Hơn 70.000 tỉ đồng đổ vào chứng khoán đến từ đâu?

Phiên giao dịch ngày 29-7 đã để lại một cú sốc lớn với thị trường chứng khoán Việt Nam khi VN-Index sụt giảm tới 64 điểm, tương đương hơn 4,1% – mức giảm mạnh nhất khu vực châu Á trong ngày. 

Chỉ trong một phiên, gần 280.000 tỉ đồng vốn hóa trên sàn HoSE đã “bốc hơi”, cùng với đó là giá trị giao dịch lập kỷ lục lịch sử, chạm ngưỡng gần 76.000 tỉ đồng, tức hơn 2,5 tỉ USD. 

Diễn biến này không chỉ làm rung lắc thị trường mà còn tạo ra làn sóng hoang mang trong giới đầu tư, đặc biệt sau khi một công ty chứng khoán lớn bất ngờ thông báo cắt giảm tỉ lệ cho vay ký quỹ (margin) đối với hàng loạt cổ phiếu. Động thái này càng khiến nhà đầu tư lo ngại rằng thị trường đang bước vào một giai đoạn bất ổn ngắn hạn.

Vì sao chứng khoán giảm mạnh? 

Tuy nhiên, góc nhìn chuyên môn lại cho thấy một bức tranh ít bi quan hơn. TS Nguyễn Anh Vũ, Trưởng Khoa Tài chính, Trường Đại học Ngân hàng TP HCM, cho rằng việc các công ty chứng khoán siết margin thực chất phản ánh một cảnh báo cần thiết về tình trạng đầu cơ trong giai đoạn tăng nóng vừa qua. 

Ông cũng nhấn mạnh nếu nhìn xa hơn thì các thị trường đang chờ được nâng hạng lên thị trường mới nổi thường ghi nhận làn sóng tăng trưởng mạnh trước và trong giai đoạn nâng hạng. Việt Nam cũng không nằm ngoài quy luật này. Việc thị trường có thể đón nhận dòng vốn ngoại mới là một yếu tố mang tính dài hạn, không bị chi phối bởi biến động ngắn hạn như việc điều chỉnh margin.

Do đó, theo TS Vũ, nhà đầu tư hiểu biết sẽ không vội vã hoảng loạn, nhất là khi tăng trưởng gần đây chủ yếu đến từ nhóm cổ phiếu vốn hóa lớn (bluechips), khiến chỉ số P/E vẫn trong vùng định giá hợp lý.

Cùng quan điểm tích cực, ông Huỳnh Anh Tuấn, Tổng Giám đốc Công ty Chứng khoán Vikki, cho rằng lượng tiền đổ vào thị trường gần đây tuy kỷ lục nhưng không phải là bất thường. Thực tế, đó là dòng vốn đã được dự đoán từ trước, bao gồm tiền rút từ tài khoản tiết kiệm, dòng tiền tạm nghỉ từ các nhà đầu tư từng chốt lời, và đặc biệt là sự quay lại của những nhà đầu tư cũ đã có kinh nghiệm thị trường, chứ không phải là làn sóng F0 thiếu nền tảng như giai đoạn 2020-2021.

Ông Tuấn còn chia sẻ quan sát rằng nhiều doanh nghiệp hiện đang tận dụng lãi suất thấp, nguồn tiền nhàn rỗi để đầu tư vào thị trường chứng khoán, cho thấy một niềm tin dài hạn về tiềm năng tăng trưởng, không khác gì giai đoạn thị trường bùng nổ trong đại dịch COVID-19.

Với mức tăng 200-300 điểm chỉ trong vài tuần, việc một số nhà đầu tư – đặc biệt là các tập đoàn tư nhân sở hữu cổ phiếu vốn hóa lớn – tiến hành chốt lời cũng là điều hoàn toàn hợp lý, không phản ánh sự rút lui toàn diện khỏi thị trường. 

Chốt lời không có gì sai

Trong khi đó, ông Phương (một nhà đầu tư ngụ phường An Lạc, TP HCM) cho biết ông không ngờ thị trường lại tăng mạnh như vậy trong thời gian ngắn, giúp ông đạt mức sinh lời 30% chỉ trong vòng 2 tháng. Ông đã chốt lời trong phiên cuối tuần trước để “giữ thành quả”, nhất là khi mức lợi nhuận đã vượt kỳ vọng ban đầu. “Nếu có lên nữa tôi cũng không tiếc, vì tôi đã đặt ra giới hạn kỳ vọng từ đầu. Khi giảm, tôi sẽ mua lại. Tôi không nghĩ thị trường chứng khoán có thể tăng hoài được” – ông Phương chia sẻ thẳng thắn.

Một giám đốc môi giới tại Công ty CP Chứng khoán VPS đánh giá rằng phiên giảm sâu ngày 29-7 phần lớn đến từ tâm lý hoảng loạn của nhà đầu tư cá nhân, chứ không xuất phát từ các yếu tố cơ bản. Việc một số công ty chứng khoán bất ngờ thông báo hạ tỉ lệ margin đã ảnh hưởng mạnh tới tâm lý thị trường, mặc dù thực tế mức điều chỉnh chỉ vài ngàn tỉ đồng, một con số rất nhỏ so với tổng dư nợ margin toàn thị trường hiện nay. 

Theo ông, đây rõ ràng không phải là lý do đủ lớn để khiến thị trường sụt giảm mạnh đến vậy nếu nhìn ở khía cạnh cung – cầu và dòng tiền. Nguyên nhân chủ yếu đến từ nhiều cổ phiếu  đã tăng mạnh từ 20% đến 50% chỉ trong vòng 1-2 tháng qua, do đó việc nhà đầu tư chốt lời để bảo toàn lợi nhuận là điều có thể hiểu được và thường khiến thị trường tạm thời rung lắc. 

Nhưng chuyên gia này cũng lưu ý “chốt lời không hẳn là tín hiệu xấu”, bởi đây chính là cơ chế luân chuyển dòng tiền: dòng tiền cũ đã chốt lời sẽ được thay thế bằng dòng tiền mới đang chờ bên ngoài. Với thanh khoản kỷ lục trong thời gian gần đây, thị trường vẫn có thể hấp thụ tốt lượng cổ phiếu được bán ra và nhịp điều chỉnh hiện tại (nếu có) sẽ diễn ra nhanh và mang tính lành mạnh hơn là báo hiệu một xu hướng tiêu cực.

Ông cho biết thêm trong lịch sử thị trường chứng khoán Việt Nam đã từng xuất hiện nhiều phiên giảm sâu ngay trước khi thị trường bật tăng mạnh trở lại trong ngày kế tiếp. Các phiên giảm như ngày 29-7 thường đến từ yếu tố tâm lý hành vi chứ không xuất phát từ những bất ổn vĩ mô hay tài chính lớn nào.