Phiên giao dịch đầu tuần mới (29/12), cổ phiếu HAH của Công ty CP Vận tải và Xếp dỡ Hải An nhích nhẹ hơn 1%, đưa thị giá vượt 60.000 đồng/cổ phiếu. Tuy nhiên, tính từ giữa tháng 11 tới nay, cổ phiếu này đã giảm khoảng 15%.
Diễn biến điều chỉnh của thị giá diễn ra trong bối cảnh doanh nghiệp chuẩn bị triển khai kế hoạch phát hành cổ phiếu ESOP với mức giá thấp hơn rất sâu so với thị trường.
Cụ thể, Hải An đã thông qua phương án phát hành gần 2,5 triệu cổ phiếu ESOP, tương đương khoảng 1,48% số cổ phiếu đang lưu hành, với giá 10.000 đồng/cổ phiếu.
So với mức thị giá quanh 57.500 đồng/cp tại thời điểm thông tin được công bố, giá phát hành này thấp hơn tới hơn 80%. Đợt phát hành dự kiến thực hiện trong quý I/2026, sau khi được cơ quan quản lý chấp thuận.
Về mặt nguyên tắc, ESOP là công cụ khuyến khích, gắn lợi ích của người lao động và ban điều hành với sự phát triển dài hạn của doanh nghiệp. Tuy nhiên, trong thực tế, các đợt ESOP chiết khấu quá sâu thường làm dấy lên lo ngại về nguy cơ pha loãng lợi ích cổ đông hiện hữu.
Bởi, khi lợi nhuận không tăng trưởng tương xứng, ESOP giá rẻ dễ bị nhìn nhận như một hình thức chuyển dịch giá trị từ cổ đông sang đội ngũ quản lý và nhân sự chủ chốt.
Còn dưới góc độ kế toán, vấn đề không chỉ dừng lại ở pha loãng cổ phiếu. Theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS), phát hành ESOP thường không làm phát sinh chi phí trên báo cáo kết quả kinh doanh.
Doanh nghiệp chủ yếu ghi nhận các bút toán điều chỉnh trong vốn chủ sở hữu, chuyển từ lợi nhuận chưa phân phối hoặc các quỹ sang vốn điều lệ. Điều này khiến lợi nhuận kế toán trong kỳ không phản ánh đầy đủ chi phí kinh tế thực của việc trả thưởng bằng cổ phiếu.
Ngược lại, theo Chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRS), ESOP được xem là một khoản chi phí nhân sự và phải được ghi nhận theo giá trị hợp lý của cổ phiếu tại thời điểm phát hành, phân bổ dần trong thời gian hạn chế chuyển nhượng.
Với mức chiết khấu rất sâu như kế hoạch ESOP của Hải An, nếu áp dụng IFRS, chi phí nhân sự có thể tăng mạnh, kéo theo lợi nhuận bị điều chỉnh giảm đáng kể. Trong bối cảnh Việt Nam đang từng bước tiến tới lộ trình áp dụng IFRS, rủi ro về “chất lượng lợi nhuận” của các doanh nghiệp phát hành ESOP giá thấp có thể trở nên rõ nét hơn trong trung hạn.
Áp lực từ chính sách ESOP càng đáng chú ý khi đặt trong bối cảnh triển vọng ngành vận tải biển không còn thuận lợi như giai đoạn trước. Theo dữ liệu của Drewry, chỉ số World Container Index đã giảm hơn 45% trong năm 2025, phản ánh xu hướng hạ nhiệt mạnh của giá cước vận tải container toàn cầu.
Dù các hãng tàu vẫn áp dụng nhiều biện pháp kỹ thuật nhằm hạn chế dư cung, áp lực giảm giá cước được dự báo sẽ còn tiếp diễn trong năm 2026 khi nguồn cung tàu mới gia nhập thị trường.
Trong bối cảnh đó, Hải An vẫn tiếp tục mở rộng đội tàu. Doanh nghiệp đã nhận thêm tàu mới trong năm 2025, nâng tổng số tàu lên 18 chiếc, đồng thời ký hợp đồng đóng mới hai tàu container cỡ lớn, dự kiến bàn giao vào năm 2028. Chiến lược mở rộng quy mô đội tàu giúp Hải An củng cố vị thế dài hạn, song cũng đặt ra bài toán về hiệu quả sử dụng vốn trong giai đoạn chu kỳ ngành đi xuống.
Theo đánh giá của Chứng khoán Rồng Việt, năm 2026, nguồn cung tải container toàn cầu dự kiến tăng nhanh hơn nhu cầu, khiến giá cước tiếp tục chịu áp lực. Trong bối cảnh này, việc vừa mở rộng đầu tư, vừa phát hành ESOP chiết khấu sâu khiến rủi ro pha loãng và áp lực lên lợi ích cổ đông trở thành vấn đề cần được theo dõi chặt chẽ.
Tổng thể, kế hoạch ESOP của Hải An không chỉ tác động đến cấu trúc cổ phiếu, mà còn làm nổi bật câu chuyện về chất lượng lợi nhuận và sự hài hòa lợi ích giữa cổ đông và người lao động. Khi chu kỳ ngành kém thuận lợi và chuẩn mực kế toán quốc tế ngày càng được chú trọng, những yếu tố này có thể ảnh hưởng đáng kể đến cách thị trường đánh giá cổ phiếu HAH trong trung và dài hạn.
Nguồn: https://kinhtechungkhoan.vn/nhieu-lo-ngai-tai-van-tai-va-xep-do-hai-an-hah-1420941.html
