Địa hình tạo ưu thế
Không sở hữu công nghệ độc quyền như Hòa Phát, nhưng với năng lực đặc thù trong thi công hầm xuyên núi, Tập đoàn Đèo Cả được đánh giá là một ứng viên sáng giá trong dự án đường sắt cao tốc Bắc Nam.
Dự án đường sắt cao tốc Bắc Nam được xác định là công trình hạ tầng trọng điểm quốc gia, với tổng chiều dài khoảng 1.545 km, nối từ Hà Nội đến TP.HCM, đi qua 20 tỉnh, thành. Theo phương án được Bộ Giao thông Vận tải đề xuất và đã được Quốc hội xem xét, dự án sẽ được phân kỳ đầu tư thành hai đoạn chính: Hà Nội – Vinh và Nha Trang – TP.HCM. Tổng vốn đầu tư toàn tuyến có thể lên tới 67 tỷ USD.
Bên cạnh quy mô tầm cỡ của dự án, với đặc thù là dự án kéo dài từ Bắc vào Nam, vấn đề địa hình cũng rất được quan tâm, dự kiến tuyến đường sẽ đi qua các khu vực địa hình phức tạp như Bắc Trung Bộ, duyên hải miền Trung và Nam Trung Bộ – nơi đồi núi chiếm tỷ trọng không nhỏ, nhiều đoạn phải thi công hầm dài xuyên núi hoặc hệ thống cầu cạn lớn. Đây là dạng hạ đòi hỏi nhà thầu phải có kinh nghiệm chuyên biệt.
Nếu coi các yếu tố kỹ thuật đường ray, đoàn tàu là phần “mặt nổi” của dự án, thì các hạng mục như nền đường, hầm xuyên núi và cầu lớn mới là phần “chôn sâu” quyết định cả tiến độ lẫn chất lượng công trình. Trong những hạng mục ấy, không nhiều doanh nghiệp nội địa đủ khả năng đảm nhận toàn bộ, và Đèo Cả nổi bật nhờ sở trường thi công hạ tầng ở địa hình hiểm trở.
Đèo Cả và bước đi chủ động
Được biết, Tập đoàn Đèo Cả khởi nguồn từ một xí nghiệp xây lắp nhỏ tại Phú Yên vào năm 1985, chuyên sửa chữa cơ khí và điện. Đến đầu những năm 2000, công ty được chuyển đổi thành Công ty TNHH Hải Thạch dưới sự điều hành của ông Hồ Minh Hoàng. Giai đoạn này đánh dấu bước mở rộng sang lĩnh vực xây dựng hạ tầng với nhiều dự án chiếu sáng và cải tạo giao thông địa phương.
Bước ngoặt đến vào năm 2009 khi Hải Thạch tham gia đầu tư dự án Hầm Đèo Cả – công trình giao thông quan trọng nối Phú Yên và Khánh Hòa. Đây là lần đầu tiên một doanh nghiệp tư nhân Việt Nam đảm nhận vai trò tổng thầu kiêm nhà đầu tư một dự án hầm đường bộ quy mô lớn. Tiếp đó, công ty lần lượt thực hiện các dự án hầm Cù Mông, hầm Hải Vân 2 và mở rộng mạng lưới quản lý hạ tầng giao thông với hơn 275 km đường cao tốc và 15 trạm thu phí.
Năm 2018, công ty chính thức đổi tên thành Công ty CP Tập đoàn Đèo Cả, mở rộng quy mô với mô hình tập đoàn đa ngành. Cùng thời điểm, Đèo Cả tham gia tái cấu trúc, giải cứu và hoàn thành nhiều dự án trọng điểm đang đình trệ như cao tốc Bắc Giang – Lạng Sơn và Trung Lương – Mỹ Thuận. Đây là các công trình từng bị chậm tiến độ do thiếu vốn và vướng mắc thủ tục pháp lý.
Trong những năm gần đây, Đèo Cả tiếp tục tham gia loạt dự án chiến lược như cao tốc Khánh Hòa – Buôn Ma Thuột, Vành đai 3 TP.HCM, sân bay Long Thành và hầm đường sắt Khe Nét (thuộc tuyến đường sắt Bắc – Nam). Các dự án này đa phần ứng dụng mô hình đầu tư PPP hoặc ODA, cho thấy bước chuyển của doanh nghiệp từ nhà thầu sang vai trò tổ chức và quản trị dự án.
Hiện nay, Đèo Cả được biết đến là một trong số ít doanh nghiệp tư nhân Việt Nam có kinh nghiệm đầu tư, xây dựng và vận hành các công trình hạ tầng phức tạp, đặc biệt là hầm đường bộ xuyên núi, loạt công trình lớn mang tính biểu tượng như hầm Đèo Cả, hầm Cù Mông, hầm Hải Vân 2… là những dự án yêu cầu thi công hầm xuyên núi, quản lý chất lượng kỹ thuật cao và đảm bảo an toàn vận hành trong điều kiện khắc nghiệt đã làm nên tên tuổi của doanh nghiệp này.
Với tổng mức đầu tư các dự án đang quản lý lên tới khoảng 100.000 tỷ đồng, Tập đoàn Đèo Cả giữ vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển kết cấu hạ tầng quốc gia.
Điều đáng chú ý là thay vì chỉ thi công theo đơn đặt hàng, Đèo Cả nhiều năm qua đã xây dựng được mô hình tổng thể – từ thiết kế, quản lý dự án, điều phối vốn đầu tư đến tổ chức thi công – một cách bài bản và chủ động. Năng lực tổ chức này không chỉ thể hiện ở kỹ thuật, mà còn ở khả năng quản trị các dự án công – tư (PPP) lớn, kiểm soát chi phí, dòng tiền và chất lượng thi công cùng lúc.
Và có lẽ cũng vì vậy, Đèo Cả không chọn cách “chờ được giao”, mà chủ động bước vào cuộc chơi đường sắt cao tốc bằng một kiến nghị chính sách cụ thể gửi lên Chính phủ từ tháng 10/2024. Trong văn bản này, tập đoàn đề xuất chia dự án thành hai hợp phần rõ ràng:
Hợp phần hạ tầng cứng, bao gồm cầu, đường, hầm – nên ưu tiên cho doanh nghiệp trong nước có đủ năng lực kỹ thuật và thành tích thi công thực tế.
Hợp phần công nghệ kỹ thuật cao – bao gồm đầu máy, toa xe, hệ thống tín hiệu… – nên giao cho các liên danh giữa doanh nghiệp Việt và đối tác nước ngoài để học hỏi và chuyển giao.
Cách đặt vấn đề của Đèo Cả không đơn thuần là một lời xin giao thầu. Thay vào đó, đây là một kiến nghị mang tính chiến lược: gợi mở cách chia phần công việc hợp lý theo đúng năng lực thực tế của doanh nghiệp nội – ngoại. Quan trọng hơn, doanh nghiệp này cũng đề xuất vai trò dẫn dắt của những đơn vị nội địa “có thành tích cụ thể” làm đầu mối kết nối, đào tạo và chia sẻ cho các doanh nghiệp khác.
Một cách gián tiếp, Đèo Cả đang định vị mình như một trung tâm tổ chức chuỗi cung ứng hạ tầng. Nhìn vào thực tế, dù dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam vẫn đang trong giai đoạn chuẩn bị, tuy nhiên nếu nhìn theo phương án phân kỳ, với nhiều đoạn đi qua địa hình hiểm trở ở miền Trung, nơi hầm xuyên núi sẽ đóng vai trò quan trọng thì cơ hội cho Đèo Cả là rất lớn.
Ở một cấp độ khác, chính sách ưu tiên doanh nghiệp nội địa, nội địa hóa hạ tầng trong các dự án trọng điểm đang là chủ trương được đẩy mạnh. Điều này cũng từng tạo cơ hội lớn cho các doanh nghiệp trong nước như Hòa Phát, Vingroup, Thaco… Và với Đèo Cả, việc tích lũy năng lực thi công hạ tầng đồi núi xuyên suốt nhiều năm, cùng với khả năng tổ chức tài chính và quản trị dự án sẽ là là nền tảng quan trọng để bước vào vai trò quan trọng trong dự án mang tầm vóc của nước ta.
Nguồn: https://kinhtechungkhoan.vn/hoa-phat-co-cong-nghe-doc-quyen-nhung-doanh-nghiep-nay-cung-khong-he-kem-the-trong-du-an-duong-sat-cao-toc-bac-nam-1383658.html
