Một trong những doanh nghiệp sản xuất supe lân – Công ty Cổ phần Vật tư Nông sản (Apromaco) cho rằng cần xem xét điều chỉnh thuế xuất khẩu phân bón supe lân về 0% như trước, để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, ổn định sản xuất trong nước, đồng thời thúc đẩy xuất khẩu và đóng góp tích cực cho nền kinh tế.
Ông Đỗ Đức Hùng – Phó Tổng giám đốc Apromaco chia sẻ tại hội thảo.
Bất cập trong chính sách thuế: Chưa phản ánh đúng thực tế sản xuất
Trong khuôn khổ hội thảo “Một số bất cập của Luật Trồng trọt và các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến lĩnh vực phân bón”, ông Đỗ Đức Hùng – Phó Tổng giám đốc Apromaco cho biết, phân bón supe lân là sản phẩm truyền thống, gắn bó mật thiết với sản xuất nông nghiệp Việt Nam, đặc biệt là đối với cây lúa và các loại cây trồng cần bổ sung lân. Hiện nay, công suất sản xuất supe lân trong nước đạt khoảng 1,5 triệu tấn/năm, trong khi nhu cầu tiêu thụ nội địa chỉ vào khoảng 500.000 tấn/năm. Lượng sản phẩm dư thừa lớn khiến doanh nghiệp buộc phải tìm đầu ra xuất khẩu.
Tuy nhiên, kim ngạch xuất khẩu supe lân của Việt Nam còn rất khiêm tốn, mới đạt khoảng 100.000 tấn/năm, tương đương 10% lượng dư thừa. Nguyên nhân chính, theo Apromaco, là do gánh nặng thuế suất 5% đang làm giảm sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế. Trong khi đó, các quốc gia xuất khẩu lớn như Trung Quốc không áp thuế hoặc có mức thuế thấp hơn, tạo nên khoảng cách đáng kể về giá.
Bên cạnh đó, nhu cầu tiêu thụ phân đơn như supe lân tại thị trường trong nước còn có xu hướng giảm. Một loạt yếu tố như diện tích đất nông nghiệp bị thu hẹp, chính sách khuyến cáo sử dụng phân bón hợp lý để duy trì độ pH trung tính của đất, cùng xu hướng nông dân chuyển sang dùng phân bón tổng hợp đa thành phần đã khiến tiêu thụ supe lân ngày càng hạn chế. Điều này càng khẳng định xuất khẩu là hướng đi tất yếu để duy trì hoạt động ổn định của ngành.
Theo Nghị định số 26/2023/NĐ-CP, phân bón supe lân (mã hàng 31.03) thuộc diện chịu thuế xuất khẩu 5%. Trong khi đó, quy định trước đây lại dựa trên tỷ lệ giá trị tài nguyên, khoáng sản và chi phí năng lượng trong giá thành sản phẩm để xác định mức thuế. Cụ thể, nếu tổng chi phí này chiếm dưới 51% giá thành sản xuất, thì áp dụng thuế suất xuất khẩu 0%; ngược lại, nếu chiếm trên 51%, mới áp dụng mức thuế 5%.
Thực tế cho thấy, để sản xuất một tấn supe lân, doanh nghiệp cần khoảng 675 kg quặng apatit và 8,37 kWh điện. Tổng chi phí nguyên liệu và năng lượng chỉ chiếm 35 – 40% giá thành sản phẩm, thấp hơn nhiều so với ngưỡng 51%. Điều đó có nghĩa, mặt hàng supe lân hoàn toàn đủ điều kiện để áp dụng mức thuế 0% theo quy định cũ.
“Việc bỏ qua yếu tố tỷ lệ này và áp dụng chung mức thuế 5% với tất cả các sản phẩm, theo Apromaco, là chưa phù hợp với thực tiễn sản xuất. Điều này không chỉ gây khó khăn cho doanh nghiệp mà còn đi ngược với nguyên tắc ban hành thuế suất đã được Chính phủ xác lập từ trước: Áp dụng mức thuế suất 5% đối với loại phân bón chưa sản xuất được hoặc không đáp ứng đủ nhu cầu trong nước; áp dụng mức thuế suất 0% với loại phân bón sản xuất dư thừa, cần khuyến khích xuất khẩu”, Phó Tổng giám đốc Apromaco phân tích.
Theo đại diện Apromaco: Chính sách thuế 5% đã và đang gây suy giảm sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế của supe lân Việt Nam.
Hệ quả: Sức cạnh tranh suy giảm, nguy cơ thu hẹp ngành sản xuất
Theo đại diện Apromaco tại hội thảo, chính sách thuế 5% đã và đang gây ra nhiều hệ lụy: Suy giảm sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế, Supe lân Việt Nam phải gánh thêm chi phí thuế, trong khi các đối thủ trong khu vực được lợi thế về giá, khiến doanh nghiệp Việt khó chen chân vào các thị trường tiềm năng; Tồn kho gia tăng, sản xuất bị thu hẹp. Điển hình, Apromaco có năng lực sản xuất 350.000 tấn/năm, nhưng hiện chỉ dám vận hành ở mức 200.000 tấn/năm do khó tiêu thụ. Điều này dẫn đến việc lãng phí công suất đầu tư, máy móc thiết bị không được khai thác tối đa;
Ngoài ra, việc giữ mức thuế xuất hiện nay còn gây ảnh hưởng việc làm và thu ngân sách. Sản lượng giảm đồng nghĩa nhu cầu lao động sụt giảm, hàng nghìn công nhân có nguy cơ mất việc. Đồng thời, nguồn thu ngân sách từ thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế giá trị gia tăng cũng bị giảm sút. Theo ông Hùng, đáng lo lắng hơn là nguy cơ mất ngành, nếu duy trì thuế suất cao trong thời gian dài. Doanh nghiệp có thể buộc phải đóng cửa hoặc chuyển hướng kinh doanh, dẫn đến nguy cơ đánh mất một ngành sản xuất có vai trò quan trọng đối với nông nghiệp và xuất khẩu.
Từ những phân tích trên, Apromaco đã kiến nghị tại hội thảo: Sửa đổi Nghị định 26/2023/NĐ-CP theo hướng đưa thuế suất xuất khẩu supe lân trở về 0%, đúng với bản chất chi phí sản xuất và tình trạng dư thừa hiện nay; Xây dựng cơ chế điều hành linh hoạt, minh bạch, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp xuất khẩu phân bón, tránh tình trạng “nghẽn” chính sách gây thiệt hại kép cho cả doanh nghiệp và nền kinh tế; Tăng cường đối thoại nhà nước – doanh nghiệp, kịp thời cập nhật thực tiễn thị trường và điều chỉnh chính sách phù hợp, bảo đảm mục tiêu phát triển kinh tế bền vững.
Đáng chú ý, các văn kiện Đại hội XIII đã nhấn mạnh định hướng: “Đẩy mạnh xuất khẩu các sản phẩm có lợi thế cạnh tranh; hỗ trợ doanh nghiệp trong nước vươn ra thị trường quốc tế; phát triển công nghiệp chế biến sâu gắn với sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên”. Việc giảm thuế xuất khẩu supe lân, theo Apromaco, chính là một bước đi cụ thể hóa tinh thần chỉ đạo đó. Đây không phải là ưu đãi cục bộ cho một ngành, mà là giải pháp mang tính chiến lược để bảo vệ năng lực sản xuất quốc gia, giữ việc làm cho người lao động, và bảo đảm nguồn thu bền vững cho ngân sách Nhà nước.
Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam đang nỗ lực phục hồi sau giai đoạn khó khăn, việc hỗ trợ các ngành sản xuất chủ lực như phân bón không chỉ mang ý nghĩa kinh tế, mà còn góp phần duy trì ổn định xã hội, bảo đảm an ninh lương thực và tăng cường sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam trên trường quốc tế.
Từ góc độ doanh nghiệp, Phó Tổng giám đốc Apromaco nhấn mạnh rằng việc điều chỉnh thuế xuất khẩu supe lân về mức 0% là giải pháp cấp bách và cần thiết để tháo gỡ khó khăn hiện nay. Nhưng rộng hơn, đây còn là chính sách đúng đắn để bảo vệ sản xuất trong nước, thúc đẩy xuất khẩu, giữ vững tăng trưởng kinh tế bền vững theo tinh thần của Đảng và Chính phủ.
Hiệp hội Phân bón Việt Nam cùng các doanh nghiệp kỳ vọng Chính phủ và các bộ, ngành sớm lắng nghe và đưa ra quyết định hợp lý, tạo động lực cho ngành phân bón Việt Nam phát triển mạnh mẽ, đóng góp tích cực vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Nguồn: https://stockbiz.vn/tin-tuc/doanh-nghiep-mong-duoc-tra-lai-muc-thue-xuat-khau-0-cho-phan-bon-supe-lan/35446773
