Hàng trăm nghìn tỷ đồng vốn tư nhân đang “chảy” mạnh vào các dự án hạ tầng đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP), góp phần cùng nguồn vốn nhà nước đầu tư hạ tầng giao thông dọc ngang thông suốt và mở rộng cửa bầu trời.
.jpg)
Sun Group đang triển khai đầu tư mở rộng Cảng hàng không quốc tế Phú Quốc. Ảnh: Tiên Giang
Vốn tư nhân “chảy” vào đường bộ
Dịp 19/8, Công ty CP Tập đoàn Đèo Cả vinh dự được nhận Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ về những thành tích xuất sắc trong phong trào thi đua “Đẩy mạnh kết cấu hạ tầng giao thông đồng bộ, hiện đại, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí”. Đóng góp thiết thực của Đèo Cả cho đất nước là chuỗi những công trình tiêu biểu như hầm Đèo Cả – Cổ Mã, Cù Mông, Hải Vân 2, Phú Gia – Phước Tượng… liên kết các địa phương, liên kết vùng; là các tuyến cao tốc Bắc Giang – Lạng Sơn, Trung Lương – Mỹ Thuận, Cam Lâm – Vĩnh Hảo.
Những bước đầu tiên vào lĩnh vực PPP của Đèo Cả được ghi dấu từ năm 2021, sau khi Luật PPP được ban hành, với Dự án cao tốc Cam Lâm – Vĩnh Hảo. Tại dự án này, Đèo Cả không chỉ thu xếp xong nguồn vốn mà còn tiết giảm 1.000 tỷ đồng phần vốn nhà nước. Sau cao tốc Cam Lâm – Vĩnh Hảo, Đèo Cả “tiến quân” làm Dự án cao tốc Đồng Đăng – Trà Lĩnh giai đoạn 1, vốn đầu tư 10.600 tỷ đồng và giai đoạn 2 với tổng mức đầu tư 12.072 tỷ đồng. Cả 2 giai đoạn đang triển khai đạt tiến độ, chất lượng đề ra.
Hành lang pháp lý đã thông thoáng, hiệu quả triển khai các dự án PPP phụ thuộc vào quá trình tổ chức thực hiện.
Theo thông tin tại Đại hội đồng cổ đông năm 2025, Tập đoàn Đèo Cả đã lên kế hoạch đầu tư vào các dự án PPP với tổng mức đầu tư 87.039 tỷ đồng; tích cực mở rộng thị trường, bổ sung lĩnh vực đầu tư với các dự án đường sắt tốc độ cao, metro, sân bay, cơ điện…, tổng giá trị các dự án dự kiến khoảng 15.000 tỷ đồng. Đáng chú ý, Đèo Cả đã đề xuất Thủ tướng Chính phủ xem xét giao Tập đoàn thống nhất với Bộ Xây dựng nghiên cứu chọn đoạn tuyến để mở rộng cao tốc Bắc – Nam phía Đông giai đoạn 2017 – 2020, trên nguyên tắc doanh nghiệp chủ động thu xếp tài chính (từ các nguồn vốn hợp pháp trong nước), không sử dụng vốn ngân sách nhà nước.
Công ty TNHH Tập đoàn Sơn Hải cũng đang phát huy hiệu quả sử dụng vốn tư nhân tại các dự án hạ tầng đầu tư theo phương thức PPP, tiêu biểu là cao tốc Nha Trang – Cam Lâm; La Sơn – Túy Loan. Tại cao tốc Mai Sơn – Quốc lộ 45, Nghi Sơn – Diễn Châu, Vũng Áng – Bùng, Hoài Nhơn – Quy Nhơn, Vân Phong – Nha Trang, Sơn Hải tham gia đầu tư theo phương thức PPP hoặc nhượng quyền khai thác kết hợp nâng cấp, mở rộng. Sơn Hải cũng là nhà đầu tư đề xuất được tổ chức nghiên cứu, khảo sát lập hồ sơ đầu tư Dự án đường bộ cao tốc Nha Trang – Liên Khương theo phương thức PPP, hợp đồng BOT; kiến nghị Chính phủ cho phép đầu tư mở rộng hoàn chỉnh 263 km cao tốc Bắc – Nam đoạn từ Hoài Nhơn đến Nha Trang trong vai trò đơn vị đầu mối, phối hợp với một số nhà đầu tư có năng lực triển khai trọn gói các đoạn tuyến: Hoài Nhơn – Quy Nhơn, Quy Nhơn – Chí Thạnh, Chí Thạnh – Vân Phong, Vân Phong – Nha Trang. Doanh nghiệp cam kết tự thu xếp toàn bộ nguồn vốn (gồm vốn chủ sở hữu và huy động hợp pháp), không sử dụng vốn ngân sách nhà nước; thời gian thi công không quá 24 tháng và bảo hành công trình trong 10 năm.
Dự án cao tốc Ninh Bình – Hải Phòng đoạn qua Nam Định, Thái Bình (dài hơn 60 km) vừa được khởi công xây dựng theo phương thức PPP, Liên danh nhà đầu tư là Tập đoàn Geleximco – Tổng công ty CP Xuất nhập khẩu và Xây dựng Việt Nam (Vinaconex) – Công ty CP Đầu tư và Xây dựng giao thông Phương Thành – Công ty CP Thương mại và Xây dựng Nam Sơn – Công ty CP Đầu tư và Xây dựng hạ tầng Hoàng Cầu. Dự án có tổng mức đầu tư 19.784 tỷ đồng, được đầu tư theo phương thức PPP, trong đó nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án chịu trách nhiệm thu xếp 10.447 tỷ đồng (vốn chủ sở hữu là 1.567 tỷ đồng). Thời gian thu phí hoàn vốn tối đa 25 năm 4 tháng.
Tại Tây Nguyên, Dự án cao tốc Bảo Lộc – Liên Khương (giai đoạn 1) với tổng mức đầu tư 17.718 tỷ đồng theo phương thức PPP đã được khởi động. Nhà đầu tư đề xuất Dự án là Liên danh Công ty CP Tập đoàn T&T – Công ty CP Đầu tư Tập đoàn Phương Trang (FUTA Group) – Công ty CP Đầu tư và Xây dựng giao thông Phương Thành (FUTA Group là đại diện Liên danh).
Ở phía Nam, Dự án đường Vành đai 4 TP.HCM đoạn từ cầu Thủ Biên – sông Sài Gòn (giai đoạn 1) đã được khởi công xây dựng, dự kiến hoàn thành tháng 8/2027. Dự án được đầu tư theo phương thức PPP, tổng mức đầu tư 11.743 tỷ đồng, do Liên danh Tổng công ty Đầu tư và Phát triển công nghiệp (Becamex IDC) – Công ty CP Phát triển hạ tầng kỹ thuật (Becamex IJC) – Công ty CP Tập đoàn Đèo Cả thực hiện, loại hợp đồng BOT.
Dự án thành phần 1 Đầu tư xây dựng đường cao tốc Bắc – Nam phía Tây đoạn Gia Nghĩa (Đắk Nông) – Chơn Thành (Bình Phước) dài 124 km, tổng mức đầu tư 19.965 tỷ đồng ghi nhận Liên danh Tập đoàn Vingroup – Công ty CP Đầu tư và Phát triển hạ tầng Techtra là nhà đầu tư PPP. Cao tốc Dầu Giây – Tân Phú hơn 60 km đi qua tỉnh Đồng Nai với tổng mức đầu tư gần 8.500 tỷ đồng xướng tên nhà đầu tư là Công ty CP Đầu tư và Xây dựng giao thông Trường Hải – Tập đoàn Sơn Hải…
Những tên tuổi lớn tham gia hạ tầng hàng không
Ngoài các dự án đường bộ cao tốc, vành đai, thời gian gần đây cũng ghi nhận lượng vốn đầu tư PPP khổng lồ “chảy” vào lĩnh vực hạ tầng hàng không. Sau Dự án Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn (7.700 tỷ đồng) triển khai từ tháng 3/2016 – 12/2018, Sun Group đang triển khai mở rộng Cảng hàng không quốc tế Phú Quốc trong vai trò chủ đầu tư theo hình thức đầu tư kinh doanh trực tiếp với số vốn 21.998 tỷ đồng, thực hiện trong 2 giai đoạn 2025 – 2027 và 2027 – 2030. Dự án có tổng diện tích 1.050 ha, nâng công suất khai thác của sân bay lên 20 triệu lượt hành khách mỗi năm, gấp 4,5 lần công suất hiện nay. Sun Group cũng là nhà đầu tư đề xuất xây dựng Sân bay Lý Sơn, Sân bay Vân Phong và hạng mục dân dụng Sân bay Phan Thiết bằng hình thức đầu tư kinh doanh, theo Luật Đầu tư.
Tại Dự án Cảng hàng không Chu Lai (Đà Nẵng), bên cạnh Vingroup, hiện có nhiều “ông lớn” bày tỏ mong muốn nghiên cứu đầu tư, trong đó có Tập đoàn SOVICO liên kết với Tập đoàn ADANI (Ấn Độ), tổng vốn đầu tư ước tính khoảng 11.000 tỷ đồng. Dự án này đã được UBND TP. Đà Nẵng đề xuất Bộ Xây dựng được đầu tư, khai thác theo phương thức PPP, công suất 10 triệu lượt hành khách/năm.
Lĩnh vực hàng không còn ghi nhận một số “tên tuổi” lớn nhập cuộc như Công ty CP Tập đoàn Masterise với Dự án Đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Gia Bình (tỉnh Bắc Ninh). Dự án có quy mô 1.960 ha, công suất thiết kế dự kiến khoảng 30 triệu lượt hành khách/năm và 1,5 triệu tấn hàng hóa/năm thời kỳ 2021 – 2030; khoảng 50 triệu lượt hành khách/năm và 2,5 triệu tấn hàng hóa/năm tầm nhìn đến năm 2050. Ngày 19/8, Dự án đã được khởi công xây dựng với quy mô vốn 195.124 tỷ đồng, trong đó vốn góp của nhà đầu tư là 29.268 tỷ đồng, tương ứng 15% tổng vốn đầu tư.
Tại Ninh Bình, Doanh nghiệp Tư nhân xây dựng Xuân Trường đã đề xuất xây dựng sân bay quốc tế theo tiêu chuẩn cấp 4E, 2 đường cất hạ cánh song song phụ thuộc, tổng diện tích quy hoạch khoảng 720 ha, công suất thiết kế ban đầu khoảng 10 triệu lượt hành khách/năm. Nguồn vốn đầu tư sẽ bao gồm ngân sách tỉnh Ninh Bình và nguồn vốn xã hội hóa từ doanh nghiệp, không sử dụng vốn ngân sách trung ương. Trong báo cáo gửi Chính phủ vào đầu tháng 7, Bộ Xây dựng bày tỏ quan điểm ủng hộ đề xuất xây dựng sân bay quốc tế tại Ninh Bình của doanh nghiệp này, đồng thời đề xuất cấp có thẩm quyền giao UBND tỉnh Ninh Bình tổ chức lập đề án nghiên cứu gửi Bộ Xây dựng xem xét, báo cáo Thủ tướng…
Pháp lý thông thoáng, cần đẩy mạnh truyền thông dự án PPP
Trong một công trình nghiên cứu về dòng vốn đầu tư PPP tại các dự án hạ tầng, TS. Ngô Ngân Hà – Trường Đại học Thương mại (Hà Nội) thống kê, từ năm 2010 – 2020, bằng chủ trương xã hội hóa, cả nước đã có 336 dự án PPP được ký kết hợp đồng (chủ yếu là hợp đồng BOT và BT) với tổng vốn huy động khoảng 1.609 triệu tỷ đồng. Từ năm 2021 – 2024 (tính từ thời điểm Luật PPP có hiệu lực), Việt Nam có 36 dự án PPP mới, quy mô lớn được triển khai với tổng mức đầu tư khoảng 235.000 tỷ đồng. Thông qua các dự án này huy động được gần 100.000 tỷ đồng vốn đầu tư tư nhân cho phát triển hạ tầng.
Cũng theo TS. Ngô Ngân Hà, Việt Nam luôn nhấn mạnh vai trò đặc biệt quan trọng của nguồn lực đầu tư từ khu vực tư nhân, nhất là khi vốn đầu tư công bình quân giai đoạn 2021 – 2025 chỉ đáp ứng được khoảng 16 – 17% tổng nhu cầu vốn đầu tư toàn xã hội. Luật PPP ra đời với nhiều kỳ vọng thu hút vốn đầu tư xã hội để phát triển đất nước, đặc biệt là về hạ tầng, nhưng thực tế cho thấy những “nút thắt” xuất phát từ vấn đề hài hòa lợi ích và chia sẻ rủi ro giữa Nhà nước và nhà đầu tư tư nhân khiến đầu tư theo phương thức này chưa thực sự khởi sắc.
PGS.TS. Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam (VARSI) cho biết, năm 2021, số lượng dự án PPP khởi công mới giảm sâu, chỉ còn một vài công trình, tiêu biểu nhất là Dự án đường cao tốc Đồng Đăng – Trà Lĩnh. Nếu không có quyết tâm cao độ của Tập đoàn Đèo Cả, số phận tuyến đường này chưa biết đã đi về đâu vì địa hình đồi núi hiểm trở, suất đầu tư cao, giá trị sau đầu tư khó tính toán. Để tháo gỡ khó khăn cho các dự án hạ tầng đi qua khu vực có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn, tại Kỳ họp thứ 6 (ngày 28/11/2023), Quốc hội khóa XV đã thông qua Nghị quyết thí điểm chính sách đặc thù, cho phép nâng tỷ lệ vốn nhà nước tham gia dự án PPP lên 70% tổng mức đầu tư. Cơ chế đặc thù này đã “cởi trói” phương án tài chính cho 2 dự án đường bộ cao tốc Hữu Nghị – Chi Lăng và Đồng Đăng – Trà Lĩnh, tạo niềm tin cho các nhà đầu tư, đẩy nhanh tiến độ, đảm bảo chất lượng và sớm đưa công trình vào khai thác.
Ông Phạm Thy Hùng – Phó Cục trưởng Cục Quản lý đấu thầu thuộc Bộ Tài chính thông tin, Luật số 90/2025/QH15 (sửa đổi, bổ sung 8 luật trong lĩnh vực tài chính) nhấn mạnh chủ trương phân cấp mạnh mẽ cho các bộ, ngành, địa phương trong quyết định chủ trương đầu tư, lựa chọn nhà đầu tư và phê duyệt dự án PPP. Luật trao quyền cho bộ trưởng hoặc chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định áp dụng hình thức lựa chọn nhà đầu tư sẽ giúp rút ngắn đáng kể thời gian xử lý hồ sơ, tăng tính chủ động và linh hoạt ở cơ sở. Bên cạnh đó, Luật cũng cắt giảm nhiều thủ tục trung gian không cần thiết. Cụ thể, bỏ quy định bắt buộc phải thành lập hội đồng thẩm định dự án PPP; bỏ yêu cầu bắt buộc nhà đầu tư phải có kinh nghiệm thực hiện dự án tương tự; mở rộng các hình thức lựa chọn đặc biệt, chỉ định thầu, giao nhiệm vụ… Tất cả những thay đổi này được kỳ vọng tạo hành lang pháp lý thông thoáng, minh bạch hơn để đẩy mạnh thu hút đầu tư tư nhân.
Hành lang pháp lý đã thông thoáng, hiệu quả triển khai phụ thuộc vào quá trình tổ chức thực hiện. Để PPP thực sự phát huy vai trò là kênh đầu tư chủ lực trong phát triển kết cấu hạ tầng, cần có những giải pháp đồng bộ hơn. Bộ Tài chính cho rằng, trước hết, các bộ, ngành và địa phương cần chủ động rà soát, cập nhật số liệu và chịu trách nhiệm toàn diện trước các cơ quan thanh tra, kiểm tra, kiểm toán. Những bất cập trong báo cáo hiện nay như sự thiếu thống nhất giữa hệ thống thông tin của Bộ Tài chính và báo cáo từ các cơ quan địa phương cần được xử lý dứt điểm để bảo đảm minh bạch và quản trị rủi ro. Bên cạnh đó, công tác xúc tiến đầu tư và truyền thông dự án PPP tới các nhà đầu tư, tổ chức tài chính trong và ngoài nước cần được tăng cường. Sự chia sẻ thông tin đầy đủ, kịp thời tới người dân là yếu tố quan trọng để nâng cao tính đồng thuận xã hội…
Hà Minh
Nguồn: https://stockbiz.vn/tin-tuc/nhon-nhip-du-an-dau-tu-ppp/35101996
