Những khó khăn vẫn đeo bám dai dẳng các doanh nghiệp ngành thép, để thoát khỏi “bức tranh xám” rất cần họ có chiến lược hợp lý hơn nữa trên thị trường nội địa lẫn xuất khẩu. Song song đó, chuỗi cung ứng thép Việt phải có sự bứt phá nội lực để nâng cấp sức cạnh tranh và đáp ứng tiêu chuẩn toàn cầu.
Trong 2 tháng cuối cùng của năm 2025, riêng với mảng thép xây dựng, giới phân tích nhận định thị trường nội địa vẫn sẽ là điểm tựa chính. Trong khi đó, xuất khẩu (XK) thép xây dựng tiếp tục chịu áp lực rào cản thương mại quốc tế như thuế chống bán phá giá, các biện pháp bảo hộ của Mỹ, EU, Ấn Độ… Điều này làm cho tiêu thụ thị trường XK thép xây dựng trong năm nay có thể sụt giảm mạnh 25-30%.
Tiếp tục chịu nhiều áp lực
Thách thức lớn hiện tại đối với các doanh nghiệp (DN) nội địa trong mảng thép xây dựng là cạnh tranh khốc liệt về giá và chiết khấu. Mặc dù nhu cầu phục hồi, nhưng năng lực sản xuất trong nước vẫn dư thừa trên 35%. Ngoài ra, rủi ro tỷ giá, giá nguyên liệu quốc tế biến động, tốc độ hồi phục bất động sản còn chậm. Giới phân tích cho rằng biên lãi ròng toàn ngành khó vượt 4– 5% trong 2025 nếu giá chưa tăng, đi ngang.
Để thoát khỏi “bức tranh xám” đang cần chuỗi cung ứng thép Việt Nam phải có sự bứt phá nội lực để nâng cấp sức cạnh tranh.
Còn với XK thép, nhiều nước (EU, Mỹ, Thổ Nhĩ Kỳ, Ấn Độ) tăng thuế tự vệ hoặc chống bán phá giá với thép nhập khẩu khiến cho các DN thép của Việt Nam gặp nhiều áp lực khi XK.
Đó là chưa kể thị trường nhập khẩu còn đòi hỏi chứng nhận “thép xanh”, “sản xuất carbon thấp”. Điều này khiến cho các DN thép Việt phải tốn chi phí đầu tư hệ thống đo lường – kiểm toán carbon.
Mới đây, trong báo cáo cập nhật CTCP Thép Nam Kim (NKG), Bộ phận phân tích của Công ty chứng khoán MBS cho rằng trong bối cảnh giá XK giảm mạnh 17% do DN phải giảm giá bán nhằm giữ thị phần XK và cạnh tranh với tôn mạ Trung Quốc tại thị trường nội địa, biên lợi nhuận gộp năm 2025 dự kiến suy giảm 2 điểm so với cùng kỳ. Và phải sang năm 2026, khi giá tôn mạ nội địa phục hồi và tỷ trọng nội địa ở mức cao hơn, biên lợi nhuận gộp có thế phục hồi 1 điểm % so với cùng kỳ.
Trong báo cáo tài chính quý 3/2025 được công bố mới đây cho thấy lợi nhuận của NKG đã giảm 23,6% so với cùng kỳ năm trước. Tính lũy kế trong 9 tháng đầu của năm 2025, doanh thu đạt 11.671 tỷ đồng, giảm 27,7% so với cùng kỳ; lợi nhuận sau thuế đạt 206,5 tỷ đồng, giảm 52,5% so với cùng kỳ năm trước.
Cũng theo Bộ phân phân tích MBS, việc EU và Mỹ áp thuế Chống bán phá giá kể từ đầu năm 2025 với mức thuế khoảng 55% – 70% đã tác động tiêu cực tới các DN tôn mạ. Dù nhu cầu tại EU và Mỹ được dự báo tăng nhẹ, chênh lệch giá giữa thép Việt Nam và các đối tác giảm khoảng 60% so với cùng kỳ về mức 50-60 USD/tấn, do đó mất dần lợi thế trong mảng XK. Không chỉ vậy, các DN xuất khẩu phải giảm giá bán để cạnh tranh thị phần.
Còn trong báo cáo cập nhật hồi cuối tháng 10/2025 đối với CTCP tập đoàn Hòa Phát (HPG), Bộ phận phân tích thuộc Công ty chứng khoán Yuanta cho rằng trong dài hạn, việc hấp thụ toàn bộ 8,6 triệu tấn thép HRC của Hòa Phát tại thị trường nội địa là một thách thức.
Về lý thuyết Hòa Phát có thể đẩy phần dư cung HRC bằng cách gia tăng xuất khẩu, tuy nhiên phía Bộ phận phân tích của Yuanta đánh giá tiềm năng XK tương đối thấp do xu hướng bảo hộ ngành thép toàn cầu có khả năng sẽ kéo dài thêm 3-5 năm nữa. Do đó, sân chơi của HPG chủ yếu vẫn là thị trường nội địa, với xuất khẩu chiếm tỷ trọng nhỏ (khoảng 7-10%) trong tổng sản lượng HRC tiêu thụ.
Có thể thấy những khó khăn vẫn đang đeo bám dai dẳng các DN ngành thép. Và trong báo cáo tài chính quý 3/2025 được công bố gần đây của một số “ông lớn” nội địa trong ngành này cho thấy chưa có dấu hiệu cải thiện. Như trường hợp CTCP Thép Pomina có doanh thu quý 3/2025 đã giảm đến 58% so với cùng kỳ năm trước, do gánh nặng chi phí tài chính nên lỗ ròng hơn 180 tỷ đồng, và tính lũy kế 9 tháng đầu của năm 2025 đã lỗ ròng 512 tỷ đồng.
Vẫn chờ bứt phá nội lực
Trước tình cảnh đầy thách thức với các DN nội địa trong ngành thép, vấn đề đặt ra là họ cần làm gì để thoát khỏi “bức tranh xám”. Tại hội thảo ngành thép Việt Nam năm 2025 do Mysteel Việt Nam cùng Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA) tổ chức ở Tp.HCM vào thượng tuần tháng 11/2025, ông Lê Việt, Tổng giám đốc Công ty TNHH MTV Thép Miền Nam – VNSTEEL (SSCV), đã nhấn mạnh tầm quan trọng của yếu tố chiến lược đối với các DN ngành thép để vượt qua giai đoạn đầy thách thức như hiện nay.
Theo ông Việt, với thị trường nội địa, điều cần làm là đa dạng sản phẩm (như thép xây dựng phải hướng đến thép chất lượng cao), mở rộng mạng lưới phân phối, trung tâm dịch vụ thép, cũng như tận dụng đầu tư công, dự án hạ tầng.
Với thị trường XK, ông Lê Việt cho rằng cần đa dạng hóa thị trường (ASEAN, Nam Á, Trung Đông), tuân thủ tiêu chuẩn ESG, CBAM, JIS/ASTM/BS. Mặt khác cần đầu tư logistics, đại lý quốc tế, liên kết với chuỗi cung ứng FDI.
Ngoài ra, vị tổng giám đốc SSCV kiến nghị Chính phủ ban hành Chiến lược phát triển ngành thép và triển khai các chính sách phù hợp để bảo vệ nền sản xuất trong nước, đảm bảo năng lực cạnh tranh toàn cầu. Bên cạnh đó, cần cân đối chuỗi cung ứng từ thượng nguồn đến hạ nguồn, kiểm soát dư thừa công suất đối với các sản phẩm dân dụng, hướng tới các sản phẩm chất lượng cao.
Ông Lê Việt cũng chỉ rõ là tầm quan trọng của việc tăng cường phòng vệ thương mại, vận dụng luật pháp thương mại quốc tế để bảo vệ thị trường nội địa và XK truyền thống.
Mặt khác, để thoát khỏi “bức tranh xám” thì chuỗi cung ứng thép Việt cũng phải có sự bứt phá nội lực để nâng cấp sức cạnh tranh và đáp ứng tiêu chuẩn toàn cầu.
Như khuyến nghị của bà Johanna Vũ Thị Xoan – Giám đốc Chiến lược Phát triển CTCP Kim loại Công nghiệp Stavian, điều mà chuỗi cung ứng thép Việt Nam cần làm trong thời gian tới là đa dạng hóa nguồn cung nguyên liệu, không phụ thuộc vào một thị trường, khai thác hiệu quả mỏ trong nước, đầu tư vào công nghệ mới và ứng dụng số hóa chuỗi cung ứng (IoT, blockchain, big data, truy xuất nguồn gốc).
Theo bà Johanna Vũ Thị Xoan, ngoài việc chuẩn hóa và đạt các chứng chỉ quốc tế thì ngành thép Việt Nam cần phát triển các cụm công nghiệp thép – cảng biển – logistics để giảm chi phí vận chuyển, tối ưu chuỗi cung ứng nội địa. Hơn nữa, Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ ngành thép về tín dụng xanh, thúc đẩy tái chế thép phế liệu.
“Trên thực tế, chuỗi cung ứng thép Việt Nam mạnh về công suất nhưng thiếu tự chủ nguyên liệu và công nghệ xanh. Cho nên giải pháp đặt ra là cần đa dạng hóa – số hóa – xanh hóa – hợp tác, liên minh để nâng cao sức cạnh tranh và đáp ứng tiêu chuẩn toàn cầu”, bà Johanna Vũ Thị Xoan nhấn mạnh.
Nguồn: https://stockbiz.vn/tin-tuc/loi-di-nao-cho-doanh-nghiep-nganh-thep-thoat-khoi-buc-tranh-xam/36638451
