Khi khởi nghiệp không còn gắn với giấc mơ làm chủ
“Em không muốn làm sếp, không muốn quản lý ai. Em chỉ muốn làm chủ thời gian của mình, được chọn công việc mình thích, được nghỉ khi muốn và sống theo nhịp của riêng em.” Đó là câu trả lời của Nguyễn Thảo Linh (22 tuổi), một Gen Z khởi nghiệp với một cửa hàng đồ vintage online, khi được hỏi về lý do không đi làm công ty sau khi tốt nghiệp ngành thiết kế thời trang.
Với thế hệ đi trước, khởi nghiệp là giấc mơ làm giàu, trở thành ông chủ, xây dựng doanh nghiệp lớn mạnh và dẫn dắt đội ngũ nhân viên. Nhưng Gen Z – sinh ra trong thời kỳ internet phát triển, chứng kiến sự biến động của thị trường lao động, dịch bệnh, và cuộc sống “tự do làm việc từ xa” – lại có quan điểm khác.
Đối với họ, khởi nghiệp không còn gắn liền với quyền lực quản trị, mà là lựa chọn để kiểm soát thời gian, không gian, nhịp làm việc, cảm xúc và các mối quan hệ. Họ thích làm chủ tài khoản cá nhân hơn là vận hành một công ty quy mô lớn. Nhiều người trẻ Gen Z chọn mở brand nhỏ, kênh nội dung số, tiệm cà phê niche, dịch vụ freelance hay cửa hàng online mà không có nhân viên, không có văn phòng.
Nguyễn Đức Tùng, 24 tuổi, từng là thực tập sinh marketing tại một công ty lớn, nay sống bằng nghề dựng video theo yêu cầu cho các kênh TikTok và YouTube. “Em làm việc từ Đà Lạt, sáng dậy trễ, làm việc khi thấy đủ hứng, thu nhập cũng ổn, 20–30 triệu mỗi tháng. Em không thấy mình cần ‘leo thang sự nghiệp’ hay mở công ty. Chỉ cần có khách đều, có tự do là đủ”.
Một người – một thương hiệu: Lối đi riêng của thế hệ sáng tạo
Nhiều Gen Z khởi nghiệp bằng cách biến chính bản thân mình thành thương hiệu. Một bạn trẻ biết làm nail, makeup, vẽ tranh, thậm chí chơi nhạc cụ đều có thể xây dựng kênh TikTok, tạo dịch vụ riêng và bán sản phẩm số. Không cần thuê người. Không cần đầu tư văn phòng. Mỗi Gen Z là một hệ sinh thái nhỏ, vừa sản xuất – vừa truyền thông – vừa bán hàng – vừa chăm sóc khách.
Hiện tượng này không chỉ giới hạn trong lĩnh vực sáng tạo. Nhiều người trẻ bán các khóa học tự thiết kế, làm đồ handmade, sản phẩm số (e-book, preset ảnh, mẫu nội dung), thậm chí tư vấn tâm lý, tài chính, hướng nghiệp. Họ không cần nhiều vốn, không cần gọi vốn, mà chỉ cần một nhóm khách hàng nhỏ đủ yêu thích và trung thành.
Tuy vậy, khởi nghiệp kiểu Gen Z cũng đối mặt với không ít thách thức: sự đơn độc trong vận hành, thu nhập bấp bênh, áp lực “luôn phải mới” và nguy cơ cạn ý tưởng. Nhiều bạn trẻ cho biết có giai đoạn họ vừa kiệt sức vừa chênh vênh, vì không có ai cùng chia sẻ công việc, không có sếp hướng dẫn, không có môi trường công ty để học hỏi.
Một nghiên cứu của nền tảng việc làm Freelancerviet cho thấy: 60% Gen Z làm freelance toàn thời gian trong 2 năm đầu đều có ý định quay về môi trường công ty, do thiếu định hướng dài hạn. Nhưng ngược lại, cũng có không ít người sau vài năm đã dần xây dựng được “nền tảng cá nhân” vững chắc – biến công việc tự do thành lối sống ổn định.
Chỉ muốn tự chủ
Thành công của Gen Z không nhất thiết là thăng chức, tăng lương hay sở hữu công ty có trụ sở hoành tráng. Nhiều người chỉ cần được làm việc theo cách mình muốn, có đủ thu nhập để sống thoải mái, dành thời gian cho những điều mình yêu thích – đã là “thành công”.
Điều này khiến khái niệm “khởi nghiệp” thay đổi đáng kể: không còn là sự kiện hoành tráng với logo, văn phòng, gọi vốn, mà là một chuỗi lựa chọn nhỏ – kiên định và bền bỉ – nhằm tạo ra một cuộc sống có kiểm soát, không gò ép.
Gen Z có thể không muốn làm sếp, nhưng họ rõ ràng đang là người nắm quyền quyết định cuộc sống của mình. Trong hành trình khởi nghiệp không giống ai ấy, họ không cần ai dẫn lối – chỉ cần một mạng wifi mạnh, vài kỹ năng nền tảng, và một ý tưởng cá nhân có hồn.
Nguồn: https://kinhtechungkhoan.vn/gen-z-khoi-nghiep-khong-han-da-la-de-lam-sep-1380070.html
