Chính phủ vừa trình Quốc hội dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi), với hàng loạt điều chỉnh đáng chú ý nhằm thúc đẩy xã hội hóa đầu tư, khơi thông dòng vốn tư nhân – yếu tố được xem là nút thắt lớn nhất trong phát triển hạ tầng đường sắt suốt nhiều năm qua.
Lần đầu có khung pháp lý riêng cho nhà đầu tư ngoài ngân sách
Theo tờ trình do Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh trình bày sáng 16/6, dự thảo lần này lần đầu tiên bổ sung một điều riêng về đầu tư dự án đường sắt bằng vốn ngoài ngân sách. Nhà nước khuyến khích tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước tham gia theo hình thức phù hợp với pháp luật đầu tư.
Đáng chú ý, Nhà nước cam kết chi toàn bộ kinh phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đối với phần đất xây dựng hạ tầng đường sắt. Với các dự án PPP, khoản đền bù này không tính vào phần vốn Nhà nước – giúp giảm áp lực tài chính đáng kể cho khối tư nhân.
Nếu chỉ có một nhà đầu tư đề xuất dự án, cơ quan có thẩm quyền được chấp thuận cả chủ trương và nhà đầu tư sau khi đánh giá năng lực tài chính, kinh nghiệm triển khai và khả năng thu xếp vốn. Trong hình thức PPP, Chính phủ cũng cho phép áp dụng chỉ định nhà đầu tư, nhưng kèm điều kiện kiểm soát chặt chẽ về năng lực và phối hợp với các bộ quốc phòng – công an để đảm bảo an ninh quốc gia.
Hàng loạt ưu đãi thuế, tín dụng và cơ chế đặc thù
Dự thảo Luật đưa ra nhiều chính sách ưu đãi để thu hút dòng vốn ngoài ngân sách, đặc biệt là từ khối doanh nghiệp tư nhân. Trong đó, nhà đầu tư được miễn thuế nhập khẩu máy móc, thiết bị chuyên dụng chưa thể sản xuất trong nước; miễn hoặc giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất; được vay tín dụng đầu tư Nhà nước hoặc được Chính phủ bảo lãnh vay vốn đầu tư hạ tầng đường sắt.
Tại các khu vực kinh tế khó khăn, doanh nghiệp còn có thể được hỗ trợ vốn ngân sách và tiếp cận nguồn tín dụng ưu đãi, kèm theo các chính sách thuế thu nhập doanh nghiệp ưu đãi nếu đầu tư vào ngành đường sắt.
Ngoài ra, các ngành nghề liên quan như kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt, vận tải, sản xuất thiết bị chuyên dụng, đào tạo nhân lực… cũng được đưa vào danh mục ưu đãi đầu tư.
Một điểm mới mang tính đột phá là các UBND cấp tỉnh có thể chỉ định nhà đầu tư nếu dự án đường sắt quốc gia đi qua địa bàn gắn với phát triển đô thị theo mô hình TOD (Transit-Oriented Development).
Chuẩn bị hành lang pháp lý cho dự án 67 tỷ USD
Việc sửa luật lần này được đánh giá là bước chuẩn bị pháp lý cần thiết để hiện thực hóa chiến lược phát triển mạng lưới đường sắt quốc gia, đặc biệt là tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam với tổng vốn dự kiến lên tới 67 tỷ USD.
Nếu được thông qua, luật mới sẽ mở ra cơ hội lớn cho các tập đoàn tư nhân trong nước từng đề xuất tham gia như Vingroup, THACO, Đèo Cả, đồng thời tháo gỡ khó khăn về pháp lý và mặt bằng cho các nhà thầu hạ tầng như Vinaconex, Fecon, Licogi… Các doanh nghiệp sản xuất thiết bị, nguyên vật liệu như Hòa Phát, THACO và hàng trăm doanh nghiệp phụ trợ trong ngành cơ khí, vận tải, tín hiệu… cũng sẽ có cơ hội tiếp cận các dự án lớn với chính sách ưu đãi cụ thể.
Đặc biệt, việc lần đầu tiên đề cập trực tiếp đến chính sách bảo lãnh tín dụng và vốn vay cho nhà đầu tư được kỳ vọng sẽ tháo gỡ rào cản lớn nhất trong triển khai dự án hạ tầng – yếu tố thường khiến các doanh nghiệp tư nhân nản lòng dù có tiềm lực.
Việc sửa đổi Luật Đường sắt không chỉ nhằm tăng cường thu hút đầu tư, mà còn đặt mục tiêu đưa đường sắt trở thành trụ cột trong hệ thống giao thông vận tải quốc gia. Dự thảo nhấn mạnh việc ưu tiên bố trí ngân sách cho hạ tầng quốc gia, khuyến khích địa phương tham gia đầu tư, và cam kết bảo đảm quỹ đất cho phát triển công nghiệp đường sắt. Nếu các quy định này được Quốc hội thông qua, ngành đường sắt Việt Nam sẽ có cơ hội bứt phá sau nhiều năm trì trệ – không chỉ về hạ tầng mà còn về chất lượng dịch vụ và khả năng kết nối liên vùng.
Nguồn: https://kinhtechungkhoan.vn/dien-bien-moi-nhat-du-an-duong-sat-cao-toc-bac-nam-vingroup-thaco-tim-thay-loi-giai-cho-bai-toan-von-1385031.html
