Lợi nhuận ngành gạo quý 2 bước vào giai đoạn sàng lọc

Lợi nhuận ngành gạo quý 2 bước vào giai đoạn sàng lọc

Quý 2/2025 đánh dấu sự phân hóa mạnh trong ngành gạo khi thị trường bước vào giai đoạn sàng lọc. Doanh thu sụt giảm, tồn kho neo cao, dòng tiền chịu áp lực… nhưng vẫn có doanh nghiệp giữ được tăng trưởng lợi nhuận nhờ vận hành linh hoạt, kiểm soát chi phí và minh bạch tài chính.

Giá xuất khẩu giảm và biên lợi nhuận bị bào mòn

Ngành gạo Việt Nam đang đối mặt với những thách thức lớn khi giá gạo xuất khẩu bình quân 7 tháng đầu năm 2025 chỉ đạt 514 USD/tấn, giảm 18.4% so với cùng kỳ, theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn. Điều này khiến kim ngạch xuất khẩu gạo, dù tăng 3.1% về khối lượng với 5.5 triệu tấn, lại giảm tới 15.9% về giá trị, đạt 2.81 tỷ USD.

Sự sụt giảm giá bán khiến biên lợi nhuận của nhiều doanh nghiệp bị bào mòn, trong khi vẫn phải xoay vòng vốn với giá đầu vào không giảm tương ứng. Theo dữ liệu từ VietstockFinance, tổng doanh thu quý 2/2025 của 9 doanh nghiệp gạo niêm yết chỉ đạt gần 12,100 tỷ đồng, giảm 20% so với cùng kỳ. Dù lợi nhuận ròng toàn ngành vẫn tăng nhẹ 1%, lên 91 tỷ đồng, mức tăng này không đủ che lấp bức tranh nội tại còn nhiều gánh nặng.

Biên lợi nhuận gộp tăng lên 9.6%, chủ yếu nhờ một số doanh nghiệp kiểm soát chi phí tốt hơn. So với doanh thu, lợi nhuận ròng vẫn ở mức rất thấp, phản ánh đặc thù ngành gạo là biên lãi mỏng, rủi ro cao, đặc biệt khi chịu ảnh hưởng từ chi phí tài chính và áp lực thu mua nguyên liệu.

Doanh nghiệp nào đủ bản lĩnh để trụ vững?

Bức tranh lợi nhuận ngành gạo quý 2/2025 không chỉ đơn thuần là câu chuyện “ai lãi, ai lỗ” mà là khả năng bảo vệ biên lợi nhuận trong bối cảnh thị trường khắc nghiệt.

Vinaseed (NSC) tiếp tục là điểm sáng khi chiếm 66% tổng lãi toàn ngành, với 60 tỷ đồng lợi nhuận ròng, tăng 11% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, ngay cả doanh nghiệp đầu ngành này cũng ghi nhận biên lãi gộp giảm nhẹ xuống 27.4%. Trong khi đó, những doanh nghiệp quy mô nhỏ như Kigimex (KGM), KTC có tăng trưởng lợi nhuận tốt, nhưng giá trị tuyệt đối vẫn rất mỏng, dao động từ 7-10 tỷ đồng, chỉ đủ duy trì hoạt động chứ chưa đủ tạo đột phá.

Ngược lại, SSC dù biên lãi gộp cao nhất ngành (31.5%) vẫn giảm mạnh lợi nhuận ròng gần 40% xuống còn 11 tỷ đồng, cho thấy việc kiểm soát chi phí chưa đủ nếu thiếu tăng trưởng doanh thu.

Vinafood 2 (VSF) đáng chú ý với mức tăng đột biến 700%, đạt gần 8 tỷ đồng lợi nhuận, dù doanh thu giảm nhẹ 2% xuống 6,289 tỷ đồng. Sự tăng trưởng này là do giá vốn giảm mạnh, giúp biên lãi gộp nhích lên 9.8%. Tuy nhiên, VSF vẫn gánh khoản lỗ lũy kế khổng lồ 2,796 tỷ đồng, hệ quả từ những khó khăn sau cổ phần hóa năm 2018 và chuỗi thua lỗ kéo dài từ 2013-2022. 

Tương tự, “tân binh” TCO Holdings, chuyển hướng từ logistics sang chế biến gạo, báo lãi ròng tăng 150% lên 5 tỷ đồng, dù doanh thu giảm do ảnh hưởng từ việc bảo dưỡng máy móc chuẩn bị cho vụ Hè Thu, và lãi gộp mảng gạo sụt tới 29% còn 10 tỷ đồng. 

Doanh nghiệp yếu kém lún sâu trong khủng hoảng

Trung An (TAR) và Foodcosa (FCS) tiếp tục là “vùng trũng” lợi nhuận của ngành, cùng báo lỗ quý thứ 4 và thứ 5 liên tiếp, do doanh thu sụt mạnh, không đủ bù chi phí quản lý. Riêng TAR đang gặp nhiều vướng mắc kiểm toán và chuỗi khủng hoảng tài chính kéo dài, trong khi FCS đang rơi vào tình trạng thiếu hụt vốn lưu động nghiêm trọng, lún sâu với lỗ lũy kế 201 tỷ đồng, gấp gần 4 lần vốn chủ sở hữu.

Ngoài ra, hai trường hợp đáng chú ý là Angimex (AGM) và Lộc Trời (LTG) vẫn chưa công bố BCTC quý 2, tạo ra khoảng trống lớn về minh bạch. Tại cuối tháng 3/2025, Angimex đang gánh lỗ lũy kế 482 tỷ đồng, vốn chủ sở hữu âm 300 tỷ đồng, trong khi Lộc Trời liên tục trì hoãn công bố BCTC từ quý 4/2024 với lý do “bất khả kháng”, hiện chưa thể tổ chức ĐHĐCĐ 2025 dù đã 2 lần dời lịch.

Những lùm xùm liên quan đến quản trị, đặc biệt sau giai đoạn hậu Louis Holdings tại Angimex và cáo buộc thất thoát tài sản tại Lộc Trời, là bài học lớn về quản trị và tái cấu trúc. 

Chiến lược “ôm hàng” tiềm ẩn rủi ro?

Tồn kho toàn ngành gạo cuối tháng 6/2025 tăng 20% so với đầu năm, đạt hơn 4,700 tỷ đồng, tập trung chủ yếu tại Vinaseed (1,101 tỷ đồng, tăng 99%) và Vinafood 2 (1,783 tỷ đồng, tăng 11%). Cơ cấu tồn kho cho thấy Vinaseed chủ yếu là thành phẩm (chiếm 93%), trong khi Vinafood 2 đều tăng mạnh cả nguyên vật liệu và thành phẩm.

Ngược lại, các doanh nghiệp như Kigimex và KTC giảm tồn kho lần lượt 13% và 6%, đồng thời ghi nhận lợi nhuận tăng trưởng, cho thấy khả năng quản lý vốn lưu động hiệu quả.

Chiến lược “ôm hàng” có thể phản ánh kỳ vọng giá hồi phục, nhưng đồng thời là áp lực lớn về dòng tiền trong bối cảnh thuế VAT 5% có hiệu lực từ 01/07/2025, khiến doanh nghiệp nhỏ và vừa gặp khó trong xoay vòng vốn.

Một số trường hợp như TAR đã cải thiện lưu chuyển tiền thuần từ hoạt động kinh doanh, đảo chiều từ âm 249 tỷ đồng sang dương 153 tỷ đồng, nhờ thu hồi khoản phải thu và giảm tồn kho, nhưng vẫn là thiểu số và chưa tạo thành xu hướng ngành.

Áp lực cạnh tranh và chất lượng

Quý 2/2025 không phải cú ngã lớn, nhưng là lời nhắc nhở rõ ràng về tính thanh lọc của thị trường lúa gạo Việt Nam, như nhận định của ông Bùi Lê Quốc Bảo – Tổng Giám đốc TCO Holdings: “Ai không thích nghi sẽ bị đào thải. Còn ai trụ được đến lúc này là những người có bản lĩnh”.

Sự chênh lệch giữa doanh nghiệp có khả năng kiểm soát biên lợi nhuận, quản trị dòng tiền tốt và những cái tên yếu kém ngày càng rõ rệt. Tuy nhiên, các tín hiệu chính sách tích cực như thuế Mỹ giảm (áp dụng từ tháng 8/2025) và yêu cầu gạo carbon thấp từ EU mở ra cơ hội, nhưng đòi hỏi doanh nghiệp nâng cấp chuỗi cung ứng và truy xuất nguồn gốc.

Trong khi đó, áp lực cạnh tranh từ Ấn Độ, Pakistan, và Mỹ, cùng với giá gạo giảm và yêu cầu chất lượng ngày càng cao, buộc các doanh nghiệp phải tập trung vào giá trị gia tăng thay vì chỉ dựa vào sản lượng. 

Sau cùng, lợi nhuận không còn là chỉ số duy nhất đáng chú ý, mà là tấm gương phản chiếu năng lực quản trị, thích nghi và sự minh bạch của doanh nghiệp trong một ngành vốn dĩ đã chịu nhiều áp lực từ thị trường lẫn chính sách.

Thế Mạnh

FILI

– 10:20 14/08/2025