Từ đô thị chỉ có dải biển nhỏ Cần Giờ, TPHCM nay sở hữu đường bờ biển kéo dài đến Vũng Tàu, Hồ Tràm, Côn Đảo – mở ra không gian phát triển rộng lớn. Kinh tế biển sẽ trở thành “cánh tay vươn dài” giúp thành phố bứt phá phát triển mạnh mẽ trong giai đoạn mới.
Cụm cảng Cái Mép – Thị Vải. Ảnh: Anh Tú
Hiện thực hóa “giấc mơ kinh tế biển”
Dự thảo Báo cáo Chính trị Đại hội Đại biểu Đảng bộ TPHCM lần thứ I (nhiệm kỳ 2025 – 2030) xác định kinh tế biển là ngành kinh tế mũi nhọn, một trong những động lực quan trọng nhất thúc đẩy tăng trưởng của TPHCM trong giai đoạn phát triển mới.
Sau khi sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu, TPHCM trở thành đô thị đặc biệt có đường bờ biển trải dài từ Cần Giờ đến Vũng Tàu, Hồ Tràm và Côn Đảo – mở ra không gian phát triển biển rộng lớn chưa từng có.
Trong chiến lược phát triển kinh tế biển, TPHCM xác định ba lĩnh vực trọng tâm: Kinh tế hàng hải và logistics; dầu khí – năng lượng – năng lượng tái tạo; du lịch và đô thị biển.
TPHCM đang định hướng phát triển cụm cảng – logistics thông minh Cái Mép – Thị Vải – Cần Giờ theo mô hình siêu cảng số và hệ thống logistics tích hợp, vận hành trên nền tảng dữ liệu lớn (Big Data). Mục tiêu là hình thành trung tâm logistics biển hàng đầu Đông Nam Á, cửa ngõ kết nối trực tiếp với các chuỗi cung ứng toàn cầu.
Cụm cảng này sẽ nằm trong chuỗi liên kết giữa cảng biển – hàng không – khu thương mại tự do (FTZ), tạo nên hệ sinh thái logistics hiện đại, thông minh và bền vững. Hiện nay, logistics là một trong năm trụ cột phát triển của TPHCM, đóng góp 10 -15% GRDP thành phố.
Để tăng khả năng kết nối, TPHCM đã giao Tập đoàn Becamex nghiên cứu đầu tư tuyến đường sắt chuyên dụng Bàu Bàng – Cái Mép (dài 127km, tổng mức đầu tư gần 153.000 tỉ đồng). Tuyến đường này sẽ vận hành với tốc độ 160km/h cho tàu khách và 120km/h cho tàu hàng, kết nối trực tiếp các khu công nghiệp của Bình Dương, Đồng Nai với cụm cảng nước sâu Cái Mép – Thị Vải, giảm chi phí logistics và nâng cao năng lực cạnh tranh cho toàn vùng.
Phát triển dầu khí và năng lượng tái tạo là lợi thế kế thừa từ nền tảng công nghiệp năng lượng của Bà Rịa – Vũng Tàu. Với kinh nghiệm khai thác dầu khí, khí hóa lỏng (LNG) và tiềm năng lớn về điện gió ngoài khơi, năng lượng mặt trời, TPHCM hoàn toàn có thể trở thành trung tâm năng lượng tái tạo của vùng Nam Bộ.
Về du lịch biển, nếu trước đây TPHCM có biển nhưng chưa tận dụng hết tiềm năng của Cần Giờ, thì sau sáp nhập, không gian biển mở rộng giúp thành phố có cơ hội phát triển chuỗi đô thị – du lịch ven biển từ Vũng Tàu, Long Hải, Hồ Tràm đến Cần Giờ. Điểm nhấn của chuỗi này là Khu đô thị du lịch lấn biển Cần Giờ (quy mô 2.870ha, tổng vốn gần 9 tỉ USD), dự kiến đón 8 – 9 triệu lượt khách/năm sau 2030.
Hạ tầng quyết định thành công
Theo Kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn, để kinh tế biển phát triển bền vững, hạ tầng vùng phải được đầu tư đồng bộ. Các tuyến cao tốc, đường sắt, cảng biển, sân bay cần được kết nối liên hoàn giữa TPHCM – ĐBSCL – Nam Tây Nguyên, hình thành trục giao thông – logistics xuyên vùng.
Ông Sơn cho rằng, cần khẩn trương đầu tư tuyến đường ven biển kéo dài từ Gò Công – Cần Giờ – Vũng Tàu. Tuyến này không chỉ tạo hành lang kinh tế – du lịch ven biển mà còn liên kết chặt chẽ các tỉnh có biển trong vùng sáp nhập.
Phương án khả thi nhất là nối dài tuyến Vành đai 4 TPHCM đi qua Cần Giờ, kết nối siêu cảng Cần Giờ – Cái Mép – Thị Vải, đồng thời liên thông với tuyến đường ven biển của ĐBSCL.
Cần thể chế linh hoạt
Theo PGS.TS Trần Hoàng Ngân – Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính – tiền tệ quốc gia, cảng biển, sân bay, logistics và khu FTZ sẽ là những yếu tố nâng tầm thương hiệu của TPHCM, song hành cùng trung tâm tài chính quốc tế.
Ông Ngân nhấn mạnh: “Từ các cảng trung chuyển quốc tế, kinh tế cảng biển sẽ kéo theo phát triển thị trường hàng hóa, sàn giao dịch phái sinh, thanh toán quốc tế… mở ra cơ hội để TPHCM trở thành trung tâm tài chính quốc tế gắn với cảng biển”.
Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, nguồn lực tài chính là vấn đề then chốt. Theo tính toán, TPHCM cần khoảng 1 triệu tỉ đồng vốn đầu tư mỗi năm, trong đó riêng hạ tầng chiếm một nửa. Giai đoạn 2026 – 2030, ngân sách chỉ có thể đáp ứng khoảng 200.000 tỉ đồng, phần còn lại buộc phải huy động từ khu vực tư nhân, đầu tư nước ngoài và nguồn lực đất đai.
Muốn thu hút được nguồn vốn này, ông Trần Hoàng Ngân cho rằng, TPHCM cần một thể chế thật sự linh hoạt, thông thoáng và có sức cạnh tranh quốc tế. Hiện thành phố đang đề xuất sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 nhằm hoàn thiện cơ chế đặc thù, trong đó có nội dung về phát triển siêu cảng – khu FTZ Cái Mép Hạ, cũng như chính sách thu hút nhà đầu tư chiến lược trong lĩnh vực cảng biển, logistics, năng lượng và tài chính.
Đại hội đại biểu Đảng bộ TPHCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 diễn ra từ ngày 13.10 đến ngày 15.10. Phiên chính thức khai mạc sáng ngày 14.10 với 550 đại biểu được triệu tập.
Nguồn: https://stockbiz.vn/tin-tuc/kinh-te-bien-mo-ra-co-hoi-phat-trien-moi-cho-tphcm/36003569