Cơ cấu sở hữu và chiến lược “trung tâm quyền lực” trong hệ sinh thái Hòa Phát

Hòa Phát – Trụ cột tỷ USD của ngành thép Việt Nam

Tập đoàn Hòa Phát (HoSE: HPG) hiện là trái tim của hệ sinh thái doanh nghiệp do ông Trần Đình Long dẫn dắt. Là doanh nghiệp thép lớn nhất Việt Nam, Hòa Phát giữ vị trí độc tôn về sản lượng thép xây dựng với thị phần khoảng 38,76% trong nước. Tính đến cuối quý I/2025, vốn hóa của HPG đạt khoảng 164.38 nghìn tỷ đồng, tương đương khoảng 6.32 tỷ USD theo tỷ giá hiện tại, duy trì vị trí trong top 15 doanh nghiệp niêm yết lớn nhất sàn HoSE.

Thành lập năm 1992 và niêm yết cổ phiếu từ năm 2007, Hòa Phát ban đầu là một công ty buôn bán máy móc thiết bị. Tuy nhiên, sau nhiều lần mở rộng, Tập đoàn đã “đặt cược” lớn vào ngành thép với hai dự án trọng điểm: Khu liên hợp gang thép Hòa Phát Hải Dương và sau đó là Hòa Phát Dung Quất – dự án có tổng vốn đầu tư lên tới hàng tỷ USD.

HPG đã trải qua chu kỳ biến động lớn về hiệu quả kinh doanh trong bốn năm gần đây, phản ánh rõ nét những thăng trầm của ngành thép. Năm 2021, doanh thu của Hòa Phát đạt kỷ lục 150.865 tỷ đồng, kéo theo lợi nhuận sau thuế bùng nổ lên tới 34.521 tỷ đồng – mức cao nhất trong lịch sử hoạt động của doanh nghiệp. Tuy nhiên, bước sang năm 2022, bức tranh tài chính đảo chiều khi lợi nhuận sau thuế giảm mạnh còn 8.444 tỷ đồng, dù doanh thu vẫn giữ ở mức cao 142.771 tỷ đồng. Nguyên nhân chủ yếu đến từ suy thoái trong ngành xây dựng, bất động sản và giá nguyên vật liệu biến động khó lường.

Diễn biến tiêu cực tiếp tục kéo dài sang năm 2023, khiến lợi nhuận giảm còn 6.800 tỷ đồng và doanh thu 120.355 tỷ đồng. Phải đến năm 2024, Hòa Phát mới bắt đầu ghi nhận tín hiệu hồi phục, với doanh thu tăng lên 140.560 tỷ đồng và lợi nhuận sau thuế bật tăng mạnh 77% so với năm trước, đạt 120.020 tỷ đồng. Sự phục hồi này cho thấy khả năng thích ứng của Hòa Phát trong bối cảnh thị trường thép dần ổn định trở lại và chi phí đầu vào được kiểm soát hiệu quả hơn.

Trong quý I/2025, Tập đoàn của Chủ tịch Trần Đình Long ghi nhận doanh thu hợp nhất đạt 37.951 tỷ đồng, tăng 22% so với cùng kỳ năm trước; lợi nhuận sau thuế đạt 3.350 tỷ đồng, tăng 17%. Đây là quý thứ ba liên tiếp Hòa Phát ghi nhận lợi nhuận vượt 3.000 tỷ đồng sau giai đoạn khó khăn vì giá thép giảm sâu. Tuy nhiên, một điểm đáng lưu ý là nợ vay tài chính đã tăng lên gần 90.000 tỷ đồng, trong khi tiền mặt và tiền gửi ngắn hạn chỉ còn khoảng 23.700 tỷ đồng – mức thấp nhất trong 4 năm gần đây.

Các mảnh ghép chủ lực trong hệ sinh thái Hòa Phát

Trong bức tranh tổng thể mang tên Hòa Phát, ngành thép vẫn là trụ cột đóng góp lớn nhất. Tổng công ty Gang thép Hòa Phát – đơn vị phụ trách sản xuất thép thô và thép xây dựng tiếp tục là cỗ máy tăng trưởng chính. Quý I/2025, sản lượng thép thô đạt 2,66 triệu tấn, tăng 25% so với cùng kỳ; tổng sản lượng bán hàng thép xây dựng, HRC và phôi thép đạt 2,38 triệu tấn, tăng tới 29%. Riêng khối gang thép này chiếm tới 94% doanh thu và 85% lợi nhuận sau thuế hợp nhất toàn tập đoàn.

Cùng với đó, Tổng công ty Ống thép và Tôn mạ màu Hòa Phát đóng vai trò quan trọng trong việc đa dạng hóa sản phẩm. Trong quý I năm nay, sản lượng tiêu thụ ống thép đạt 185.700 tấn và tôn mạ đạt 89.000 tấn – cho thấy sức bật đáng kể trong mảng dân dụng và công nghiệp nhẹ, giúp Hòa Phát không phụ thuộc hoàn toàn vào thép xây dựng.

Một bước ngoặt chiến lược là việc ông Trần Đình Long đưa Hòa Phát lấn sân sang nông nghiệp từ năm 2015. Đến nay, Tổng công ty Phát triển Nông nghiệp Hòa Phát đã trở thành mảnh ghép hiệu quả. Quý I/2025, doanh nghiệp này đạt doanh thu 1.987 tỷ đồng, tăng 31% và lợi nhuận sau thuế 407 tỷ đồng, gấp 2,2 lần cùng kỳ – chiếm đến 12% tổng lợi nhuận hợp nhất, đánh dấu lần đầu tiên mảng nông nghiệp có tỷ trọng lợi nhuận hai chữ số.

Ở lĩnh vực bất động sản công nghiệp, Tổng công ty Phát triển Bất động sản Hòa Phát đang triển khai các khu công nghiệp và đô thị lớn, đặc biệt là Khu công nghiệp Hòa Phát Dung Quất 2. Dự án chiến lược này được kỳ vọng sẽ nâng tổng công suất thép thô của tập đoàn lên hơn 15 triệu tấn/năm vào cuối 2025. Mảng bất động sản công nghiệp tuy chưa đóng góp lớn vào doanh thu hiện tại, nhưng được đánh giá là “kho tài sản chiến lược” với dư địa tăng trưởng dài hạn khi làn sóng FDI vào Việt Nam ngày càng mạnh mẽ.

Cơ cấu sở hữu và chiến lược điều hành tập trung

Ông Trần Đình Long hiện trực tiếp và gián tiếp nắm giữ khoảng 1,5 tỷ cổ phiếu HPG, tương đương 25,8% vốn điều lệ của Tập đoàn Hòa Phát. Vợ ông – bà Vũ Thị Hiền cũng nắm giữ gần 7% cổ phần tương đương 440 triệu cổ phiếu HPG. Như vậy, riêng gia đình ông Long đang kiểm soát gần 1/3 vốn điều lệ của Tập đoàn – một tỷ lệ đủ lớn để duy trì quyền chi phối nhưng vẫn đảm bảo sự hấp dẫn đối với nhà đầu tư đại chúng.

Cơ cấu sở hữu này phản ánh chiến lược “trung tâm quyền lực gọn” – giúp Hòa Phát ra quyết định nhanh, định hướng chiến lược ổn định và ít chịu áp lực từ các nhóm cổ đông ngắn hạn. Trong bối cảnh nhiều tập đoàn niêm yết tại Việt Nam gặp khó vì xung đột nội bộ cổ đông, Hòa Phát nổi bật nhờ sự đồng thuận tuyệt đối giữa nhóm lãnh đạo và cổ đông lớn nhất – chính là gia đình sáng lập.

Chiến lược điều hành của ông Long cũng đặc biệt nhất quán: Toàn bộ các mảng kinh doanh từ thép, nông nghiệp, bất động sản công nghiệp cho đến logistics đều nằm trong một mã cổ phiếu duy nhất là HPG. Cách làm này giúp nhà đầu tư nắm bắt trọn vẹn bức tranh hệ sinh thái mà không bị phân mảnh, đồng thời tối ưu hóa khả năng quản trị tập trung.

Triết lý điều hành “làm thật, ăn chắc” của ông Trần Đình Long

Xuyên suốt hành trình phát triển, ông Trần Đình Long luôn kiên định với triết lý: Không chạy theo ngành “mốt”, không đầu tư vào những lĩnh vực ngoài tầm kiểm soát. “Tôi không thích những gì quá ồn ào. Làm công nghiệp cơ bản phải chậm mà chắc,” ông từng phát biểu.

Tập đoàn Hòa Phát (mã HPG) đã trải qua chu kỳ biến động lớn về hiệu quả kinh doanh trong bốn năm gần đây, phản ánh rõ nét những thăng trầm của ngành thép. Năm 2021, doanh thu của tập đoàn đạt kỷ lục 150.800 tỷ đồng, kéo theo lợi nhuận sau thuế bùng nổ lên tới 34.520 tỷ đồng – mức cao nhất trong lịch sử hoạt động của doanh nghiệp. Tuy nhiên, bước sang năm 2022, bức tranh tài chính đảo chiều khi lợi nhuận sau thuế giảm mạnh còn 8.444 tỷ đồng, dù doanh thu vẫn giữ ở mức cao 142.000 tỷ đồng. Nguyên nhân chủ yếu đến từ suy thoái trong ngành xây dựng, bất động sản và giá nguyên vật liệu biến động khó lường. Diễn biến tiêu cực tiếp tục kéo dài sang năm 2023, khiến lợi nhuận giảm còn 6.800 tỷ đồng. Phải đến năm 2024, Hòa Phát mới bắt đầu ghi nhận tín hiệu hồi phục, với doanh thu tăng lên 140.560 tỷ đồng và lợi nhuận sau thuế bật tăng mạnh 77% so với năm trước, đạt 12.020 tỷ đồng. Sự phục hồi này cho thấy khả năng thích ứng của Hòa Phát trong bối cảnh thị trường thép dần ổn định trở lại và chi phí đầu vào được kiểm soát hiệu quả hơn.

Thay vì phân tán nguồn lực vào công nghệ hay tài chính số, Hòa Phát tập trung phát triển các ngành công nghiệp nền tảng mà họ có thể xây dựng chuỗi cung ứng khép kín. Dự án Dung Quất 2 và hệ thống cảng logistics không chỉ mở rộng năng lực sản xuất mà còn giảm phụ thuộc vào hạ tầng ngoài.

Mô hình quản trị cũng phản ánh triết lý này: đơn giản, tập trung, và vận hành bởi đội ngũ nòng cốt giàu kinh nghiệm – trong đó ông Long giữ vai trò quyết định ở tất cả các bước chiến lược, từ đầu tư lớn đến cấu trúc vốn.

Năm 2025, Hòa Phát đặt mục tiêu doanh thu hợp nhất 170.000 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế 15.000 tỷ đồng. Song song với việc hoàn tất tổ hợp Dung Quất 2, tập đoàn sẽ đẩy mạnh đầu tư logistics, mở rộng bất động sản công nghiệp và khai thác hiệu quả hơn các mảng đã có sẵn như chăn nuôi, vật liệu xây dựng và cảng biển.

Hệ sinh thái Hòa Phát đang được vận hành như một “cỗ máy tích hợp” – nơi sản xuất, vận chuyển và tiêu thụ cùng nằm trong một chu trình khép kín. Nếu duy trì đà tăng trưởng bền vững, Hòa Phát có thể tiến xa hơn vai trò của một “đại gia thép”, vươn lên định hình một tập đoàn công nghiệp quốc dân theo đúng nghĩa.

Nguồn: https://kinhtechungkhoan.vn/co-cau-so-huu-va-chien-luoc-trung-tam-quyen-luc-trong-he-sinh-thai-hoa-phat-1380497.html