Mỏ đất hiếm lớn nhất Việt Nam vẫn chưa được khai thác
Ngành bán dẫn từ lâu được xem là “trái tim” của nền công nghiệp điện tử hiện đại, khi cung cấp những linh kiện chủ chốt như vi xử lý, bộ nhớ hay thiết bị lưu trữ. Theo dự báo mới nhất của Gartner, doanh thu toàn cầu của ngành này trong năm 2025 có thể đạt tới 705 tỷ USD, phản ánh nhu cầu ngày càng lớn đối với các sản phẩm công nghệ cao.
Trong chuỗi cung ứng phức tạp của ngành bán dẫn, đất hiếm là yếu tố đầu vào không thể thiếu. Cùng với làn sóng phát triển của AI, xe điện và Internet vạn vật (IoT), nhu cầu đối với nhóm khoáng sản chiến lược này đang tăng nhanh trên phạm vi toàn cầu. Theo Project Blue – đơn vị tư vấn hàng đầu trong lĩnh vực khoáng sản, giá trị thị trường đất hiếm có thể vượt 21 tỷ USD vào năm 2033, tức tăng hơn gấp đôi so với hiện nay.
Theo thống kê của Cục Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS), trữ lượng đất hiếm toàn cầu hiện vào khoảng 130 triệu tấn, trong đó Việt Nam sở hữu 22 triệu tấn, đứng thứ hai thế giới chỉ sau Trung Quốc (44 triệu tấn). Nguồn tài nguyên dồi dào này giúp Việt Nam được đánh giá là quốc gia có tiềm năng lớn để tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu.
Trong nước, một trong những khu vực được chú ý nhất là mỏ đất hiếm Đông Pao tại xã Bản Hon, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu. Mỏ có diện tích gần 133 ha, với trữ lượng địa chất hơn 11,3 triệu tấn, tương đương hơn một nửa tổng trữ lượng đất hiếm của Việt Nam. Quyền khai thác khu mỏ này được giao cho Công ty CP Đất hiếm Lai Châu – Vimico (Lavreco) từ năm 2014, trong đó Tổng công ty Khoáng sản TKV (Vimico, HNX: KSV) nắm giữ 56% cổ phần. Thời hạn khai thác được cấp là 30 năm.
Tuy nhiên, sau hơn 10 năm kể từ khi được cấp phép, hoạt động khai thác thực tế vẫn chưa được triển khai. Lavreco hiện chủ yếu thực hiện quản lý, bảo vệ mỏ do gặp nhiều trở ngại về công nghệ chế biến, nguồn vốn và thủ tục pháp lý. Báo cáo tài chính năm 2024 cho thấy công ty này lỗ hơn 42 tỷ đồng, đồng thời bị cơ quan thuế cưỡng chế thu hồi hơn 140 tỷ đồng do chậm nộp nghĩa vụ tài chính quá 90 ngày.
Hòa Phát (HPG) ngó lơ, MSR bắt đầu hái quả
Tại Đại hội đồng cổ đông thường niên năm 2025, Chủ tịch Tập đoàn Hòa Phát – ông Trần Đình Long đã chia sẻ quan điểm rõ ràng về việc doanh nghiệp chưa có ý định tham gia vào lĩnh vực khai thác hay sản xuất đất hiếm trong ngắn hạn.
Theo ông Long, dù Việt Nam sở hữu tiềm năng đáng kể, nhưng lĩnh vực này hiện vẫn “nhỏ và mang tính đặc thù cao”, chưa phù hợp với chiến lược phát triển của Hòa Phát. Tập đoàn vẫn sẽ tập trung nguồn lực cho lĩnh vực cốt lõi của doanh nghiệp là thép, có quy mô lớn và phù hợp với thế mạnh về công nghệ, quản trị của doanh nghiệp.
“Chúng tôi vẫn ưu tiên mở rộng sản xuất trong các ngành hàng lớn và mang tính nền tảng. Đất hiếm là ngành mới, rủi ro cao và chưa nằm trong định hướng phát triển hiện tại của Hòa Phát”, ông Long khẳng định.
Trong khi đó, doanh nghiệp khai thác và chế biến vonfram tại mỏ Núi Pháo (Thái Nguyên) là Masan High-Tech Materials (MSR) lại đang ghi nhận chuyển biến tích cực nhờ hưởng lợi từ chu kỳ giá mới.
Theo đánh giá của Chứng khoán Vietcap, giá APT (nguyên liệu trung gian quan trọng để sản xuất sản phẩm vonfram) đã tăng vọt lên quanh 630 USD/mtu, mức cao nhất trong hơn 13 năm, so với mức bình quân chỉ 318 USD/mtu của MSR trong năm 2024. Đà tăng này bắt đầu từ sau khi Trung Quốc áp dụng kiểm soát xuất khẩu vonfram (từ 4/2/2025), khiến sản lượng xuất khẩu của nước này giảm khoảng 17% tính đến tháng 7/2025.
Cùng với việc Mỹ áp thuế 25% đối với một số sản phẩm vonfram có xuất xứ từ Trung Quốc và cấm Bộ Quốc phòng sử dụng nguyên liệu từ các quốc gia “nhạy cảm”, các tập đoàn tại Mỹ, EU và Nhật Bản đã chủ động đa dạng hóa nguồn cung, trong đó Việt Nam nổi lên như lựa chọn thay thế quan trọng. Theo Vietcap, Việt Nam hiện đứng thứ hai thế giới về sản lượng vonfram, đạt khoảng 3.400 tấn năm 2024 và chiếm 22% lượng nhập khẩu vonfram của Mỹ.
Nhờ giá bán tăng mạnh của APT, đồng và fluorspar, Masan High-Tech Materials đã có lãi trở lại trong quý 2 và quý 3/2025 sau nhiều quý thua lỗ liên tiếp. Tuy nhiên, mức lợi nhuận vẫn đang khá khiêm tốn.
Nguồn: https://kinhtechungkhoan.vn/bi-hoa-phat-ngo-lo-buc-tranh-khai-thac-nguon-tai-nguyen-ca-the-gioi-dang-khat-van-chua-sang-1412456.html
