Trong tiến trình xã hội hóa đầu tư hạ tầng tại Việt Nam, Tập đoàn Đèo Cả dưới sự dẫn dắt của doanh nhân Hồ Minh Hoàng đã ghi dấu ấn đậm nét. Bắt đầu từ những công trình hầm xuyên núi tưởng chừng bất khả thi, doanh nghiệp dần mở rộng sang các dự án cao tốc và vành đai đô thị, qua đó khẳng định vai trò tiên phong trong phương thức hợp tác công – tư (PPP). Không chỉ dừng ở việc triển khai những dự án tiêu biểu, Đèo Cả còn sáng tạo ra các mô hình tài chính và quản trị mới, góp phần định hình cách làm PPP tại Việt Nam.
.jpg)
Hàng loạt dự án BOT đang vận hành cũng mang về nguồn thu chủ lực cho Đèo Cả. Năm 2024, Công ty CP Đầu tư Hạ tầng giao thông Đèo Cả (HOSE: HHV) – doanh nghiệp chủ lực của hệ sinh thái Đèo Cả – đạt doanh thu hợp nhất 3.308,25 tỷ đồng, riêng đóng góp từ các trạm BOT chiếm gần 60%. Riêng trong 3 tháng đầu năm 2025, mỗi ngày HHV thu về gần 6 tỷ đồng từ các trạm BOT.
Từ “vua đào hầm” đến cao tốc hàng chục ngàn tỷ
Tháng 9/2017, Tập đoàn Đèo Cả hoàn thành trước hạn bốn tháng dự án hầm đường bộ Đèo Cả sau 5 năm thi công. Đây là công trình trọng điểm quốc gia, được Bộ Xây dựng vinh danh là một trong năm công trình tiêu biểu nhân kỷ niệm 60 năm ngành Xây dựng Việt Nam. Điểm đặc biệt, lần đầu tiên một dự án hầm đường bộ quy mô lớn được thực hiện theo hình thức BOT hoàn toàn bằng vốn trong nước, từ chủ đầu tư đến nhà thầu đều là doanh nghiệp Việt.
Dự án dài 13,9 km, trong đó hầm Đèo Cả dài 4,1 km, hầm Cổ Mã 0,5 km cùng 9,3 km đường dẫn. Mỗi hầm rộng 9,75 m, gồm hai làn xe, tốc độ thiết kế 80 km/h. Đây là hầm lớn thứ hai trên tuyến Bắc – Nam, chỉ sau hầm Hải Vân. Sau đó, Đèo Cả tiếp tục hoàn thành hầm Cù Mông (6,62 km) và hầm Hải Vân mở rộng. Chuỗi công trình này có tổng vốn hơn 21.600 tỷ đồng, đưa doanh nghiệp trở thành “vua đào hầm” và khẳng định vị thế dẫn đầu trong ‘cuộc chơi’ PPP.
Tận dụng nội lực tích lũy, Đèo Cả nhanh chóng đón đầu làn sóng đầu tư công, mở rộng sang lĩnh vực cao tốc. Nổi bật là dự án BOT Bắc Giang – Lạng Sơn dài gần 65 km, kết hợp nâng cấp 110 km Quốc lộ 1 với tổng vốn hơn 12.000 tỷ đồng. Hoàn thành trong giai đoạn 2018 – 2020, tuyến đường trở thành trục huyết mạch kết nối Việt Nam với Trung Quốc, tạo động lực cho kinh tế vùng Đông Bắc.
Doanh nghiệp cũng để lại dấu ấn tại cao tốc Trung Lương – Mỹ Thuận sau nhiều năm dự án đình trệ. Từ tháng 3/2019, Đèo Cả tham gia quản trị và tái khởi động dự án lần thứ ba, giải quyết những vướng mắc về vốn và điều hành. Tuyến dài 51,1 km với vốn hơn 12.600 tỷ đồng được thông tuyến cuối 2020, thông xe kỹ thuật đầu 2022. Đây là công trình chiến lược rút ngắn hành trình từ TPHCM đến đồng bằng sông Cửu Long, giảm tải cho Quốc lộ 1A.
Một dấu mốc khác là cao tốc Cam Lâm – Vĩnh Hảo thuộc tuyến Bắc – Nam phía Đông, dài 78,5 km với tổng vốn gần 8.000 tỷ đồng. Đây là điểm sáng PPP khi cơ cấu vốn sáng tạo giúp tiết giảm khoảng 1.000 tỷ đồng ngân sách. Dự án hoàn thành tháng 4/2024, khẳng định vai trò tiên phong của Đèo Cả trong các mô hình tài chính mới.
Hiện nay, Đèo Cả tiếp tục dồn lực cho các dự án PPP lớn. Ngày 19/8 vừa qua, tỉnh Cao Bằng khởi công giai đoạn 2 cao tốc Đồng Đăng – Trà Lĩnh theo hình thức PPP, do liên danh đứng đầu là Đèo Cả đầu tư. Tuyến dài 121 km, tổng vốn gần 23.000 tỷ đồng, phân kỳ làm hai giai đoạn. Giai đoạn 1 dài 93,35 km được khởi công từ đầu 2024, dự kiến thông tuyến cuối 2025. Giai đoạn 2 mở rộng tuyến lên bốn làn xe và đầu tư thêm 26,5 km, nguồn vốn hơn 12.000 tỷ đồng, trong đó ngân sách chiếm khoảng 70%.
Chiến lược xoay vốn của Đèo Cả trong các dự án PPP
Đảm nhận cùng lúc nhiều dự án PPP quy mô hàng chục nghìn tỷ đồng, trong khi vẫn là nhà thầu thi công tại nhiều công trình hạ tầng khắp cả nước, Tập đoàn Đèo Cả luôn đứng trước áp lực vốn khổng lồ. Dưới sự dẫn dắt của doanh nhân Hồ Minh Hoàng, doanh nghiệp này đã xây dựng mô hình tài chính sáng tạo mang tên PPP++, trở thành công cụ chiến lược giúp xoay vòng và tối ưu hóa nguồn lực trong bối cảnh đầu tư hạ tầng ngày càng đòi hỏi sự linh hoạt.
Mô hình PPP++ được ví như một phiên bản nâng cấp của PPP truyền thống, dựa trên ba trụ cột vốn. P1++ là “vốn mồi” từ ngân sách nhà nước, bao gồm cả vốn trung ương và địa phương, chiếm trên 50% và trong một số dự án đặc thù có thể lên tới 70%, điển hình như cao tốc Đồng Đăng – Trà Lĩnh. P2++ là vốn chủ sở hữu từ các doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp nhà nước. P3++ là phần vốn huy động từ tín dụng ngân hàng, phát hành cổ phiếu, trái phiếu, hợp đồng hợp tác kinh doanh (BCC) hoặc nguồn vốn nước ngoài.
Chính cấu trúc này đã giúp nhiều dự án giảm áp lực ngân sách, như cao tốc Cam Lâm – Vĩnh Hảo tiết kiệm khoảng 1.000 tỷ đồng vốn nhà nước so với phương án thông thường.
Dịp 19/8 vừa qua, Đèo Cả là một trong số các doanh nghiệp vinh dự được Thủ tướng Phạm Minh Chính tặng Bằng khen, về những thành tích xuất sắc trong phong trào thi đua ‘Đẩy mạnh kết cấu hạ tầng giao thông đồng bộ, hiện đại, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí’.
Một điểm đặc biệt trong mô hình PPP++ là việc kết hợp chặt chẽ giữa vai trò nhà thầu thi công và nhà đầu tư. Các doanh nghiệp xây lắp có năng lực, khi tham gia dự án với tư cách nhà đầu tư thứ cấp, vừa trực tiếp thi công theo mô hình EPC/EC, vừa góp vốn vào dự án. Lợi nhuận từ thi công được quay ngược trở lại làm vốn đầu tư, nhờ vậy gắn kết trách nhiệm của nhà thầu với chất lượng công trình và hiệu quả vận hành lâu dài. Đây là cách làm khác biệt, giúp tối ưu hiệu quả đầu tư và hạn chế tình trạng ‘làm xong rồi buông’ vốn tồn tại trước đây.
Đèo Cả còn tạo lập hệ sinh thái nhà đầu tư thông qua cơ chế phân cấp. Trong đó, ‘nhà đầu tư kiên định’ tham gia từ giai đoạn đầu, gắn bó dài hạn và được ưu tiên phạm vi thi công phù hợp; ‘nhà đầu tư bắc cầu’ góp vốn trong giai đoạn triển khai qua hợp đồng BCC, hưởng lợi tương ứng với tỷ lệ vốn’ ‘nhà đầu tư tiềm năng’ tham gia với quy mô nhỏ hơn, coi như bước thử sức để có cơ hội đồng hành ở các dự án tiếp theo.
Cách tổ chức này không chỉ giúp Đèo Cả đa dạng hóa nguồn lực mà còn tạo môi trường để nhiều doanh nghiệp trong nước trưởng thành, tích lũy kinh nghiệm và khẳng định năng lực tài chính.
Điểm nhấn khác trong chiến lược xoay vốn là mối quan hệ với hệ thống tài chính. Nhiều ngân hàng đã bày tỏ sự tin tưởng khi cấp hạn mức tín dụng lớn cho các dự án do Đèo Cả dẫn dắt. Đơn cử, TPBank từng cấp hạn mức khoảng 5.000 tỷ đồng cho hoạt động chung và 2.500 tỷ đồng cho cao tốc Hữu Nghị – Chi Lăng do Đèo Cả triển khai. Song song, Đèo Cả cũng hoàn tất nghĩa vụ nợ trái phiếu, nâng vốn điều lệ lên gần 7.000 tỷ đồng và mạnh dạn cam kết bảo hành trọn vòng đời công trình, một tuyên bố chưa từng có tiền lệ trong lĩnh vực hạ tầng giao thông tại Việt Nam.
Không chỉ dừng ở huy động và xoay vốn, Đèo Cả còn tiên phong thúc đẩy cơ chế chia sẻ rủi ro doanh thu giữa Nhà nước và nhà đầu tư. Trước thực tế nhiều dự án BOT sụt giảm lưu lượng xe so với dự báo, doanh nghiệp đề xuất Nhà nước cùng gánh vác khi doanh thu không đạt, đổi lại nhà đầu tư phải minh bạch chi phí. Cơ chế này đã được đưa vào Luật PPP 2020, trở thành khung pháp lý quan trọng cho sự phát triển lâu dài của mô hình hợp tác công – tư.
Có thể nói, chiến lược xoay vốn của Đèo Cả không chỉ giúp doanh nghiệp này duy trì khả năng tham gia liên tục vào các dự án hạ tầng lớn, mà còn mở ra tư duy mới cho toàn bộ thị trường PPP Việt Nam. Bằng mô hình PPP++, việc kết hợp vai trò nhà đầu tư – nhà thầu, phân cấp cộng đồng doanh nghiệp và cơ chế chia sẻ rủi ro minh bạch, Đèo Cả đã định hình một cách tiếp cận bền vững, qua đó góp phần xây dựng hệ thống hạ tầng quốc gia với nguồn lực xã hội hóa ngày càng vững mạnh.
Nguồn: https://kinhtechungkhoan.vn/chien-luoc-xoay-von-dac-biet-cua-deo-ca-trong-san-choi-ppp-1399887.html
