Mục tiêu tự chủ nguồn cung vật liệu chiến lược
Ngày 6/10, thông tin Tập đoàn Vingroup (HOSE: VIC) chính thức thành lập Công ty TNHH VinMetal với vốn điều lệ 10.000 tỷ đồng đã khiến nhiều người không khỏi bất ngờ. Trong khi thị trường còn đang theo dõi những bước đi của VinFast và chuỗi năng lượng – hạ tầng, Tập đoàn của tỷ phú Phạm Nhật Vượng lại tiếp tục mở rộng sang lĩnh vực luyện kim, đây là ngành vốn được xem là “nền móng của nền móng” trong công nghiệp nặng.
Theo công bố, VinMetal được định hướng sản xuất thép đặc chủng và thép cuộn cán nóng (HRC) với công suất giai đoạn 1 đạt 5 triệu tấn/năm, đặt tại Khu kinh tế Vũng Áng (Hà Tĩnh). Tuy nhiên, khác với mô hình truyền thống của các nhà sản xuất thép trong nước, VinMetal được thiết kế để phục vụ nhu cầu nội bộ trong hệ sinh thái Vingroup, từ ô tô điện VinFast, các dự án nhà ở và đô thị của Vinhomes cho đến những công trình hạ tầng quy mô lớn.
Mục tiêu của bước đi này không nằm ở “cuộc đua thị phần”, mà ở bài toán tự chủ nguồn cung vật liệu chiến lược. Trong bối cảnh Việt Nam vẫn phải nhập khẩu phần lớn thép ô tô và thép kết cấu phức tạp từ Nhật Bản, Hàn Quốc, việc Vingroup chủ động sản xuất trong nước sẽ giúp giảm chi phí, kiểm soát chuỗi cung ứng và đảm bảo ổn định cho các dự án tầm quốc gia mà tập đoàn đang triển khai.
Cuộc chơi thép ray giữa 2 “ông lớn” sẽ ra sao?
Tuy nhiên, ở tầm nhìn xa hơn, Vingroup còn đề cập đến tham vọng sản xuất thép ray đường sắt, phục vụ cho các tuyến cao tốc Bắc – Nam, Hà Nội – Quảng Ninh hay TP.HCM – Cần Giờ, đây là những tuyến mà tập đoàn đang nghiên cứu đầu tư. Đó là một tín hiệu mới, cho thấy tham vọng đồng bộ hóa từ phương tiện đến hạ tầng giao thông – nơi thép trở thành mắt xích chiến lược trong chuỗi công nghiệp “Make in Vietnam”.
Đáng chú ý, trước khi Vingroup tuyên bố bước chân vào lĩnh vực luyện kim, Tập đoàn Hòa Phát (HOSE: HPG) đã là cái tên duy nhất trong nước kiên trì theo đuổi mục tiêu làm chủ công nghệ sản xuất thép ray, loại vật liệu được ví như “xương sống” của ngành đường sắt hiện đại. Đây là sản phẩm đòi hỏi tiêu chuẩn kỹ thuật cực kỳ khắt khe, từ khả năng chịu lực, chống mài mòn đến độ bền kéo dài hàng chục năm vận hành.
Trong nước, nhu cầu thép ray đang rất lớn, tuy nhiên hầu hết các dự án cần sử dụng đến thép ray đều đang được Tập đoàn Vingroup theo đuổi nghiên cứu, đáng chú ý nhất phải kể đến siêu dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam với vốn đầu tư dự kiến lên tới 67 tỷ USD.
Ngay từ năm 2021, Tập đoàn của tỷ phú Trần Đình Long đã công bố ý định dấn thân sâu vào mảng thép ray. Hồi cuối tháng 5 vừa qua, Hòa Phát chính thức ký kết hợp tác với Tập đoàn SMS Group (Đức), một trong những nhà cung cấp công nghệ luyện kim hàng đầu thế giới để xây dựng dây chuyền sản xuất thép ray và thép hình với công suất 700.000 tấn/năm. Dự án nằm trong tổ hợp Hòa Phát Dung Quất (Quảng Ngãi) có tổng vốn đầu tư 14.000 tỷ đồng, dự kiến hoàn thành lắp đặt trong 20 tháng và đi vào vận hành thương mại từ quý I/2027.
.jpg)
Sau thỏa thuận này, Hòa Phát trở thành doanh nghiệp duy nhất ở Đông Nam Á sản xuất ray tàu cao tốc. Với cấu trúc sản xuất khép kín từ quặng sắt, luyện gang, cán thép đến thành phẩm, Hòa Phát gần như làm chủ toàn bộ chuỗi giá trị, yếu tố giúp doanh nghiệp kiểm soát chi phí, chủ động chất lượng và đảm bảo tính cạnh tranh về giá.
Tổng Giám đốc Nguyễn Việt Thắng từng khẳng định: “Hòa Phát không đầu tư để lấy tiếng. Chúng tôi chỉ làm khi bài toán hiệu quả được chứng minh”. Câu nói này không chỉ phản ánh bản sắc thận trọng của Hòa Phát mà còn cho thấy tầm nhìn dài hạn, thép ray không đơn thuần là một sản phẩm, mà là tấm vé để doanh nghiệp bước vào sân chơi vật liệu hạ tầng chiến lược, nơi các dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam, metro đô thị hay logistics liên vùng sẽ cần hàng triệu tấn thép đặc chủng trong nhiều năm tới.
Đối với dự án sản xuất thép ray đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, dù chưa xác định được giá bán cụ thể, Hòa Phát vẫn tự tin có thể kiểm soát chi phí và đảm bảo lợi nhuận nhờ lợi thế về công nghệ, quy mô và chuỗi sản xuất khép kín.
Nói thêm về sự cạnh tranh, tại ĐHĐCĐ thường niên 2025 được tổ chức hồi tháng 4, trả lời cổ đông về lo ngại dự án mới của Xuân Thiện sẽ làm thị trường thêm cạnh tranh, ông Trần Đình Long cho biết, Hòa Phát không sợ cạnh tranh, chưa sợ cái gì cả. Chủ tịch Trần Đình Long nói vui “mất dây thần kinh sợ rồi”.
Sự xuất hiện của Vingroup với VinMetal khiến bức tranh này trở nên sôi động hơn. Lần đầu tiên, Hòa Phát không còn là “người một mình một chợ” trong phân khúc thép ray. Dù vậy, nhiều chuyên gia nhận định lợi thế tiên phong vẫn thuộc về Hòa Phát. Sau hơn hai thập kỷ xây dựng năng lực luyện kim, từ công nghệ lò cao, cán nguội đến cơ khí chế tạo, tập đoàn này đã tích lũy được hệ thống kiểm định chất lượng, nhân lực kỹ thuật và quan hệ cung ứng mà khó đối thủ nào có thể xây dựng trong thời gian ngắn.
Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng công ty Đường sắt Việt Nam, ông Đặng Sỹ Mạnh, từng nhấn mạnh: “Ngành thép và cơ khí chế tạo của Việt Nam, đặc biệt là Hòa Phát, hoàn toàn có khả năng sản xuất hàng trăm ngàn thanh ray chất lượng cao mỗi năm”. Đây là sự ghi nhận đáng giá, mở đường cho khả năng nội địa hóa vật liệu phục vụ các dự án quốc gia mà lâu nay vẫn phải nhập khẩu từ Nhật Bản hoặc châu Âu với chi phí đắt đỏ.
Không chỉ dừng lại trong nước, Hòa Phát còn ấp ủ kế hoạch xuất khẩu thép ray sang các thị trường đang phát triển tại Đông Nam Á, Trung Đông và châu Phi – những nơi nhu cầu hạ tầng đường sắt đang tăng mạnh. Nếu thành công, sản phẩm “Made by Hòa Phát” sẽ có cơ hội đặt dấu ấn trên bản đồ thép toàn cầu, tương tự như cách HPG từng làm với thép xây dựng và HRC trong thập kỷ trước.
Trong bối cảnh đó, việc Vingroup tham gia không chỉ tạo sức ép cạnh tranh, mà còn gián tiếp thúc đẩy Hòa Phát hoàn thiện nhanh hơn chuỗi thép chất lượng cao, bước đi cần thiết để tiến tới mục tiêu “tự chủ vật liệu – dẫn dắt thị trường” mà doanh nghiệp đã theo đuổi suốt hai mươi năm qua.
Nguồn: https://kinhtechungkhoan.vn/khong-con-doc-quyen-tai-cuoc-choi-thep-ray-vi-chu-tich-mat-day-than-kinh-so-can-tang-ga-o-du-an-14-000-ty-1406241.html
