Nền kinh tế bạc: Câu chuyện đầu tư mới tại Trung Quốc

Nền kinh tế bạc: Câu chuyện đầu tư mới tại Trung Quốc

Với 300 triệu người cao tuổi và lực lượng lao động ngày càng thu hẹp, “nền kinh tế bạc” của Trung Quốc đang nổi lên như một trong những động lực tăng trưởng mới bền vững nhất.

Cư dân tại một cộng đồng dành cho người cao tuổi ở ngoại ô Bắc Kinh. Ảnh: Greg Baker/Agence France-Presse/Getty Images

Bà Zhang Meihua, một giám sát viên nhà máy đã nghỉ hưu, bắt đầu mỗi buổi sáng bằng việc đi bộ nhanh quanh một công viên mới ven sông ở Thành Đô, theo dõi số bước chân của mình trên một chiếc đồng hồ thông minh Huawei.

“Trước đây tôi chưa bao giờ quan tâm đến các thiết bị công nghệ”, bà nói. “Nhưng các con tôi lo lắng nếu tôi không chia sẻ dữ liệu sức khỏe. Bây giờ tôi thậm chí còn kiểm tra nhịp tim của mình trước bữa sáng”.

Bà Zhang, 68 tuổi, là một trong số gần 300 triệu người Trung Quốc từ 60 tuổi trở lên – chiếm hơn 21% dân số, theo Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc. Đến năm 2035, tỷ lệ này dự kiến sẽ vượt 30%. Đối với các nhà đầu tư, những con số này mang đến một câu chuyện hấp dẫn: Sự thay đổi nhân khẩu học khổng lồ đang bắt đầu định hình các ưu tiên về tiêu dùng, dịch vụ và chính sách trên khắp nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

Một thị trường ngàn tỷ USD đang hình thành

Trung Quốc định nghĩa “nền kinh tế bạc” là tất cả các ngành công nghiệp liên quan đến dân số già – từ chăm sóc sức khỏe và người cao tuổi đến giải trí, sản phẩm tài chính và công nghệ thân thiện với lứa tuổi. “Ý kiến về phát triển nền kinh tế bạc và cải thiện phúc lợi cho người cao tuổi” của Quốc vụ viện, được công bố năm ngoái, đã kêu gọi chính quyền địa phương và các công ty “thúc đẩy phát triển các ngành công nghiệp phục vụ dân số già”.

Giới chức Trung Quốc hiện nay không chỉ xem già hóa dân số là gánh nặng xã hội mà còn là một trụ cột tăng trưởng mới. “Nền kinh tế bạc, được thúc đẩy bởi dân số già hóa, hứa hẹn mở rộng đáng kể, với tiềm năng tạo ra 100 triệu việc làm vào năm 2050 và đạt 4,000 tỷ USD vào năm 2035”, ông Jin Li, thành viên của Hội nghị Hiệp thương Chính trị Nhân dân Trung Quốc, nói với truyền thông Nhà nước.

Mỗi năm, Trung Quốc có thêm khoảng 10 triệu công dân cao tuổi mới – nhiều hơn dân số của Thụy Điển.

Triển vọng đó phù hợp với các dự báo của PwC và các viện nghiên cứu tại Trung Quốc, vốn ước tính tổng quy mô thị trường cho hàng hóa và dịch vụ liên quan đến người cao tuổi có thể tăng hơn bốn lần trong một thập kỷ – từ khoảng 7,000 tỷ Nhân dân tệ (960 tỷ USD) hiện nay lên 30,000 tỷ Nhân dân tệ (4,200 tỷ USD) vào năm 2035.

Cơn gió thuận từ chính sách

Chính phủ đang hỗ trợ quá trình chuyển đổi này bằng các ưu đãi về tài chính và quy định. Các tỉnh như Giang Tô và Quảng Đông đã triển khai những chương trình thí điểm về bảo hiểm chăm sóc người cao tuổi và quan hệ đối tác công – tư trong lĩnh vực nhà ở có hỗ trợ. Trên toàn quốc, Bắc Kinh đã mở rộng việc hoàn trả chi phí thiết bị y tế và thúc đẩy các ngân hàng cung cấp những sản phẩm quản lý tài sản chuyên biệt cho người cao tuổi nhằm tạo ra lợi suất ổn định.

Một báo cáo của Tập đoàn Bình An nhận xét rằng “các sản phẩm chất lượng cao hơn và lối sống lành mạnh hơn là chìa khóa cho thói quen chi tiêu của người cao tuổi Trung Quốc”, đồng thời lưu ý rằng người tiêu dùng lớn tuổi đang chuyển từ tiết kiệm sang chăm sóc bản thân, du lịch và tận hưởng sự tiện lợi từ công nghệ. Các doanh nghiệp trong lĩnh vực sức khỏe và thể chất – từ nhà sản xuất sữa Yili đến các thương hiệu công nghệ đeo được – đang điều chỉnh hoạt động tiếp thị theo khái niệm mà giới phân tích hiện gọi là “lão hóa tích cực”.

Phản ứng của doanh nghiệp

Khu vực tư nhân đã nhanh chóng nắm bắt xu hướng này. Các nhà phát triển bất động sản như China Vanke và Poly Real Estate đang chuyển đổi những dự án kém hiệu quả thành các cộng đồng chăm sóc người cao tuổi. Các công ty bảo hiểm đang mở rộng sản phẩm chăm sóc dài hạn, trong khi các công ty dược phẩm và công nghệ sinh học đẩy mạnh đầu tư vào thuốc điều trị chứng mất trí nhớ và các liệu pháp phục hồi chức năng.

Đối với các nhà đầu tư, sức hấp dẫn nằm ở nhu cầu bền vững và được chính sách hỗ trợ. “Chúng tôi đang chứng kiến một sự phục hưng trong các lĩnh vực nội địa của Trung Quốc”, UBS Asset Management viết trong một ghi chú nghiên cứu gần đây, đồng thời mô tả chăm sóc sức khỏe và dịch vụ cho người cao tuổi là tâm điểm của xu hướng này. “Phạm vi cơ hội đang mở rộng ra ngoài lĩnh vực tiêu dùng truyền thống”.

Tuy nhiên, sự tăng trưởng của ngành này không đồng đều. Nhiều người Trung Quốc lớn tuổi vẫn chi tiêu rất thận trọng, đặc biệt ở các vùng nông thôn và nội địa nơi lương hưu còn thấp. Thu nhập lương hưu trung bình hàng tháng trên toàn quốc chỉ dao động quanh mức 3,000 Nhân dân tệ (410 USD), hạn chế các khoản chi tiêu không thiết yếu.

Ông Li Guoqiang, một kế toán viên đã nghỉ hưu 74 tuổi ở Thiên Tân, đã học cách thích ứng với bối cảnh mới. “Tôi không cần sự sang trọng, nhưng muốn cảm thấy thoải mái”, ông nói. “Tôi đã tham gia một câu lạc bộ du lịch dành cho người cao tuổi, nhưng cũng đầu tư vào một quỹ REIT chăm sóc sức khỏe mà con trai tôi giới thiệu. Nó nói rằng như vậy tốt hơn là để tiền trong ngân hàng”.

Những thay đổi cá nhân như vậy – nhỏ nhưng phổ biến – đang làm thay đổi bộ mặt tiêu dùng của Trung Quốc. Nhu cầu về các dịch vụ quản lý bệnh mãn tính, robot chăm sóc tại nhà, hệ thống nhà thông minh và thiết bị hỗ trợ di chuyển đang tăng vọt. Theo số liệu chính thức, thị trường nội địa cho “sản phẩm dành cho người cao tuổi” đã vượt 5,000 tỷ nhân dân tệ vào năm 2024.

Thách thức và hạn chế

Bất chấp những hứa hẹn, lợi nhuận vẫn là một thách thức lớn. Các nhà phân tích cảnh báo rằng biên lợi nhuận trong ngành chăm sóc người cao tuổi rất mỏng, chi phí khởi nghiệp cao và tình trạng thiếu hụt nhân sự ngày càng rõ rệt. Một phân tích của AP cho thấy “việc tạo ra lợi nhuận có thể rất khó khăn”, ngay cả trong các phân khúc tăng trưởng nhanh như cơ sở điều dưỡng tư nhân.

Hạ tầng chưa theo kịp cũng là một trở ngại khác. Nhiều chính quyền địa phương vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm các mô hình tài chính cho nhà ở người cao tuổi và tích hợp y tế. Một nghiên cứu được công bố bởi Hiệp hội Y khoa Châu Âu lưu ý rằng, trong khi các khuôn khổ chính sách đã mở rộng nhanh chóng, “vẫn còn nhiều dư địa để cải thiện trong việc triển khai thực tế”.

Hàm ý đầu tư

Đối với các nhà đầu tư đang cân nhắc tham gia, nền kinh tế bạc là một sân chơi dài hạn, tuy cần thời gian để phát triển nhưng sẽ khó bị thay thế một khi đã được thiết lập. Lợi nhuận trong ngắn hạn có thể đến từ các công ty chăm sóc sức khỏe niêm yết, nhà cung cấp bảo hiểm và thương hiệu tiêu dùng có mạng lưới phân phối mạnh. Các lựa chọn đầu tư dài hạn hơn bao gồm quỹ REIT chuyên về chăm sóc người cao tuổi và các nhà phát triển công nghệ phục vụ dân số già của Trung Quốc.

Yếu tố địa lý sẽ đóng vai trò quan trọng. Các thành phố cấp 1 và những thành phố ven biển giàu có như Thượng Hải, Hàng Châu và Thâm Quyến đang dẫn đầu xu hướng, trong khi các khu vực nội địa có thu nhập thấp hơn sẽ cần nhiều thời gian hơn để bắt kịp. Các nhà hoạch định chính sách cũng phải đối mặt với nhiệm vụ phức tạp là điều tiết một lĩnh vực liên quan đồng thời đến sức khỏe, tài chính và nhà ở.

Tuy nhiên, làn sóng nhân khẩu học là không thể đảo ngược. Mỗi năm, Trung Quốc có thêm khoảng 10 triệu công dân cao tuổi mới – nhiều hơn dân số của Thụy Điển. “Nền kinh tế bạc của Trung Quốc có tiềm năng phát triển to lớn”, truyền thông nhà nước ghi nhận vào đầu năm nay.

Đối với bà Zhang Meihua và hàng triệu người như bà, sự chuyển đổi đó đã trở thành câu chuyện của chính họ. “Tôi đã từng nghĩ rằng già đi có nghĩa là chậm lại”, bà nói trong khi lướt xem một ứng dụng theo dõi thể chất trên điện thoại. “Bây giờ điều đó có nghĩa là chi tiêu thông minh hơn – vào những thứ giúp cuộc sống tốt đẹp hơn”.

Quốc An (Theo MarketWatch)

FILI

– 19:00 28/10/2025