Hòa Phát (HPG) và ‘tấm khiên thép’ giúp né đòn thuế từ EU

Ngày 14/3/2025, Ủy ban châu Âu (EC) chính thức công bố áp thuế chống bán phá giá tạm thời đối với một số sản phẩm thép cán nóng (HRC) nhập khẩu từ Ai Cập, Ấn Độ, Nhật Bản và Việt Nam. Tuy nhiên, một diễn biến đáng chú ý là Tập đoàn Hòa Phát (HPG) đã không bị đưa vào danh sách bị áp thuế.

Theo Hòa Phát, có hai yếu tố quan trọng giúp doanh nghiệp vượt qua mức thuế chống bán phá giá tạm thời từ EU

Trong khi đó, Formosa và nhiều doanh nghiệp xuất khẩu thép cán nóng khác của Việt Nam vẫn phải đối mặt với mức thuế 12,1% khi xuất khẩu vào EU. Các nhà sản xuất thép Nhật Bản chịu mức thuế từ 6,9% đến 33%, còn Ai Cập bị áp thuế 15,6%. Điều này đồng nghĩa với việc Hòa Phát đang có lợi thế cạnh tranh lớn tại thị trường châu Âu so với các đối thủ cùng ngành.

Ngay sau thông báo từ EC, Tập đoàn Hòa Phát đã có phản hồi chính thức trên website, nhấn mạnh rằng việc thép cán nóng của doanh nghiệp không bị áp thuế phản ánh năng lực xử lý các vấn đề pháp lý quốc tế và chiến lược sản xuất hiệu quả.

Theo Hòa Phát, có hai yếu tố quan trọng giúp doanh nghiệp vượt qua mức thuế chống bán phá giá tạm thời từ EU. Trước hết, thép cán nóng của Hòa Phát được sản xuất trên dây chuyền công nghệ hiện đại, giúp tối ưu hóa quy trình và kiểm soát chi phí hiệu quả. Nhờ đó, giá thành sản phẩm luôn giữ ở mức cạnh tranh, tránh những nghi ngờ liên quan đến hành vi bán phá giá.

Bên cạnh đó, trong quá trình điều tra của EC khởi xướng từ ngày 8/8/2024, Hòa Phát đã chủ động hợp tác và cung cấp dữ liệu đầy đủ, minh bạch. Việc minh bạch trong quản lý và báo cáo thông tin đã giúp doanh nghiệp chứng minh rõ ràng rằng sản phẩm của mình không vi phạm các quy định về bán phá giá. Đây cũng là một lợi thế quan trọng giúp Hòa Phát có được kết quả thuận lợi trong vụ việc lần này.

Có thể thấy việc thép cán nóng Hòa Phát không bị áp thuế chống bán phá giá cho thấy trình độ và kinh nghiệm xử lý các vấn đề pháp lý trên thị trường quốc tế của Tập đoàn ngày càng được nâng cao. Đặc biệt, các doanh nghiệp hạ nguồn sử dụng HRC Hòa Phát có cơ hội xuất khẩu sang EU mà không lo ngại về nguồn gốc xuất xứ và phá giá nguyên liệu.

Theo thông báo của EC, các sản phẩm bị áp thuế tạm thời bao gồm một số mặt hàng thép cán phẳng bằng sắt, thép không hợp kim hoặc thép hợp kim khác, có dạng cuộn hoặc không cuộn, không được gia công thêm ngoài cán nóng, không phủ hoặc mạ. Điều này đồng nghĩa với việc nhiều doanh nghiệp Việt Nam vẫn phải chịu mức thuế 12,1%, ảnh hưởng không nhỏ đến sức cạnh tranh của ngành thép trong nước tại thị trường EU.

Việc vượt qua đợt điều tra chống bán phá giá lần này không chỉ giúp Hòa Phát duy trì vị thế tại thị trường mà còn mở ra cơ hội xuất khẩu rộng hơn trong tương lai. Kể từ khi lô thép cuộn cán nóng đầu tiên ra đời vào tháng 5/2020, Hòa Phát đã không ngừng nâng cao năng lực sản xuất, nghiên cứu phát triển nhiều dòng sản phẩm khác nhau để đáp ứng nhu cầu của thị trường trong và ngoài nước.

Mặt hàng bị ‘soi’ nhiều nhất

Mặc dù ngành sản xuất thép của Việt Nam hiện xếp thứ 13 thế giới và dẫn đầu khu vực ASEAN, nhưng đây cũng là một trong những mặt hàng bị nhiều quốc gia áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại nhiều nhất.

Tính đến hết tháng 5/2024, Việt Nam đã phải đối mặt với tổng cộng 252 vụ điều tra phòng vệ thương mại từ nước ngoài, trong đó khoảng 30% liên quan đến các sản phẩm thép. Các dòng sản phẩm bị điều tra khá đa dạng, từ thép mạ, thép không gỉ cán nguội, thép phủ màu, ống thép đến các mặt hàng tiêu dùng như mắc áo bằng thép hay đinh thép. Hầu hết các vụ kiện tập trung ở những thị trường xuất khẩu quan trọng của Việt Nam như Hoa Kỳ, EU, Úc, Malaysia, Indonesia…

Theo TS. Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập (VCCI), trong nhóm hàng hóa chịu biện pháp phòng vệ thương mại nhiều nhất của WTO, thép luôn là cái tên nổi bật. Số liệu từ WTO cho thấy, từ năm 1995 đến 2023, thế giới đã ghi nhận 2.123 vụ kiện liên quan đến bán phá giá đối với thép, chưa kể các vụ kiện chống trợ cấp hay tự vệ. Đáng chú ý, trong 5 năm gần đây, từ 2019 đến nay, số vụ kiện chống bán phá giá với sản phẩm thép đã chiếm gần 49% tổng số vụ việc trong suốt 30 năm qua.

Riêng tại Việt Nam, thép cũng là nhóm hàng bị áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại nhiều nhất. Trong số 28 vụ phòng vệ thương mại từng được thực hiện tại Việt Nam, có tới 12 vụ liên quan đến thép, tương đương khoảng 46% tổng số vụ. Ở phạm vi quốc tế, các nước đã áp dụng 73 biện pháp phòng vệ thương mại đối với thép xuất khẩu từ Việt Nam, cho thấy mức độ bảo hộ thị trường ngày càng chặt chẽ của các quốc gia nhập khẩu.

Về vấn đề này, bà Nguyễn Thị Thu Trang nhận định rằng rất khó để đánh giá liệu số lượng biện pháp phòng vệ thương mại của Việt Nam đã đủ hay chưa. Tuy nhiên, bà cũng nhấn mạnh rằng ngành thép đang đối mặt với nguy cơ cạnh tranh không lành mạnh từ hàng nhập khẩu cao hơn nhiều so với các ngành khác, đòi hỏi có những biện pháp ứng phó phù hợp để bảo vệ doanh nghiệp trong nước.