Áp lực trái phiếu đáo hạn nửa cuối năm

Hoạt động phát hành phục hồi mạnh

Mặt bằng lãi suất ở mức thấp như hiện tại hỗ trợ các doanh nghiệp phát hành trái phiếu mới. Tuy nhiên, điều này vẫn chưa đủ để khơi thông thị trường sơ cấp một cách bền vững khi không ít doanh nghiệp còn gặp hạn chế về minh bạch thông tin và dòng tiền từ hoạt động kinh doanh. Bên cạnh đó, Nghị định số 65/2022/NĐ-CP, Thông tư số 30/2023/TT-BTC và Luật Chứng khoán 2019 nâng cao yêu cầu về hồ sơ phát hành trái phiếu, minh bạch mục đích sử dụng vốn, báo cáo tình trạng tài sản đảm bảo và nghĩa vụ thanh toán định kỳ, khiến không ít tổ chức khó đáp ứng điều kiện phát hành mới.

Với tỷ lệ chậm trả duy trì quanh mức 16% và khả năng tạo dòng tiền từ bán hàng hoặc chuyển nhượng tài sản chưa cải thiện rõ rệt, hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp tiếp tục có sự chọn lọc, tập trung ở nhóm tổ chức phát hành có năng lực đáp ứng các điều kiện phát hành mới, cơ cấu nợ lành mạnh, lịch sử thanh toán đúng hạn và khả năng triển khai dự án để mang lại dòng tiền.

Ông Nguyễn Trọng Đình Tâm, Phó giám đốc Nghiên cứu, Công ty Chứng khoán Thiên Việt

Tháng 4/2025 đánh dấu sự phục hồi mạnh của thị trường trái phiếu doanh nghiệp khi tổng giá trị phát hành đạt 46.900 tỷ đồng, tăng 173% so với tháng 3 và tăng 138% so với cùng kỳ năm 2024. Phát hành riêng lẻ vẫn là hình thức chủ yếu, đóng góp gần 90% giá trị phát hành trong tháng.

Xét theo nhóm ngành, ngân hàng và bất động sản là hai nhóm phát hành năng động nhất trên thị trường. Đối với ngân hàng, nhu cầu vốn để đáp ứng giải ngân tín dụng trong bối cảnh huy động chậm cùng với nhu cầu vốn cấp 2 để củng cố hệ số an toàn vốn là lý do chính khiến các nhà băng tăng phát hành giấy tờ có giá. Đối với nhóm bất động sản, việc đẩy mạnh phát hành trái phiếu là nhằm chuẩn bị vốn cho dự án mới và cơ cấu lại nợ.

Về kỳ hạn, kỳ hạn trái phiếu 1 – 3 năm chiếm trên 80% lượng phát hành trong tháng 4/2025, tập trung chủ yếu ở các ngân hàng.

Dự báo, thị trường trái phiếu doanh nghiệp sơ cấp từ nay đến cuối năm 2025 sẽ chọn lọc hơn theo đặc điểm tín dụng, với khả năng thanh toán đúng hạn, mức độ minh bạch thông tin và chất lượng tài sản đảm bảo trở thành yếu tố then chốt quyết định khả năng tiếp cận vốn của từng tổ chức phát hành.

Trên thị trường thứ cấp, giá trị giao dịch trái phiếu doanh nghiệp bình quân phiên trong tháng 4/2025 tăng 34,4% so với cùng kỳ năm 2024, mặc dù giảm 12,9% so với tháng liền trước. Lũy kế từ đầu năm 2025, giá trị giao dịch trên thị trường thứ cấp tăng 24,4% so với cùng kỳ năm ngoái và tốc độ tăng cải thiện dần theo từng tháng.

Xét theo nhóm ngành, trái phiếu ngân hàng có giá trị giao dịch thứ cấp lớn nhất trong tháng 4/2025, với tỷ trọng 40,9%, tiếp đến là bất động sản, du lịch và giải trí, với tỷ trọng lần lượt là 36,7% và 10,2%. Đây là những nhóm ngành có giá trị lưu hành lớn trên thị trường, có nhiều lô trái phiếu phát hành gối đầu và tương quan lợi tức – rủi ro phù hợp với đa số chủ thể tham gia thị trường.

Bất động sản, xây dựng và vật liệu là hai nhóm có tỷ lệ chậm thanh toán trái phiếu lớn nhất.

Doanh nghiệp tích cực mua lại trái phiếu

Cùng với phát hành mới, hoạt động mua lại trái phiếu của các doanh nghiệp tăng mạnh trong tháng 4/2025, nhưng tính chung trong 4 tháng đầu năm nay vẫn giảm so với cùng kỳ năm ngoái.

Trong tháng 4/2025, các tổ chức phát hành mua lại trước hạn với giá trị 12.164 tỷ đồng, tăng 42% so với tháng 3, nhưng giảm 35% so với cùng kỳ năm 2024. Ngân hàng là nhóm mua lại trước hạn chủ yếu, có thể kể đến Techcombank mua lại 3.000 tỷ đồng, MSB mua lại 2.800 tỷ đồng.

Lũy kế 4 tháng đầu năm 2025, tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp được mua lại trước hạn đạt 39.379 tỷ đồng, thấp hơn 17% so với cùng kỳ năm 2024. Bất động sản và ngân hàng dẫn đầu về giá trị mua lại, lần lượt là 15.125 tỷ đồng (chiếm 38%) và 10.502 tỷ đồng (chiếm 27%).

Tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp đến hạn trong tháng 4/2025 là 5.756 tỷ đồng, giảm 58% so với tháng 3 và giảm 75% so với cùng kỳ năm trước, chủ yếu do nhóm ngân hàng không còn lô trái phiếu lớn nào đến hạn trong tháng, sau khi phần lớn lượng phát hành giai đoạn 2020 – 2021 của nhóm này đã được mua lại từ cuối năm 2023 đến quý I/2025. Trong khi đó, bất động sản chiếm tỷ trọng lớn nhất trong giá trị trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn trong tháng 4/2025, với 3.691 tỷ đồng, chủ yếu đến từ các lô trái phiếu phát hành trong giai đoạn 2021 – 2022, kỳ hạn phổ biến là 3 – 4 năm. Ngoài ra, nhóm xây dựng có 215 tỷ đồng giá trị trái phiếu đến hạn, trong khi các ngành còn lại không có giá trị trái phiếu đáo hạn đáng kể.

Dự báo áp lực trái phiếu đáo hạn sẽ sớm tăng trở lại

Trong 4 tháng đầu năm 2025, tổng dư nợ trái phiếu doanh nghiệp chậm thanh toán ước tính khoảng 203.000 tỷ đồng.

Tuy nhiên, áp lực đáo hạn trái phiếu có thể sẽ tăng trở lại từ tháng 8/2025 và duy trì ở mức cao cho đến hết năm 2026. Thời gian cao điểm đáo hạn trái phiếu dự kiến vào tháng 12/2025, tháng 5 – 6/2026 và tháng 12/2026, đến từ khối lượng phát hành lớn trong giai đoạn nửa cuối năm 2021 và nửa đầu năm 2022.

Theo tính toán, các tháng này ghi nhận giá trị đáo hạn (đã loại trừ phần được mua lại trước hạn) đều vượt 40.000 tỷ đồng, tập trung vào các tổ chức phát hành lớn thuộc nhóm ngân hàng và bất động sản. Trong khi nhiều ngân hàng đã chủ động mua lại trước hạn phần lớn các lô phát hành giai đoạn 2020 – 2021, nhóm bất động sản vẫn gặp khó khăn trong việc tiếp cận tín dụng mới và tái tài trợ bằng kênh phát hành trái phiếu do vướng mắc pháp lý và dòng tiền chưa cải thiện rõ rệt, khiến tỷ trọng đáo hạn chưa giảm nhiều trong giai đoạn 2025 – 2026.

Đáng lưu ý, trong tháng 4/2025, số lượng và giá trị trái phiếu doanh nghiệp chậm thanh toán tiếp tục tăng. Cụ thể, trong tháng 4 năm nay, thị trường ghi nhận thêm 151 mã trái phiếu doanh nghiệp chậm thanh toán nghĩa vụ nợ, tăng 4 mã trái phiếu so với cùng kỳ năm ngoái và tổng giá trị vi phạm mới là 28.180 tỷ đồng, gấp 2,4 lần cùng kỳ năm trước. Một số tổ chức phát hành có giá trị trái phiếu doanh nghiệp chậm trả lớn là Bông Sen (4.800 tỷ đồng), Hoàng Anh Gia Lai (3.949 tỷ đồng), Tập đoàn R&H (2.000 tỷ đồng).

Lũy kế 4 tháng đầu năm 2025, tổng dư nợ trái phiếu doanh nghiệp chậm thanh toán ước tính khoảng 203.000 tỷ đồng, chiếm 16% tổng dư nợ toàn thị trường, trong đó nhóm bất động sản, xây dựng và vật liệu tiếp tục chiếm tỷ trọng áp đảo với 67%. Với tỷ lệ vi phạm duy trì quanh 16% và giá trị chậm trả phát sinh mới trong tháng 4/2025 tăng gần 43% so với tháng 3, dòng tiền hoạt động tại nhiều tổ chức phát hành, đặc biệt trong nhóm bất động sản chưa cho thấy dấu hiệu cải thiện rõ rệt, thể hiện qua việc không phát sinh đợt mua lại sớm đáng kể hoặc huy động vốn mới thành công. Trong bối cảnh đó, thị trường trái phiếu doanh nghiệp vẫn tiềm ẩn rủi ro thanh khoản trong nửa cuối năm 2025, nếu khả năng tái tài trợ không được khơi thông rõ ràng hơn.