Hạ tầng trạm sạc – mắt xích chiến lược trong chuyển đổi năng lượng
Hiệp hội Ô tô, Xe máy, Xe đạp Việt Nam (VAMOBA) vừa có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, kiến nghị xây dựng mô hình phát triển hạ tầng trạm sạc xe điện theo hướng mở, đa thương hiệu, nhằm đảm bảo cạnh tranh bình đẳng, tránh hình thành thế độc quyền hạ tầng trong giai đoạn phát triển ban đầu của ngành công nghiệp xe điện Việt Nam.
Trong văn bản, VAMOBA cho biết Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách khuyến khích phát triển phương tiện giao thông điện hóa, góp phần thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng “0” (Net Zero) vào năm 2050.
Thực tế thời gian qua, nhiều tập đoàn và doanh nghiệp lớn đã chủ động đầu tư và triển khai hệ thống trạm sạc quy mô toàn quốc. Tiêu biểu, Vingroup/V-Green đã lắp đặt hàng nghìn trạm sạc trên cả nước và đang mở rộng ra hầu hết các tỉnh, thành; PVOIL và PV Power phối hợp Vingroup tích hợp trạm sạc tại hệ thống cửa hàng xăng dầu; trong khi TMT Motors, Dat Bike, EBOOST và một số doanh nghiệp khác cũng công bố kế hoạch đầu tư hạ tầng sạc điện.
Tuy nhiên, theo Hiệp hội, phần lớn hệ thống trạm sạc hiện nay được thiết kế chủ yếu phục vụ cho xe cùng thương hiệu, hạn chế khả năng tiếp cận của các hãng xe và doanh nghiệp khác. Thực trạng này tiềm ẩn nguy cơ hình thành mô hình độc quyền hạ tầng, khiến các doanh nghiệp Việt Nam nhỏ và vừa, đặc biệt là các hội viên của VAMOBA gặp khó khăn trong việc tham gia và phát triển thị trường.
Hiệp hội nhận định, hạ tầng trạm sạc xe điện là tài sản công cộng mang tính chiến lược, gắn liền với an ninh năng lượng quốc gia và mục tiêu phát triển bền vững. Nếu để hình thành mô hình khép kín, độc quyền, Việt Nam có thể đối mặt với nguy cơ “khóa hạ tầng thiết yếu”, dẫn đến tình trạng phụ thuộc vào một số ít tập đoàn lớn, hạn chế cơ hội phát triển của doanh nghiệp trong nước, đồng thời khiến người tiêu dùng bị thu hẹp lựa chọn và chi phí xã hội gia tăng.
Ngược lại, nếu hạ tầng trạm sạc được thiết kế theo hướng mở, có khả năng tích hợp và chia sẻ giữa các hãng xe, Nhà nước sẽ tạo lập được một hệ sinh thái cạnh tranh lành mạnh, khuyến khích xã hội hóa đầu tư, thu hút nguồn lực tư nhân và bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng. Theo kinh nghiệm quốc tế tại Liên minh châu Âu (EU), Nhật Bản và Hàn Quốc, chuẩn kết nối chung, hạ tầng mở và cơ chế quản lý minh bạch là điều kiện tiên quyết giúp phổ cập phương tiện điện và phát triển thị trường bền vững.
Kiến nghị 4 nhóm giải pháp
Trên cơ sở đó, Hiệp hội Ô tô, Xe máy, Xe đạp Việt Nam kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét, chỉ đạo một số nội dung cụ thể nhằm bảo đảm định hướng phát triển hạ tầng sạc mở và cạnh tranh bình đẳng:
Thứ nhất, ban hành bộ tiêu chuẩn kỹ thuật và quy định pháp lý cho hệ thống trạm sạc mở. Xây dựng tiêu chuẩn quốc gia về chuẩn sạc chung và giao thức kết nối, đảm bảo mọi phương tiện đủ điều kiện kỹ thuật đều có thể sử dụng trạm sạc, không phân biệt thương hiệu hay nhà sản xuất.
Thứ hia, quy định rõ nguyên tắc không độc quyền trong đầu tư hạ tầng sạc. Yêu cầu các doanh nghiệp đầu tư cho phép các hãng xe và đơn vị khác được truy cập, sử dụng hạ tầng theo cơ chế thương mại công khai – minh bạch – không phân biệt đối xử.
Thứ ba, thiết lập cơ chế quản lý, giám sát và công khai thông tin
Cơ quan quản lý Nhà nước cần giám sát, kiểm tra định kỳ, đồng thời yêu cầu chủ đầu tư công khai giá dịch vụ, năng lực hạ tầng và chế độ bảo hành; các thông tin về mạng lưới trạm sạc cần được cập nhật thường xuyên, minh bạch với người tiêu dùng.
Thứ tư, hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam tham gia đầu tư hạ tầng sạc mở. Ban hành chính sách ưu đãi về quỹ đất, thuế và vốn vay ưu đãi cho các doanh nghiệp trong nước, đặc biệt là hội viên VAMOBA, khuyến khích mô hình liên kết – đồng đầu tư nhằm tạo sự tham gia đa dạng, tránh tập trung nguồn lực vào một số ít tập đoàn lớn.
VAMOBA nhấn mạnh, đây là thời điểm cần có khung chính sách thống nhất, minh bạch và cởi mở để vừa khuyến khích doanh nghiệp tiên phong đầu tư, vừa đảm bảo môi trường cạnh tranh công bằng cho toàn thị trường, tránh nguy cơ hình thành thế độc quyền trong lĩnh vực hạ tầng sạc – yếu tố then chốt của ngành công nghiệp xe điện tương lai.
Nguồn: https://kinhtechungkhoan.vn/khong-the-phat-trien-xe-dien-neu-ha-tang-sac-van-la-san-choi-rieng-cua-vai-hang-1408669.html
