Ngành bia trước áp lực cạnh tranh và kiểm soát chi phí

Ngành bia trước áp lực cạnh tranh và kiểm soát chi phí

Ngành bia Việt Nam khép lại quý 1/2025 với gam màu xám chủ đạo. Habeco đảo chiều có lãi, Sabeco dù vẫn dẫn dắt thị trường nhưng đã đánh mất đà tăng trưởng, trong khi nhiều doanh nghiệp nhỏ trượt sâu vào thua lỗ.

Bước qua đại dịch và các quy định hạn chế, ngành bia Việt Nam tiếp tục đối mặt với nhiều thách thức trong quý đầu năm 2025. Chứng khoán Mirae Asset dẫn báo cáo Euromonitor cho biết: thị trường hiện do 4 “ông lớn” chi phối là Heineken, Sabeco (SAB), Carlsberg và Habeco (BHN), chiếm hơn 90% thị phần. Trong đó, SAB và BHN là 2 doanh nghiệp đang niêm yết trên sàn chứng khoán Việt Nam.

Dữ liệu từ VietstockFinance cho thấy, kết quả kinh doanh quý 1/2025 của 14 doanh nghiệp bia niêm yết đang có sự phân hóa rõ rệt, với xu hướng lợi nhuận suy giảm trên diện rộng. Tổng doanh thu nhóm đạt hơn 9,200 tỷ đồng, giảm 12% so với cùng kỳ năm 2024. Dù biên lãi gộp bình quân tăng 1.5 điểm %, lên 25.8%; lãi ròng toàn ngành vẫn giảm 18%, đạt 862.5 tỷ đồng, phản ánh áp lực cạnh tranh và khó khăn trong kiểm soát chi phí.

Hai đầu tàu ngược chiều

Sự phân hóa trong kết quả kinh doanh thể hiện rõ nhất giữa 2 đại diện miền Nam và miền Bắc là Sabeco và Habeco. Sabeco (SAB) tiếp tục dẫn đầu ngành, đóng góp 53% tổng doanh thu của nhóm trên sàn chứng khoán với 5,811 tỷ đồng trong quý 1/2025, giảm 19% so với cùng kỳ. Lãi ròng đạt 793 tỷ đồng, chiếm 92% tổng lợi nhuận nhóm, dù sụt 20% và ở mức thấp nhất trong 14 quý kể từ quý 4/2021. Dẫu vậy, biên lãi gộp của Sabeco tăng lên 32.2%, mức cao nhất 10 quý trở lại đây.

Công ty lý giải kết quả đi xuống do cạnh tranh gia tăng, tác động từ Nghị định số 168/2024/NĐ-CP và thay đổi cách tính thuế tiêu thụ đặc biệt sau khi hợp nhất Sabibeco thành công ty con từ ngày 03/01/2025. Ngoài ra, thu nhập từ lãi tiền gửi giảm, trong khi chi phí tài chính và quản lý tăng do thương vụ mua lại Sabibeco. Sau 3 tháng, SAB mới thực hiện được 13% chỉ tiêu doanh thu và 17% lợi nhuận năm.

Trong khi đó, Habeco (BHN) tăng trưởng cả doanh thu và lợi nhuận. Doanh thu BHN tăng 11%, lên 1,458 tỷ đồng và lãi ròng đạt 33 tỷ đồng, đảo chiều từ mức lỗ 5.2 tỷ đồng của cùng kỳ năm trước. Biên lãi gộp cũng cải thiện từ 20.4% lên 24.3%. Tuy nhiên, xét theo quý liền kề, cả doanh thu và lợi nhuận của BHN đều có quý giảm thứ 3 liên tiếp, đưa kết quả quý 1/2025 xuống mức thấp nhất 4 quý qua. Công ty thực hiện được 20% kế hoạch doanh thu và 11% kế hoạch lợi nhuận năm.

Doanh nghiệp nhỏ phân hóa mạnh

Ở nhóm doanh nghiệp quy mô nhỏ hơn, kết quả tiếp tục phân hóa. Bia Sài Gòn – Miền Trung (SMB) – công ty liên kết của Sabeco – là đơn vị hiếm hoi tăng trưởng lợi nhuận 22%, đạt gần 29 tỷ đồng; dù doanh thu giảm 10%, còn 296 tỷ đồng. Giá vốn giảm mạnh giúp biên lãi gộp tăng lên 26.2%, nhờ quản lý tốt nguyên vật liệu và điều chỉnh cơ cấu sản phẩm. Tuy vậy, đây vẫn là mức lãi ròng thấp nhất của SMB trong 4 quý gần nhất.

Habeco Hải Phòng (HBH) – công ty con của BHN – thoát lỗ nhờ không còn kinh doanh dưới giá vốn, cộng thêm việc tăng sản lượng sản xuất, tiêu thụ và doanh thu tài chính hỗ trợ. 

Dù vậy, phần lớn doanh nghiệp nhỏ khác có kết quả đáng lo ngại. BSQ chứng kiến lợi nhuận lao dốc 66%, còn gần 9 tỷ đồng; WSB giảm 14%, còn 17 tỷ đồng; HAT chỉ lãi 384 triệu đồng, giảm 10%.

Đáng chú ý, 7/14 doanh nghiệp báo lỗ trong quý 1, bao gồm: THB lỗ 7 tỷ đồng, BSP lỗ 5.7 tỷ đồng, cùng SBL và HAD lỗ gần 1 tỷ đồng. 3 đơn vị khác chuyển từ lãi sang lỗ là BSL (-3.6 tỷ đồng), BSH (-1.4 tỷ đồng) và STD (-106 triệu đồng). Điểm chung của nhóm này là biên lãi gộp giảm mạnh, cho thấy áp lực chi phí vẫn là rào cản lớn với các đơn vị nhỏ.

Áp lực thuế đè kỳ vọng phục hồi

Dù triển vọng trung hạn của ngành bia được đánh giá tích cực, với tốc độ tăng trưởng sản lượng tiêu thụ được kỳ vọng duy trì ở mức 5-6%/năm nhờ cơ cấu dân số trẻ, tăng thu nhập và ngành du lịch phục hồi, ngành vẫn đang đối mặt với loạt thách thức dài hạn. Đáng chú ý nhất là Dự thảo sửa đổi Luật Thuế Tiêu thụ Đặc biệt (TTĐB) dự kiến được Quốc hội thông qua vào tháng 5/2025 và có hiệu lực từ 1/1/2026, với lộ trình tăng thuế mạnh.

Theo phân tích của Chứng khoán Mirae Asset, thuế TTĐB bia tại Việt Nam từng được điều chỉnh 4 lần, tăng từ 45% lên 65% năm 2018. Mỗi lần tăng thuế đều kéo theo giai đoạn tiêu thụ chững lại kéo dài 2-3 năm. Tuy nhiên, ngành thường phục hồi sau giai đoạn thích nghi nhờ khả năng chuyển giá và đặc thù văn hóa tiêu dùng.

Chứng khoán Shinhan Việt Nam (SSV) ước tính giá rượu bia sẽ tăng thêm khoảng 10% trong năm 2026 và mỗi năm sau đó tăng thêm 2 – 3%. Dù có thể ảnh hưởng tiêu cực tới nhu cầu trong ngắn hạn, song về dài hạn, các doanh nghiệp đầu ngành vẫn có dư địa phục hồi.

Chiến lược thích ứng của doanh nghiệp

Để thích ứng với môi trường pháp lý và thị trường biến động, các doanh nghiệp bia sẽ buộc phải linh hoạt hơn trong chiến lược. Tại ĐHĐCĐ thường niên 2025, CEO Lester Tan của Sabeco nhấn mạnh: Công ty sẽ tập trung vào chiến lược “cao cấp hóa” sản phẩm, không nhằm cạnh tranh trực diện với các thương hiệu quốc tế, mà để cải thiện biên lợi nhuận từng dòng sản phẩm bằng cách nâng cấp từ từ, đi theo xu hướng tiêu dùng mới.

Về thuế TTĐB, Sabeco đang đối thoại với Hiệp hội Bia và Nước giải khát (VBA) cũng như Bộ Tài chính, đề xuất mức tăng thuế thấp hơn và lộ trình dài hơn. Ông Tan cho biết, Công ty dự kiến chuyển phần thuế tăng sang người tiêu dùng, dẫn đến giá bán lẻ cao hơn.

Thế Mạnh

FILI

– 10:00 26/05/2025