Biện pháp kiểm soát cạnh tranh không lành mạnh trong ngành thép Trung Quốc đã tạo hiệu ứng lan tỏa tới thị trường khu vực. Việt Nam ghi nhận giá thép tăng trở lại, mở ra cơ hội cải thiện biên lợi nhuận cho các doanh nghiệp sản xuất.
Chính sách mới nâng đỡ giá thép
Thị trường thép Việt Nam đang bước vào một chu kỳ tích cực, trong bối cảnh giá thép tại Trung Quốc – quốc gia sản xuất và tiêu thụ thép lớn nhất thế giới bắt đầu phục hồi sau thời gian dài giảm sâu. Theo Chứng khoán Vietcap, diễn biến này xuất phát từ chính sách mới mang tên “chống cạnh tranh tiêu cực” mà Trung Quốc chính thức triển khai trong năm 2025, nhằm giải quyết tình trạng dư thừa công suất và cạnh tranh không lành mạnh trong ngành thép nội địa.
“Cạnh tranh tiêu cực” (involution) là thuật ngữ chỉ tình trạng doanh nghiệp trong các ngành dư cung buộc phải giảm giá mạnh, thậm chí hạ chất lượng sản phẩm để giữ thị phần đang thu hẹp. Hệ quả là toàn ngành rơi vào cuộc chiến giá khốc liệt, lợi nhuận sụt giảm, năng lực tái đầu tư bị bào mòn và gây mất ổn định kinh tế vĩ mô. Để ứng phó, Chính phủ Trung Quốc đưa ra chính sách “chống cạnh tranh tiêu cực” (anti-involution) với trọng tâm là loại bỏ công suất kém hiệu quả, thúc đẩy sản xuất chất lượng cao và thân thiện môi trường, từ đó khôi phục sức khỏe tài chính cho ngành.
Chính sách năm 2025 có nhiều điểm tương đồng với cuộc cải cách nguồn cung thép từng được triển khai vào năm 2015, cũng nhằm đối phó với tình trạng dư cung trong bối cảnh bất động sản suy yếu. Tuy nhiên, lần này, ngoài việc tiếp tục “loại bỏ cái xấu”, chính quyền Trung Quốc còn tập trung “thúc đẩy cái tốt” thông qua thể chế hóa cải cách, nâng cao tính bền vững và đẩy mạnh hợp tác giữa trung ương – địa phương. Sáng kiến phát triển “một thị trường quốc gia thống nhất” được tích hợp, nhằm xóa bỏ rào cản hành chính giữa các địa phương, tạo nền tảng cho cạnh tranh lành mạnh.
Theo Chứng khoán Vietcap, dự án thủy điện Yarlung Tsangpo tại Tây Tạng với vốn đầu tư dự kiến 168 tỷ USD được kỳ vọng hỗ trợ tâm lý thị trường, dù chỉ chiếm phần nhỏ trong tổng cầu thép. Song song, nhu cầu từ sản xuất và hạ tầng đang dần thay thế bất động sản, nhưng mức đóng góp hiện còn hạn chế do bối cảnh vĩ mô.
Từ tháng 7/2025, giá thép tại Trung Quốc đã phản ứng tích cực với chính sách mới. Giá thép cuộn cán nóng (HRC) tăng 12%, thép cây tăng 3%, bất chấp đây là giai đoạn thấp điểm của ngành xây dựng. Thị trường bắt đầu ghi nhận những tác động ban đầu từ việc cắt giảm nguồn cung – yếu tố chính dẫn dắt kỳ vọng phục hồi giá lần này, trong bối cảnh nhu cầu từ thị trường bất động sản Trung Quốc vẫn còn yếu.
So với chu kỳ 2015–2017, tốc độ hồi phục của giá thép lần này được dự báo sẽ chậm hơn, do thiếu sự hỗ trợ từ phía cầu. Trong chu kỳ trước, 60% mức tăng giá đến từ sự phục hồi nhu cầu, trong khi hiện tại, động lực chính đến từ phía cung.
Dù vậy, trong trung và dài hạn, xu hướng phục hồi giá thép được đánh giá là rõ ràng hơn khi các biện pháp kiểm soát công suất phát huy tác dụng, và nhu cầu từ các ngành sản xuất hoặc đầu tư hạ tầng có thể cải thiện.
Doanh nghiệp thép Việt đón cơ hội
Đối với Việt Nam, việc giá thép Trung Quốc phục hồi mang đến nhiều cơ hội. Do mức độ hội nhập thương mại sâu rộng và vị trí địa lý gần Trung Quốc, thị trường thép Việt Nam có mức tương quan cao với biến động giá thép toàn cầu. Mặc dù đang áp dụng các biện pháp chống bán phá giá với thép nhập từ Trung Quốc, giá nội địa vẫn chịu ảnh hưởng gián tiếp từ giá nhập khẩu từ các nước khác.
Giá thép cuộn cán nóng (HRC) toàn cầu (USD/tấn).
Ngay trong tháng 7 và 8/2025, khi giá thép Trung Quốc bật tăng, các nhà sản xuất lớn tại Việt Nam như Hòa Phát (HPG), Hoa Sen (HSG), và Nam Kim (NKG) đã điều chỉnh tăng giá bán. Cụ thể, HPG công bố giá HRC giao tháng 9 tăng khoảng 17 USD/tấn, trong khi các nhà sản xuất tôn mạ cũng đồng loạt nâng giá.
“Hiệu ứng giá sẽ lan tỏa rõ nét hơn trong trung và dài hạn. Với xu hướng giá bán đầu ra tăng trong khi nguyên vật liệu đầu vào đã được mua trước ở mức thấp, biên lợi nhuận của các doanh nghiệp ngành thép nhiều khả năng sẽ cải thiện. Đây là cơ hội để doanh nghiệp tối ưu hóa hiệu quả sản xuất và cải thiện dòng tiền” – ông Hoàng Gia Huy – Chuyên gia từ Vietcap nhận định.
Bên cạnh đó, đà tăng giá còn khuyến khích hoạt động tích trữ hàng tồn kho trong ngắn hạn. Khi các công ty thương mại kỳ vọng giá sẽ tiếp tục đi lên, lực mua tăng giúp kích cầu tiêu thụ nội địa, góp phần nâng sản lượng sản xuất.
Tuy nhiên, đà phục hồi vẫn còn phụ thuộc nhiều vào diễn biến từ Trung Quốc – đặc biệt là mức độ thực thi các chính sách cắt giảm nguồn cung và khả năng phục hồi nhu cầu bất động sản. Nếu các yếu tố này diễn biến tích cực hơn dự báo, thị trường thép sẽ có dư địa tăng trưởng mạnh mẽ hơn.
Trong bối cảnh hiện tại, các chuyên gia từ Vietcap dự báo, ngành thép Việt sẽ có triển vọng thuận lợi, ít nhất trong trung hạn. Với vai trò trung chuyển và thị trường tiêu thụ lớn tại khu vực ASEAN, Việt Nam không chỉ hưởng lợi từ mặt giá cả, mà còn có thể tận dụng thời điểm thị trường ổn định hơn để nâng cao năng lực sản xuất, tối ưu hóa chuỗi cung ứng và mở rộng thị phần xuất khẩu./.
Nguồn: https://stockbiz.vn/tin-tuc/nganh-thep-buoc-vao-chu-ky-phuc-hoi-doanh-nghiep-viet-mo-rong-bien-loi-nhuan/34945001
