khẩu thủy sản lên 10.5 tỷ USD.

Ông Hồ Quốc Lực dự đoán kết quả tích cực đối với đợt rà soát POR19. Ảnh: PAN Group

Tăng trưởng năm 2026 có thể thấp hơn 2 chữ số

Sau 11 tháng tích cực, VASEP dự báo kim ngạch xuất khẩu thủy sản năm 2025 có thể lập kỷ lục mới với khoảng 11.2 – 11.3 tỷ USD với mức tăng trưởng hai chữ số. Ông Lực xem đây là “thành tích ngoài mong đợi”, song cho rằng triển vọng năm 2026 còn nhiều biến số. 

Theo lãnh đạo FMC, bức tranh năm tới phụ thuộc lớn vào 2 yếu tố then chốt: sức tiêu thụ tại các thị trường chủ lực và khả năng cung ứng tôm thương phẩm trong nước.

Lượng tồn kho tôm toàn cầu hiện ở mức thấp, khiến nhu cầu chào hàng vẫn xuất hiện đều, kể cả tại Mỹ. Tuy nhiên, mức độ sôi động của đơn hàng đầu năm 2026 còn phụ thuộc vào diễn biến tiêu thụ cuối năm 2025 tại Mỹ, Nhật Bản và Trung Quốc, những thị trường có ảnh hưởng trực tiếp đến nhịp xuất khẩu của doanh nghiệp Việt.

Áp lực cạnh tranh bên ngoài cũng gia tăng khi các nước như Ấn Độ tìm cách chuyển hướng xuất khẩu sang những thị trường khác. Dù vậy, theo Chủ tịch FMC, lợi thế của Việt Nam vẫn nằm ở phân khúc chế biến sâu – lĩnh vực mà các đối thủ khó theo kịp trong ngắn hạn.

Trong khi đó, nguồn cung đang là biến số khó lường hơn. Hoạt động nuôi tôm trong nước tiếp tục đối mặt với dịch bệnh âm ỉ, làm chi phí nguyên liệu duy trì ở mức cao. Một số doanh nghiệp buộc phải nhập bán thành phẩm từ bên ngoài để duy trì sản xuất, song đây chỉ được xem là giải pháp tình thế, không thể kéo dài.

Một góc các ao nuôi tôm của FMC – Ảnh: FMC

Từ các yếu tố trên, FMC cho rằng tăng trưởng toàn ngành trong năm 2026 nhiều khả năng sẽ dưới hai chữ số. 

Cách nhìn thận trọng này cũng trùng với dự phóng của giới phân tích. Theo ước tính của Chứng khoán Bảo Việt (BVSC), doanh thu của FMC trong năm 2026 được kỳ vọng duy trì quanh mức của năm 2025, trong khi lợi nhuận chỉ có thể cải thiện nếu áp lực thuế tại thị trường Mỹ giảm bớt và chi phí đầu vào hạ nhiệt.

Trong bối cảnh nhiều bất định, ông Lực cho biết đang xây dựng kế hoạch theo nhiều kịch bản. “Nếu POR19 diễn biến thuận lợi, tôm Việt có thể sớm quay lại thị trường Mỹ. Nếu bất lợi, chúng tôi vẫn kỳ vọng các kỳ rà soát tiếp theo sẽ mang lại kết quả tích cực hơn”, ông nói.

* VASEP: Bất ngờ với mức thuế chống bán phá giá tôm Việt Nam lên tới 35% từ Mỹ

* Xuất khẩu tôm năm 2025 lập kỷ lục

Tử Kính

FILI

– 10:01 19/12/2025