Vai trò của các doanh nghiệp bảo hiểm phía sau dự án tỷ đô
Trong khi các đề xuất đầu tư đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam trị giá hơn 67 tỷ USD đang làm nóng nghị trường và truyền thông, một nhóm doanh nghiệp ít được nhắc tới nhưng có thể hưởng lợi rõ rệt chính là các công ty bảo hiểm phi nhân thọ. Dù không trực tiếp thi công hay đầu tư vốn, họ đóng vai trò không thể thiếu trong việc bảo vệ tài chính – kỹ thuật cho từng gói thầu.
Ước tính sơ bộ cho thấy, nếu toàn tuyến được triển khai, ngành bảo hiểm có thể thu về số tiền không hề nhỏ thông qua các lớp hợp đồng bảo hiểm – bảo lãnh bắt buộc.
Trước đó, hai doanh nghiệp trong nước gồm VinSpeed (thuộc Vingroup) và THACO (Tập đoàn Trường Hải) đã chủ động đề xuất phương án triển khai tuyến đường sắt cao tốc Bắc – Nam. Cả hai phương án đều áp dụng mô hình tài chính hỗn hợp: doanh nghiệp tự góp khoảng 20% vốn đối ứng, phần còn lại đề nghị được vay ưu đãi từ Nhà nước hoặc được Chính phủ hỗ trợ bảo lãnh lãi suất.
Dù không phải là dự án đầu tư công thuần túy, bởi có sự tham gia vốn của khu vực tư nhân, nhưng với tính chất là công trình hạ tầng trọng điểm quốc gia, quy mô vốn đặc biệt lớn và cấu trúc tài chính phức hợp, dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam vẫn thuộc nhóm phải tuân thủ các tiêu chuẩn khắt khe về bảo hiểm, bảo lãnh và kiểm soát rủi ro, tương tự như các dự án BOT hoặc EPC có huy động vốn vay ưu đãi từ các tổ chức tín dụng trong và ngoài nước.
Theo đó, các lớp bảo hiểm công trình, bảo hiểm trách nhiệm dân sự và bảo hiểm tai nạn lao động là yêu cầu bắt buộc đối với chủ đầu tư và nhà thầu. Đồng thời, các bảo lãnh tài chính như bảo lãnh thực hiện hợp đồng, bảo lãnh tạm ứng và bảo lãnh bảo hành là điều kiện để tổ chức tín dụng đồng ý giải ngân. Những cấu phần tài chính này tạo nên một thị trường dịch vụ bảo hiểm đặc thù, nơi các doanh nghiệp trong ngành có thể đảm nhiệm vai trò “gác đền” cho cả hệ thống hợp đồng.
Chi phí bảo hiểm của siêu dự án không hề nhỏ
Theo phương pháp ước tính phổ biến trong ngành bảo hiểm công trình, tổng chi phí bảo hiểm và bảo lãnh cho một dự án hạ tầng có quy mô tương đương có thể chiếm khoảng 0,8 – 1% tổng mức đầu tư. Dựa trên mức đầu tư dự kiến 67 tỷ USD (tương đương khoảng 1,676 triệu tỷ đồng), con số này có thể dao động trong khoảng 13.000 – 16.000 tỷ đồng. Với giả định thận trọng ở mức trung bình, con số ~15.000 tỷ đồng doanh thu phí bảo hiểm và bảo lãnh là hợp lý để hình dung quy mô cơ hội tài chính cho ngành bảo hiểm. Trong đó:
- Bảo hiểm xây dựng toàn diện (CAR) – loại hình bảo hiểm bắt buộc cho mọi công trình có thi công – thường có tỷ lệ phí ~0,15% giá trị phần xây lắp. Với giả định phần này chiếm 80% tổng vốn đầu tư, CAR có thể mang lại khoảng 2.000 – 2.100 tỷ đồng phí bảo hiểm.
- Các bảo lãnh tài chính (thực hiện hợp đồng, tạm ứng, bảo hành) – theo thông lệ chiếm khoảng 30% tổng vốn và phí bảo lãnh trung bình 1%/năm trong 3 năm. Sau khi điều chỉnh theo tiến độ, phần này có thể tạo dòng phí lên tới 12.000 tỷ đồng.
- Bảo hiểm trách nhiệm dân sự và tai nạn lao động – tuy nhỏ hơn, nhưng vẫn mang tính bắt buộc, chiếm khoảng 0,05% tổng vốn đầu tư – tương đương 850 tỷ đồng.
Tổng chi phí này không phải là dữ liệu chính thức, mà là ước tính sơ bộ được xây dựng theo phương pháp nội ngành, dựa trên tỷ lệ chi phí bảo hiểm thường áp dụng tại các dự án hạ tầng lớn. Dù chưa có dự án nào tại Việt Nam có quy mô tương đương đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, nhưng các thông số tham khảo từ các công trình quy mô như một số dự án BOT lớn và nhà máy công nghiệp trọng điểm có thể cung cấp khung định lượng sơ bộ. Trên thực tế, mức chi phí bảo hiểm – bảo lãnh sẽ phụ thuộc nhiều vào tiến độ đầu tư, cấu trúc hợp đồng cụ thể và điều kiện tái bảo hiểm quốc tế.
Doanh nghiệp nào sẽ là người “gác đền” của đại công trình?
Thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam hiện có hơn 30 doanh nghiệp đang hoạt động, song lại không nhiều đơn vị sở hữu đầy đủ năng lực tài chính, kỹ thuật và hệ thống tái bảo hiểm để có thể tham gia vào các gói bảo hiểm – bảo lãnh công trình có quy mô lớn và thời hạn dài.
Trong số này, PVI là một trong những doanh nghiệp có kinh nghiệm khi từng cung cấp bảo hiểm cho nhiều dự án công nghiệp trọng điểm như Nhiệt điện Thái Bình, Lọc hóa dầu Nghi Sơn và các đoạn tuyến cao tốc. Công ty cũng đã thiết lập mạng lưới tái bảo hiểm quốc tế đủ mạnh để tiếp nhận các hợp đồng có mức trách nhiệm cao.
BIC, công ty thành viên của BIDV được ghi nhận có thế mạnh trong mảng bảo lãnh tài chính và bảo hiểm xây dựng, đồng thời sở hữu hệ thống giám định viên tại nhiều địa phương – yếu tố quan trọng đối với các công trình có tính liên vùng như tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam. Trong khi đó, PTI và Bảo Việt có lợi thế nhờ mạng lưới phân phối rộng, có thể đảm nhiệm các gói bảo hiểm phụ trợ hoặc bảo hiểm khu vực tùy theo cấu trúc triển khai thực tế của dự án.
Trong định hướng tổng thể, dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam được xác định là công trình hạ tầng trọng điểm quốc gia và thuộc nhóm dự án mà Nhà nước chủ trương khuyến khích sự tham gia của doanh nghiệp trong nước trên tất cả các khâu: từ đầu tư, thiết kế, thi công đến cung cấp dịch vụ kỹ thuật, tài chính và vận hành. Việc tạo điều kiện cho các doanh nghiệp bảo hiểm nội địa tham gia vào các hợp đồng bảo hiểm – bảo lãnh có thể cũng nằm trong xu hướng chung đó, giúp nâng cao năng lực ngành và hạn chế dòng tiền chảy ra ngoài thông qua tái bảo hiểm nước ngoài.
Tuy nhiên, danh sách các doanh nghiệp bảo hiểm tham gia cụ thể sẽ phụ thuộc vào cơ chế lựa chọn nhà cung cấp của chủ đầu tư, tuân thủ theo quy định pháp luật và yêu cầu về năng lực kỹ thuật – tài chính từng giai đoạn.
Nguồn: https://kinhtechungkhoan.vn/nguoi-gac-den-it-duoc-nhac-toi-nhung-co-the-thu-ve-bon-tien-tu-sieu-du-an-duong-sat-toc-do-cao-bac-nam-1382926.html
