Các doanh nghiệp “tỷ đô” được gỡ khó về chuẩn đại chúng

Các doanh nghiệp “tỷ đô” được gỡ khó về chuẩn đại chúng

Từ đầu năm 2025 tới nay, đã có rất nhiều doanh nghiệp rời sàn hoặc mất đi tư cách công ty đại chúng, trong đó không ít trường hợp là do không đáp ứng tiêu chuẩn liên quan đến cơ cấu cổ đông.

Thông tư 19/2025/TT-BTC và Luật Chứng khoán sửa đổi năm 2024 nêu rõ, để đảm bảo đủ điều kiện là công ty đại chúng, các doanh nghiệp phải có vốn điều lệ và vốn chủ sở hữu tối thiểu 30 tỷ đồng; đồng thời, ít nhất 10% cổ phần có quyền biểu quyết phải do tối thiểu 100 nhà đầu tư nhỏ nắm giữ, không bao gồm cổ đông lớn.

Với quy định này, không ít doanh nghiệp phải rời sàn vì không đáp ứng tiêu chuẩn, đặc biệt là quy định liên quan đến cơ cấu cổ đông. Nửa đầu năm 2025, ít nhất 4 doanh nghiệp đã phải rời sàn vì lý do này, gồm NQT, HCB, SCY, và CC4. Trong đó, NQT có lượng cổ đông nhỏ lẻ chỉ nắm giữ tổng cộng hơn 9% vốn điều lệ; HCB là 9.73%; CC4 là 7.5%; còn SCY thì chưa tới 2.4%.

Những tháng sau đó, tiếp tục có thêm nhiều doanh nghiệp rời sàn vì lý do tương tự. Như VCF (Vinacafe Biên Hòa) thông qua việc hủy tư cách công ty đại chúng sau khi gần 99% cổ phần đã về tay Masan (HOSE: MSN). HIG và TEL lần lượt thông qua nghị quyết hủy tư cách, dù không nêu lý do, nhưng đều có cơ cấu cô đặc với phần lớn cổ phần nằm trong tay các cổ đông lớn.

Tương tự, VTL (Vang Thăng Long) rời UPCoM sau hơn 20 năm hiện diện, do không đáp ứng quy định công ty đại chúng về cả cơ cấu cổ đông lẫn vốn điều lệ. Hay mới đây là SSH cũng thông báo về việc cơ cấu cổ đông thiếu tính đại chúng khi chỉ 1 cổ đông lớn nắm 99.96% vốn điều lệ (tính đến ngày 20/10/2025), đồng thời cho biết sẽ thực hiện đầy đủ nghĩa vụ cho đến khi có quyết định chấm dứt tư cách từ Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.

Cơ cấu cổ đông cô đặc của VCF và VTL

Các doanh nghiệp kể trên, dù việc rời sàn được sự đồng thuận từ ĐHĐCĐ, nhưng cũng là hệ quả tất yếu khi khó lòng đáp ứng về cơ cấu vốn.

Mặt khác, có những doanh nghiệp vốn hóa tới cả tỷ USD, vẫn có cơ cấu cổ đông chưa đại chúng vì cổ đông lớn nắm tới trên 90%.

Quy định gỡ khó

Thị trường hiện tại có thể liệt kê ít nhất 15 doanh nghiệp vốn hóa tới cả trăm ngàn tỷ đồng, nhưng cổ đông lớn nắm tới trên 90% vốn điều lệ. Tất cả đều là các doanh nghiệp có vốn cổ phần Nhà nước.

BIDV (HOSE: BID), hiện vốn hóa hơn 265 ngàn tỷ đồng, nhưng Ngân hàng Nhà nước (SBV, gần 81%) và KEB Hana bank (15%) sở hữu phần lớn. Nhóm doanh nghiệp của PetroVietnam (Tập đoàn Công nghiệp – Năng lượng Quốc gia Việt Nam – PVN) gồm PV GAS (HOSE: GAS), BSR… đều do PVN nắm trên 90%. Hay Bộ Tài Chính, hiện đang nắm giữ hầu hết vốn tại GVR (gần 97%), ACV (99%), MVN (hơn 99%). Ngoài ra, còn một số cái tên khác như VGI (do Viettel nắm trên 99%), FOX (Bộ Công An nắm trên 50% sau khi nhận chuyển nhượng từ SCIC, FPT nắm gần 46%).

Với cơ cấu cổ đông cô đặc, nhóm doanh nghiệp này chắc chắn không đáp ứng tiêu chuẩn công ty đại chúng theo Thông tư 19/2025/TT-BTC và Luật Chứng khoán sửa đổi năm 2024. Nếu áp dụng quy định một cách đồng nhất, nhóm này phải đối mặt với nguy cơ bị hủy niêm yết/đăng ký giao dịch. Đáng nói, các cổ phiếu vốn hóa lớn có sự ảnh hưởng nhất định lên chỉ số, nên việc rời sàn có thể là sự kiện gây ảnh hưởng không nhỏ, và không loại trừ khả năng tạo tâm lý tiêu cực cho nhà đầu tư.

Tuy nhiên, giải pháp xuất hiện sau khi Luật số 56/2024/QH15, Nghị định số 245/NĐ-CP và Thông tư số 19/2025/TT-BTC được ban hành với một loạt quy định mới về chuẩn công ty đại chúng. Trong đó, Luật số 68/2025/QH15 về quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp (khoản 7 Điều 58) có quy định rõ: các công ty đại chúng được chuyển đổi từ doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước, đang niêm yết hoặc đăng ký giao dịch nhưng chưa đáp ứng điều kiện về cơ cấu cổ đông theo Luật Chứng khoán thì không bị hủy tư cách công ty đại chúng.  

Trên thực tế, trước khi thông qua quy định mới, câu chuyện hủy niêm yết đã dấy lên tại một số ĐHĐCĐ thường niên của nhóm doanh nghiệp trên. Lãnh đạo BSR chia sẻ tại đại hội: Một trong những đề xuất trọng yếu với vấn đề này là PVN xem xét thoái vốn một phần, trong khi bản thân Doanh nghiệp tìm kiếm đối tác tiềm năng.

Tuy nhiên, việc gấp rút thoái vốn trong thời gian ngắn để đáp ứng quy định là câu chuyện nan giải trong bối cảnh PVN nắm tới 2.8 tỷ cp BSR. Việc miễn trừ, vì thế, tạo điều kiện cho lộ trình thoái vốn chiến lược, dài hạn, cho phép một cách tiếp cận thoái vốn theo từng giai đoạn và có trật tự.

Hải Âu

FILI

– 08:10 03/11/2025