Sau giai đoạn trầm lắng, ngành điện đang lấy lại nhịp tăng trưởng nhờ sự khởi sắc của thủy điện và điện khí. Năng lượng tái tạo được dự báo sẽ bước vào chu kỳ mới khi khung pháp lý ngày càng rõ ràng, dù thách thức về cung – cầu và hạ tầng vẫn còn hiện hữu.
Ngành điện lấy lại nhịp hồi phục
Sau giai đoạn chịu nhiều áp lực về huy động và chi phí đầu vào, ngành điện Việt Nam đang cho thấy những dấu hiệu phục hồi rõ nét. Nửa đầu năm 2025 khép lại với kết quả lợi nhuận tích cực ở nhiều doanh nghiệp, đồng thời mở ra kỳ vọng về một chu kỳ tăng trưởng mới, trong bối cảnh nhu cầu điện năng dần phục hồi và chính sách điều tiết ngày càng ổn định.
Theo ông Nguyễn Ngọc Đức – Trưởng phòng Phân tích đầu tư, Công ty Chứng khoán FPT (FPTS), lợi nhuận của nhiều doanh nghiệp điện đã ghi nhận mức tăng mạnh, có nơi lên tới 150% so với cùng kỳ năm ngoái. Kết quả này phản ánh sự cải thiện đáng kể trong môi trường vận hành sau một năm biến động về thời tiết và giá nhiên liệu. Đồng thời, điều đó cũng cho thấy năng lực thích ứng ngày càng tốt hơn của doanh nghiệp trong điều kiện thị trường thay đổi liên tục.
Nhiều doanh nghiệp ghi nhận tăng trưởng cao trong nửa đầu năm. Ảnh minh hoạ.
Tuy nhiên, đà hồi phục không lan tỏa đều mà thể hiện rõ sự phân hóa giữa các nhóm nguồn. Thủy điện là điểm sáng nổi bật nhất khi điều kiện thủy văn thuận lợi giúp các đơn vị như VSH, AVC hay CHP đạt kết quả kinh doanh tích cực. Nhiệt điện khí cũng ghi nhận sự khởi sắc rõ rệt, nhờ mức huy động tăng, chi phí nhiên liệu giảm và chính sách giá linh hoạt hơn.
Ở chiều ngược lại, nhiệt điện than tiếp tục gặp khó khăn do bị cắt giảm sản lượng trong bối cảnh thủy điện được ưu tiên huy động. Các doanh nghiệp xây lắp điện cũng chưa có nhiều chuyển biến, phản ánh thực tế làn sóng đầu tư vào các dự án nguồn mới vẫn chưa quay trở lại rõ rệt.
Đánh giá từ phía nhu cầu tiêu thụ, ông Nguyễn Hà Đức Tùng – Trưởng nhóm Phân tích ngành Năng lượng – Công nghiệp, Công ty Chứng khoán MB (MBS) cho rằng, tăng trưởng lợi nhuận hiện tại vẫn chưa phản ánh đầy đủ sức khỏe thị trường điện. Theo số liệu từ EVN, tổng sản lượng điện toàn hệ thống 6 tháng đầu năm 2025 đạt gần 155,8 tỷ kWh, tăng 3,04% so với cùng kỳ năm ngoái, thấp hơn đáng kể so với mục tiêu 11 – 12% đặt ra từ đầu năm. Mức tăng chậm này cho thấy đà phục hồi kinh tế chưa thực sự đồng đều, đặc biệt ở các ngành sản xuất công nghiệp tiêu thụ điện lớn.
“Trong bối cảnh cầu yếu, thủy điện được ưu tiên huy động, trong khi các nguồn có chi phí cao như than buộc phải co lại. Tuy nhiên, nhờ giá nhiên liệu hạ nhiệt, phần lớn nhà máy vẫn giữ được biên lợi nhuận tích cực” – ông Tùng phân tích.
Động lực mới từ năng lượng tái tạo
Nhìn về triển vọng trung và dài hạn, ông Nguyễn Ngọc Đức đánh giá, ngành điện vẫn giữ vai trò trụ cột trong tiến trình phát triển kinh tế, nhất là khi Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng GDP trên 8% trong năm nay và cao hơn trong những năm tiếp theo. Theo một số dự báo từ các cơ quan chuyên ngành, để đáp ứng mức tăng trưởng này, nhu cầu điện sẽ phải tăng bình quân 9 – 10% mỗi năm.
Bổ sung cho bức tranh dài hạn, ông Nguyễn Hà Đức Tùng cho rằng, động lực tăng trưởng mạnh mẽ nhất trong giai đoạn tới sẽ đến từ năng lượng tái tạo. Sau thời gian dài trầm lắng do thiếu khung pháp lý rõ ràng, các chính sách ban hành từ cuối năm 2024 như điều chỉnh Quy hoạch điện VIII, khung giá điện mới và cơ chế đấu thầu minh bạch đã tạo nền tảng pháp lý quan trọng cho các nhà đầu tư quay trở lại.
Ngành điện được dự báo sẽ sáng hơn trong trung và dài hạn. Ảnh minh hoạ.
“Nếu các vướng mắc về thủ tục được tháo gỡ, dòng vốn nhiều khả năng sẽ quay trở lại mạnh mẽ với các dự án điện gió, điện mặt trời. Những doanh nghiệp có tiềm lực triển khai nhanh như REE, GEG hay Hòa Phát Power sẽ có nhiều lợi thế, trong khi các nhà thầu EPC như PC1, TV2 sẽ hưởng lợi trực tiếp từ việc thị trường dự án sôi động trở lại” – ông Tùng cho biết.
Dù triển vọng đang mở ra rõ rệt, các chuyên gia đều cho rằng vẫn còn tồn tại nhiều thách thức. Một trong những vấn đề cấp thiết hiện nay là nguy cơ mất cân đối cung – cầu nếu đầu tư vào nguồn phát không theo kịp tốc độ tăng trưởng nhu cầu.
“Khi thủy điện đã bão hòa, khí và tái tạo cần thời gian phát triển dài, còn điện than tiếp tục chịu áp lực từ tiêu chuẩn môi trường, hệ thống điện sẽ thiếu dư địa ứng phó trong các tình huống cực đoan nếu không có quy hoạch đồng bộ” – ông Đức lưu ý.
Đồng quan điểm, ông Tùng nhấn mạnh, rào cản về hạ tầng cũng đang là một nút thắt lớn. Dù quy hoạch điện VIII đã đặt mục tiêu tăng gấp đôi vốn đầu tư cho truyền tải, tiến độ triển khai thực tế vẫn còn chậm và thiếu đồng bộ. Tại nhiều khu vực như miền Nam và Tây Nguyên, tình trạng quá tải lưới tiếp tục cản trở việc hòa lưới của các dự án đã sẵn sàng về mặt kỹ thuật, đặc biệt trong lĩnh vực năng lượng tái tạo.
Bên cạnh đó, thị trường điện hiện vẫn thiếu cơ chế hỗ trợ phù hợp cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Theo ông Đức, việc ưu tiên các tập đoàn lớn là cần thiết trong bối cảnh đẩy mạnh đầu tư, nhưng nếu không mở rộng cơ hội tiếp cận cho những doanh nghiệp nhỏ hơn, sẽ khó hình thành một thị trường cạnh tranh thực sự và bền vững.
Nhìn chung, nửa đầu năm cho thấy ngành điện đang dần hồi phục, với lợi nhuận cải thiện nhờ chi phí đầu vào giảm và cơ cấu huy động hợp lý. Triển vọng dài hạn được củng cố bởi nhu cầu tăng, chính sách rõ ràng và sự tham gia của khu vực tư nhân. Song để trở thành động lực bền vững cho kinh tế, ngành điện cần sớm tháo gỡ các điểm nghẽn về nguồn phát, hạ tầng và cơ chế thị trường./.
Nguồn: https://stockbiz.vn/tin-tuc/nganh-dien-loi-nhuan-tang-vot-co-hoi-rong-mo-voi-nang-luong-tai-tao/35017628
