Nhóm cổ phiếu hưởng lợi từ cú huých chính sách mới

Nối tiếp động lực từ Nghị quyết 68-NQ/TW

Tại phiên họp tổ Quốc hội thảo luận về dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIV, Tổng Bí thư Tô Lâm cho biết, Bộ Chính trị và Trung ương đang thúc đẩy việc ban hành Nghị quyết riêng về kinh tế nhà nước, tập trung vào mô hình phát triển bền vững nhằm đạt mục tiêu tăng trưởng hai chữ số.

Nghị quyết này nếu được ban hành kỳ vọng mở đường cho việc nâng cao hiệu quả, minh bạch và trách nhiệm giải trình của doanh nghiệp có vốn nhà nước, tương tự cú huých mà Nghị quyết 68-NQ/TW đã tạo ra cho khu vực kinh tế tư nhân trước đây. Chỉ sau 6 tháng Nghị quyết 68 được ban hành, bức tranh doanh nghiệp Việt Nam ghi nhận thêm nhiều tín hiệu khởi sắc.

Theo Bộ Tài chính, từ tháng 5 đến hết tháng 10/2025, trung bình mỗi tháng có hơn 18.000 doanh nghiệp thành lập mới, tăng gần 43% so với bình quân 4 tháng đầu năm. Lũy kế 10 tháng đầu năm, cả nước có gần 262.000 doanh nghiệp đăng ký thành lập mới và trở lại hoạt động, tăng khoảng 30% so với cùng kỳ 2024. Tổng vốn bổ sung cho nền kinh tế ước đạt hơn 5,1 triệu tỷ đồng, tăng gần 99% so với năm trước.

Ông Bùi Thanh Minh, Phó giám đốc Văn phòng Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân nhận định, doanh nghiệp niêm yết và công ty đại chúng là nhóm hưởng lợi rõ rệt nhất từ Nghị quyết 68, nhờ chuyển đổi mô hình tăng trưởng và lợi thế trong tiếp cận vốn, thị trường tài chính khi nghị quyết đặt trọng tâm vào phát triển thị trường vốn chuyên nghiệp.

Đối với khu vực doanh nghiệp nhà nước, tổng tài sản của 671 doanh nghiệp (gồm 473 doanh nghiệp Nhà nước nắm giữ 100% vốn và 198 doanh nghiệp Nhà nước nắm trên 50% vốn) đến cuối năm 2024 đạt hơn 5,6 triệu tỷ đồng, tăng 45% so với năm 2023. Doanh thu gần 3,3 triệu tỷ đồng, tăng 24%; lợi nhuận trước thuế khoảng 227.500 tỷ đồng, tăng 8%; nộp ngân sách gần 400.000 tỷ đồng, tăng 9%.

Hiệu quả doanh nghiệp nhà nước còn chưa tương xứng nguồn lực

Tuy nhiên, ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc Phân tích Khối Khách hàng cá nhân, Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam (YSVN) đánh giá, hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước vẫn chưa tương xứng với nguồn lực nắm giữ. So với khu vực tư nhân, doanh nghiệp nhà nước có quy mô rất lớn, chiếm tỷ trọng cao trong nền kinh tế cả về doanh thu, tổng tài sản và thị phần, nhưng hiệu suất hoạt động và khả năng sinh lời lại khá khiêm tốn.

“Do đó, nghị quyết sắp tới nhiều khả năng có cấu trúc tương tự Nghị quyết 68, tức đề ra các chủ trương, định hướng và mục tiêu cụ thể nhằm nâng cao vai trò, hiệu quả hoạt động của khu vực doanh nghiệp nhà nước. Các doanh nghiệp lớn vận hành hiệu quả hơn sẽ kéo cả nền kinh tế đi lên, từ đó tạo động lực lan tỏa cho khu vực tư nhân và toàn thị trường”, ông Nguyễn Thế Minh nói, đồng thời chỉ ra hai vấn đề lớn: quản lý chi phí và sử dụng vốn.

Lâu nay, nhiều doanh nghiệp nhà nước quản lý chi phí chưa hiệu quả, trong khi nguồn vốn lại không được tối ưu hóa. Một lượng vốn nhàn rỗi rất lớn đang nằm ở dạng tiền gửi ngân hàng, thay vì được luân chuyển vào đầu tư, đổi mới hay mở rộng sản xuất – những lĩnh vực có thể mang lại lợi nhuận cao hơn.

Do đó, ông Nguyễn Thế Minh kỳ vọng, nghị quyết mới sẽ mở cơ chế cho phép các doanh nghiệp tham gia vào những khoản đầu tư có mức sinh lời cao hơn, kể cả lĩnh vực có yếu tố rủi ro nhất định, thay vì chỉ gửi tiết kiệm hoặc ưu tiên kênh đầu tư an toàn.

Một điểm đáng chú ý khác là thúc đẩy hợp tác giữa doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp tư nhân. Hiện nay, khu vực nhà nước vẫn bị ràng buộc bởi nhiều quy trình, thủ tục nên thiếu linh hoạt. Việc liên doanh, liên kết với khu vực tư nhân có thể mở ra động lực phát triển tốt hơn, mô hình quản trị hiệu quả hơn, tiếp cận công nghệ mới, đồng thời kích hoạt các dự án có tính thương mại và hiệu quả kinh tế cao.

Đặc biệt, nếu nghị quyết mới cho phép nới “room” cho nhà đầu tư nước ngoài tại doanh nghiệp nhà nước, đây sẽ là yếu tố rất tích cực. Khi tỷ lệ sở hữu nước ngoài được nâng lên, doanh nghiệp sẽ có thêm nguồn vốn giá rẻ, cải thiện minh bạch và quản trị, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động.

Kỳ vọng cải cách và câu chuyện đầu tư mới

Nghị quyết sắp tới có thể tạo nên một giai đoạn cải cách sâu sắc và nhóm cổ phiếu doanh nghiệp nhà nước trở thành tâm điểm đầu tư mới.

Từ quan điểm của Bộ Chính trị, giới đầu tư kỳ vọng, nghị quyết về kinh tế nhà nước khi ban hành sẽ trở thành cú huých mới cho thị trường chứng khoán và nhóm cổ phiếu doanh nghiệp nhà nước. Ông Nguyễn Thế Minh lưu ý, cần chờ các quyết sách cụ thể được triển khai ra sao mới có thể đánh giá rõ hơn mức độ tác động.

Tuy nhiên, Quốc hội vừa đặt ra mục tiêu tăng trưởng GDP đạt 10% trong năm 2026 và duy trì mức hai con số trong các năm tiếp theo. Để hiện thực hóa mục tiêu này, không chỉ khu vực tư nhân phải tăng tốc, mà khối doanh nghiệp nhà nước cũng phải đóng vai trò đầu tàu, trở thành động lực dẫn dắt tăng trưởng.

Với các chính sách mới, chuyên gia YSVN cho rằng, doanh nghiệp nhà nước buộc phải thay đổi tư duy. Trước đây, nhiều doanh nghiệp nhà nước vận hành theo tư duy “ổn định là đủ”, chỉ cần đảm bảo vốn, duy trì sản xuất, hoàn thành kế hoạch, mà chưa đặt nặng hiệu quả hay lợi nhuận. Khi có nghị quyết mới và cơ chế vận hành được đổi mới, cho phép doanh nghiệp chủ động hơn, được quyền sáng tạo và chịu trách nhiệm rõ ràng về hiệu quả, đây sẽ là bước ngoặt lớn.

“Nếu trước đây, một doanh nghiệp nhà nước có ROE chỉ 2-3% và mục tiêu chỉ là giữ ổn định, thì nay, khi Nhà nước giao chỉ tiêu cụ thể, chẳng hạn nâng ROE lên 10%, doanh nghiệp buộc phải thay đổi. Khi đó, ban lãnh đạo phải xây dựng kế hoạch tái cơ cấu, cắt giảm chi phí, mở rộng đầu tư sinh lời hoặc hợp tác với khu vực tư nhân”, ông Nguyễn Thế Minh nói.

Nếu cơ chế thưởng – phạt minh bạch được gắn với hiệu quả hoạt động, tức “làm tốt được thưởng, làm kém chịu trách nhiệm”, động lực sẽ thay đổi hoàn toàn. Khi có động lực thật sự, người điều hành sẽ bớt tâm lý “an toàn”, thay vào đó là tinh thần cạnh tranh, sáng tạo, đặt hiệu quả kinh tế lên hàng đầu.

“Nghị quyết sắp tới có thể mở ra giai đoạn cải cách sâu rộng, không chỉ về cơ chế vận hành doanh nghiệp nhà nước mà còn về tư duy lãnh đạo và cách đo lường thành quả. Nếu điều đó trở thành hiện thực, nhóm cổ phiếu doanh nghiệp nhà nước có thể trở thành tâm điểm đầu tư mới trên thị trường chứng khoán trong vài năm tới”, ông Nguyễn Thế Minh kỳ vọng.

Một số nhóm ngành có thể hưởng lợi

Trong đó, nhóm ngân hàng quốc doanh sẽ là “điểm ngắm” đầu tiên. Trên thực tế, các ngân hàng có vốn nhà nước chi phối như Vietcombank, VietinBank hay BIDV đã hoạt động khá hiệu quả. Khi nghị quyết mới tạo thêm cơ chế linh hoạt về vốn và đầu tư, khả năng sinh lời của nhóm này sẽ tiếp tục cải thiện.

Tiếp theo là các doanh nghiệp dầu khí như GAS, POW, PVS… thuộc PVN – khu vực được đánh giá là “vua tiền mặt”, có nền tảng tài chính vững và sẵn sàng mở rộng đầu tư nếu được tháo gỡ về cơ chế.

“Các doanh nghiệp dầu khí nhà nước vốn đã hiệu quả, nay nếu có thêm đòn bẩy chính sách, họ sẽ còn tăng tốc mạnh mẽ hơn”, ông Nguyễn Thế Minh dự báo.

Một nhóm đáng chú ý khác là EVN và các doanh nghiệp điện. Hiện hiệu quả của EVN chưa cao do còn nhiều ràng buộc trong cơ chế giá và đầu tư. Tuy nhiên, nếu nghị quyết mới khơi thông các điểm nghẽn này, cổ phiếu nhóm điện có thể bước vào chu kỳ hồi phục rõ nét.

Bên cạnh đó, hàng không (ACV, HVN) và viễn thông (các doanh nghiệp thuộc Viettel) cũng nằm trong danh sách đáng theo dõi. Đây đều là những lĩnh vực có vị thế độc quyền hoặc thị phần chi phối, nắm lượng tiền mặt lớn và chỉ cần một cơ chế mở là có thể bứt phá về hiệu quả.