‘Hô biến’ hàng nghìn tỷ đồng lừa đảo thành tài sản mã hoá

Giá trị giao dịch tài sản mã hoá vượt 220 tỷ USD

Hôm nay (2/10), trong khuôn khổ Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia diễn ra diễn đàn “Thị trường tài sản số: Từ xu hướng tới bứt phá”.

Ông Vũ Quốc Huy – Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC) – cho biết, theo số liệu từ Chainalysis, Việt Nam hiện đứng thứ ba trong khu vực với dòng vốn tài sản mã hoá vào thị trường vượt 220 tỷ USD, tăng 55% so với năm trước. Điều này phản ánh rõ nhu cầu lớn trong chuyển tiền, tiết kiệm và ứng dụng trong các dịch vụ số.

Tuy nhiên, phần lớn hoạt động vẫn diễn ra trên các sàn quốc tế, gây tổn hại về thuế và ảnh hưởng đến công tác phòng chống rửa tiền, chống tài trợ khủng bố, phòng chống tội phạm công nghệ cao; đồng thời đặt ra yêu cầu xây dựng thị trường trong nước minh bạch, có kiểm soát và bảo vệ quyền lợi các bên liên quan.

Vừa qua, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 05/2025/NQ-CP về thí điểm thị trường tài sản mã hoá. Ông Tô Trần Hòa – Phó Trưởng ban Phát triển thị trường chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước – nhấn mạnh, nghị quyết là nền tảng quan trọng cho việc hình thành thị trường tài sản mã hoá trong nước, với quy định rõ về điều kiện phát hành, yêu cầu doanh nghiệp phát hành phải là pháp nhân tại Việt Nam và dựa trên tài sản thực; thiết lập các chuẩn mực chặt chẽ đối với tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hoá (VASP).

Theo đó, các VASP phải có vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỷ đồng, tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài không vượt quá 49% và hạ tầng công nghệ đáp ứng chuẩn an toàn cấp độ 4 trên thang 5 cấp độ. Ngoài việc cung cấp dịch vụ giao dịch và lưu ký, doanh nghiệp buộc phải công bố thông tin minh bạch, tách bạch tài sản khách hàng, có cơ chế giải quyết tranh chấp và bồi thường khi có sự cố.

Ông Hòa cho rằng, cơ chế thí điểm này không chỉ mở đường cho đổi mới sáng tạo, mà còn đóng vai trò “bộ lọc”, loại bỏ những mô hình tiềm ẩn rủi ro. Nhờ đó, thị trường có thể vận hành minh bạch, tạo niềm tin cho nhà đầu tư trong và ngoài nước, đồng thời giúp Việt Nam hội nhập với tiêu chuẩn quốc tế trong quản lý tài sản mã hoá.

Tài sản mã hóa bị lợi dụng, thất thoát thuế

Trên góc độ phòng chống tội phạm, Thượng tá Nguyễn Thành Chung – Phó Trưởng phòng 4, Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05), Bộ Công an – cho biết Nghị quyết 05 và Luật Công nghiệp Công nghệ số sẽ là căn cứ quan trọng giúp tăng cường hiệu quả công tác phòng chống tội phạm công nghệ .

Theo ông Chung, tài sản mã hoá đang có xu hướng bị lợi dụng để huy động vốn và các hoạt động trái phép khác trên không gian mạng, tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng an ninh quốc gia, trật tự xã hội, thất thoát thuế và công tác điều hành vĩ mô của Ngân hàng Nhà nước, Chính phủ. Thống kê trong 5 năm (12/2019 – 5/2024) đã phát hiện gần 20.000 vụ lừa đảo, liên quan hơn 17.000 đối tượng, gây thiệt hại trên 12.000 tỷ đồng.

Trong các vụ án, vụ việc lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng, phần lớn tiền do phạm tội mà có được chuyển thành tài sản mã hoá thông qua giao dịch trao đổi, mua bán ngang hàng được tổ chức tại các sàn quốc tế như Binance, HTX, OKX… với giá trị giao dịch hằng ngày lên tới hàng nghìn tỷ đồng.

Đại diện Cục A05 cũng lưu ý nguy cơ các sàn giao dịch tài sản mã hoá không được cấp phép thu thập, lưu trữ lượng lớn thông tin khách hàng nhưng không tuân thủ các quy định của Luật An ninh mạng, Luật Bảo vệ Dữ liệu cá nhân…

“Việc giao dịch tài sản mã hoá tại các sàn giao dịch nội địa được cấp phép không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống rửa tiền và tài trợ khủng bố của các cơ quan quản lý, mà còn trực tiếp đảm bảo quyền lợi khách hàng khi có tranh chấp xảy ra”, ông Chung nhấn mạnh.

Ông Phan Đức Trung – Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA), Chủ tịch Công ty 1Matrix – nhận định, việc sớm triển khai thí điểm với những loại tài sản có tính an toàn và minh bạch như trái phiếu Chính phủ, quỹ thị trường tiền tệ hay tín phiếu kho bạc phù hợp định hướng tại Nghị quyết 05 sẽ giúp thị trường khởi động theo chuẩn mực quốc tế và tạo nền tảng phát triển bền vững.

Ông Trung cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác quốc tế, coi việc đẩy mạnh kết nối với các định chế tài chính hàng đầu như BlackRock, Franklin Templeton, HSBC hay JPMorgan là bước đi then chốt để tham khảo chuẩn mực, áp dụng thông lệ toàn cầu và thu hút dòng vốn dài hạn.