Dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam đang bước vào giai đoạn chuẩn bị then chốt, với tổng chiều dài hơn 1.500 km, tốc độ thiết kế 350 km/h và mức đầu tư dự kiến lên tới 67 tỷ USD. Đáng chú ý, hai tập đoàn tư nhân lớn là VinSpeed (thuộc Vingroup) và THACO đã chính thức đề xuất được thực hiện toàn bộ dự án, thể hiện khát vọng đồng hành cùng Nhà nước trong phát triển hạ tầng quốc gia.
Tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 5/2025, Bộ Xây dựng xác nhận đã tiếp nhận đề xuất từ hai doanh nghiệp và tổ chức nhiều cuộc họp với chuyên gia, đơn vị tư vấn để thẩm định sơ bộ. Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Trần Hồng Minh, quá trình đánh giá vẫn đang được triển khai cẩn trọng và cần có báo cáo tiền khả thi (FS) đầy đủ để lựa chọn hình thức đầu tư phù hợp hơn.
“Chúng ta rất cần sự tham gia của khu vực tư nhân, như tinh thần Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân. Nhưng cần thiết không có nghĩa là chúng ta làm ào ào”, ông Minh nhấn mạnh. Bộ Xây dựng cho biết sẽ báo cáo Chính phủ và cấp có thẩm quyền về đề xuất chuyển giao thực hiện dự án từ Nhà nước sang doanh nghiệp, trên tinh thần thận trọng và minh bạch.
Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam đã được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư từ tháng 11/2024, do Nhà nước thực hiện. Tuyến có chiều dài 1.541 km, bắt đầu từ ga Ngọc Hồi (Hà Nội) đến ga Thủ Thiêm (TP.HCM), đi qua 20 tỉnh, thành phố. Công trình được thiết kế với khổ đường sắt đôi 1.435mm, tải trọng trục 22,5 tấn, gồm 23 ga hành khách và 5 ga hàng hóa. Đặc biệt, tuyến đường có thể chuyển đổi linh hoạt giữa vận tải hành khách và hàng hóa, đồng thời đảm bảo yêu cầu quốc phòng an ninh.
Chính phủ hiện đặt mục tiêu hoàn tất lựa chọn nhà thầu trước tháng 11/2026 và khởi công vào tháng 12/2026. Tuy nhiên, hưởng ứng xu thế xã hội hóa đầu tư, VinSpeed và THACO đều đề xuất được triển khai dự án với tổng vốn đầu tư khoảng 61,35 tỷ USD (chưa bao gồm chi phí giải phóng mặt bằng). Trong đó, mỗi doanh nghiệp sẽ tự thu xếp 20% vốn – tương đương 12,27 tỷ USD. Phần còn lại, hơn 49 tỷ USD, sẽ được huy động qua kênh tín dụng quốc tế và trong nước, với đề xuất đi kèm là sự bảo lãnh của Chính phủ và hỗ trợ lãi suất trong thời gian 30 năm.
Về tiến độ, VinSpeed cam kết hoàn tất dự án trong 5 năm (thực hiện một giai đoạn), trong khi THACO đề xuất phương án chia làm hai giai đoạn, với tổng thời gian 7 năm. Cả hai phương án đều rút ngắn đáng kể thời gian so với kế hoạch 10 năm nếu Nhà nước tự triển khai.
Một điểm đáng chú ý trong đề xuất là cơ chế tài chính đi kèm. Cụ thể, nếu được hỗ trợ lãi suất cho phần vốn vay 49 tỷ USD trong 30 năm, mức “tiết kiệm” chi phí tài chính cho nhà đầu tư là rất lớn.
Giả định mức lãi suất vay thương mại quốc tế được cố định ở mức 5%/năm xuyên suốt toàn bộ thời gian vay – một giả định đơn giản nhằm minh họa quy mô tài chính của đề xuất, tổng lãi phải trả trong 30 năm có thể lên tới khoảng 73,5 tỷ USD. Như vậy, nếu được miễn toàn bộ lãi suất, khoản hỗ trợ từ Nhà nước tương đương số tiền đó. Trong trường hợp nếu được hỗ trợ 50% lãi suất, doanh nghiệp vẫn tiết kiệm được khoảng 36–37 tỷ USD – một con số cho thấy sức nặng chính sách trong việc thu hút đầu tư tư nhân.
Bên cạnh đó, cả hai doanh nghiệp cũng đề xuất được khai thác quỹ đất dọc tuyến đường sắt để phát triển các đô thị vệ tinh, từ đó tạo thêm nguồn lực tài chính bổ sung. Đây là mô hình đã từng được áp dụng tại nhiều quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc hay Trung Quốc trong quá trình đầu tư hạ tầng giao thông quy mô lớn.
Dù còn đang trong giai đoạn xem xét và chưa có quyết định chính thức, việc hai doanh nghiệp tư nhân lớn chủ động đề xuất và tính toán chi tiết cho một công trình chiến lược quốc gia là tín hiệu tích cực. Dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam nếu được triển khai thành công với sự đồng hành của khối tư nhân, sẽ không chỉ là một bước tiến về hạ tầng giao thông mà còn là minh chứng cho khả năng hợp tác công – tư trong các công trình thế kỷ.
Nguồn: https://kinhtechungkhoan.vn/neu-duoc-lam-duong-sat-cao-toc-bac-nam-voi-co-che-lai-suat-dac-biet-day-la-so-tien-vingroup-va-thaco-co-the-tiet-kiem-1382740.html
